ARİFE KALENDER

Fotoğraf: Şükrü Kırkağaç, 20 Kasım 2009, Antalya

(7 Ağustos 1954, Ermişli Köyü, Arguvan / Malatya - )

       İlk kitaplarını Arife Kalender Önel adıyla yayımladı. Fatma Hanım ile müteahhit Sadık Kalender’in kızı. Lise son sınıfa kadar Malatya’da okuduktan sonra, İstanbul Fenerbahçe Lisesi’nden mezun oldu. 1977 yılında İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Yüksek Okulu Almanca Bölümü’nü bitirdi. Kadıköy Ortaokulu ve Kadıköy Anadolu Lisesi’nde Almanca öğretmenliği yaptıktan sonra 1997 yılında emekli oldu. 1994 yılında Umut FM’de “Yaşamda Sanat” programını hazırladı.

       Türkiye Yazarlar Sendikası, Pen, Edebiyatçılar Derneği, Cemal Süreya Derneği, BESAM (Bilim ve Sanat Eseri Sahipleri Meslek Birliği) ve Nazım Hikmet Vakfı üyesi olan Kalender, 1997-2001 yılları arasında PEN Yazarlar Derneği’nin yönetim kurulunda Genel Sekreter olarak çalıştı. Besam (Bilim ve Sanat Eseri Sahipleri Meslek Birliği) ve Nazım Hikmet Vakfı kurucu üyesi olan Arife Kalender, 2002‐2007 yılları arasında Besam’da yönetim kurulu üyeliği, ikinci başkanlık yaptı. 2007-2009 yılları arasında Türkiye Yazarlar Sendikası’nda genel sekreter ve yönetim kurulu üyesi olarak görev aldı. 2000 yılında Uluslararası Struga Sanat Festivali’ne katıldı. İstanbul'da yaşıyor.

       Çağdaş Alman Edebiyatı’ndan Erich Fried, Gerhard Hauptmann, Georg Trakl, Ulla Hahn, Albert Ehrenstein, Else Lasker Schüler, Erich Kastner, Rose Auslander, Hilde Domin, Mascha Kaléko'dan şiirler çevirdi. Edip Cansever, Metin Eloğlu, Şükran Kurdakul, Behçet Necatigil, Turgut Uyar, Özdemir Asaf, Arif Damar, Ahmet Muhip Dıranas, Sennur Sezer, Nâzım Hikmet, Ataol Behramoğlu, Melisa Gürpınar, Oktay Rifat, Gülten Akın, Cemal Süreya, İlhan Berk, Cahit Sıtkı Tarancı, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Cahit Sıtkı Tarancı, Ahmet Necdet, Behçet Aysan, Ruşen Hakkı, Refik Durbaş, Ülkü Tamer, Veysel Çolak, Nihat Behram incelemeleri çeşitli dergilerde yayımlandı.

       İlk şiiri “Bir Düğün Havası” 1973 yılında Yansıma dergisinde yayımlandı. Şiirleri, yazıları, çevirileri ve söyleşileri Abece, Akademi Gökyüzü, Akatalpa, Akköy, Alaz, Amanos Yazıları, Bahçe, Cumhuriyet Kitap, Damar, Dar Sokak, Dize, Eşik, Etken, Evrensel Kültür, Gösteri, Hayâl, İle, İnsancıl, Kalender, Karşı, Kıyı, Kidonya, Kurşun Kalem, Mühür, Şiir Ülkesi, Şiiri Özlüyorum, Şiirsaati, Taflan, Türk Dili, Varlık, Yansıma, Yasakmeyve, Yaşasın Edebiyat, Yazılıkaya, Yelkovan, Yeni Biçem, Yeni E dergi ve gazete eklerinde yayımlandı.

       Ödülleri: “Suskun Resimler Durağı” adlı şiir kitabı 1995 Behçet Aysan Şiir Ödülü’nde övgüye değer eser bulundu. “Deli Bal” adlı kitabıyla 2005 Orhon Murat Arıburnu Şiir Ödülü’nü,        “Dört İsmail Bir Leyla” adlı kitabıyla Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği'nin Prof. Türkân Saylan adına düzenlediği 7. Türkân Saylan Sanat Ödülü’nü (Ödülü Mehmet Fırat Pürselim’in “Akılsız Sokrates” adlı kitabıyla paylştı) aldı.

      Yapıtları: Şiir:  Maviler da Eskidi, 1992, Cem Yayınevi, İst.; Göçebe Sevinçler, 1994, Cem Yayınevi, İst.; Suskun Resimler Durağı, 1995, Hera Şiir Kitaplığı, İst.; Gül Küstü, 1997, Hera Şiir Kitaplığı, İst.; Kırmızı Firari, 1999, Cem Yayınevi, İst.; Kadın Burcu (2001, Hera Şiir Kitaplığı, İst.; Deli Bal, 2004, Telos Yayıncılık, İst.; Yedi İklim Dört Mevsim – Türkiye Destanı, 2007, Phoenix Yayınları, Ank.; Dil Altı, 2009, Cem Yayınevi, İst.; Gül Küstü – Toplu Şiirleri I (2011, İlya Yayınları, İzmir; Maviler de Eskidi, Göçebe Sevinçler, Suskun Resimler Durağı, Gül Küstü, Kırmızı Firari ve Kadın Burcu adlı kitaplarının toplu basımı); Suçlu Fırtınalar – Toplu Şiirleri II (2011, İlya Yayınları, İzmir; Deli Bal, Yedi İklim Dört Mevsim-Türkiye Destanı, Dil Altı ve yeni şiir dosyası Suçlu Fırtınalar adlı kitaplarının toplu basımı); Gece Islıkları, 2014, Tekin Yayınevi, İst.; Acı Yeşil, 2014, Tekin Yayınevi, İst.; Yağmur Sandım Kendimi, 2018, Hayâl Yayınları, İst.

       Öykü: Dört İsmail Bir Leyla, 2016, Tekin Yayınevi, İst.; Herkesin Karanlığı, 2018, Hayâl Yayınları, İst.

       Deneme, İnceleme, Eleştiri:  Şiir Irmakları, 2006, Phoenix Yayınevi, İst.; Şiir Adaları – Çağdaş Şairlerimiz, 2015, Kaynak Yayınları, İst.; Günler-Yazılar, 2015, Nezih-Er Yayınları, İzmir

       Monografi: Bendeki Malatya, 2010, Heyamola Yayınları, İst.

       Yayına  Hazırladığı Kitaplar: Alpay Kabacalı Kitabı - Yazı, Emek, Alçakgönüllülük (Sabri Kuşkonmaz ile; 2014, Tekin Yayınevi, İst.)

      Katkıda Bulunduğu Kitaplar: Ay Sallanıyor / Pen’in Deprem Kitabı, 1999, Cumhuriyet Kitapları, İst.; Erol Özyiğit, Şairini Arayan Mektuplar, 2008, Dönence Basım, İst.; Fazıl Hüsnü Dağlarca Kitabı, 2009, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları; Gülsüm Cengiz, Kadınlar İçin Söylenmiştir, 2011, Evrensel Basım Yayın; Betül Dünder, Şairler Arasında Kadın Olmak, 2013, Paradoks Yayınları; Kadınların Ruh Acıları (Mine Ömer, Gültekin Emre ve Hülya Soyşekerci birlikte; 2014, Nezih-Er Yayınları, İzmir); Zehra İpşiroğlu, Kadınların Gözüyle Yazmak ve Yaşamak, 2014, Cumhuriyet Kitapları, İst.; Ülkü Tamer Kitabı, 2014

       Çocuk Kitapları:  Kuşlar Geçiyor (Çocuk şiirleri; 2010, Kavis Yayınları, 2012, Bencekitap Yayınları, Ank.); Deren’in Şarkıları (Çocuk şiirleri; 2012, Bencekitap Yayınları, Ank.); Mehmethan'ın Rüyası, 2014, Nezih-Er Yayınları, İzmir); Mehmethan'ın Pabucu, 2016, Nezih-Er Yayınları, İzmir; Mehmethan Pazarda, 2018, Nezih-Er Yayınları, İzmir

Kaynaklar: Cumhuriyetten Günümüze Türk Şiiri Antolojisi Cilt 5 / Abdullah Özkan – Refik Durbaş / 1999, Boyut Dosya Yayınları, İst.; Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi Cilt II / 2001, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İst.

http://arifekalender.com/

Şiirlerinden Seçmeler:

GÖÇEBE SEVİNÇLER

Temizlikçi kadınlara

Yüzümde ardıç kokusu

Pekmez karışımı gülümseme

Dişlerim var mı, yok

Gülmeler eskidi çeyizimde

Göçebe sevinçler

Hüzün olur

Bir ağaç kurur da kurur

Camlar parlatırım

Düşlerimden

Böler böler atarım

Serçelerin türküsü

Sarkar durur

Gün vurur ellerimde köpüğe

Yorulur damarımın güvercini

Başı göğsümde uyur.

Karlar düşer trenime

İnatçı kirle çırpınır duvar

Kavgalara çamaşırsuyu katarım

Temizlerim evleri

Muhabbet artığı izmaritler

Gizli aşklar çoğaltırım

Çığlıklar alır

Çığlıklar bırakırım

Irmağının dili yok

Yağmur yağar trenime

“Göçebe Sevinçler” adlı kitabından

AY SALLANIYOR

Gül ayaklarını çekti yerden

parmakları kor ateşe dokunmuş

titriyor kiraz, bal döküyor yemişler

çıldırmış Çınarcık’ın çınarları

yaz ömrünü kısaltmış, erken gelmiş güz

gencecik ölülerin elinde kalem

yazıyor: ölüm adın deprem bugün

uçup durdu çatılarda yüzünde peçe

düşman denmez toplarının yönü yok

bin başlı dev, can yiyip can içiyor

telgrafın tellerinde cızırtı

telde şaşkın, telde huysuz

elinde tırpan bir ecel oturuyor

toprak ana sallama dizlerinde

kaplumbağa korkuyor karıncalar kaçamaz

masal değil anlattığın, ninni değil uğultu

korktu sesinden deniz çakıllar savuruyor

böğürtlen kökünde yolunu şaşırdı su

uyu artık! hırçın kabuk

Ayyy ayy, ay sallanıyor!..

“Kadın Burcu” adlı kitabından

İSTİRİDYE VE İNCİ

ölmekten yeni geldim

kimse görmedi doğduğumu

aldatıcıydı akıntısı suların

kayaların dibindeki midye kocaman duruyordu

bir kum tanesinin soluğu yeter mi denizlere

ömrüm kendisine yaldızlı bir kabuk arıyordu

saklandım bir istiridyenin pembe gizemlerine

sürüklenip geri geldim sedeflerle örttüm kumu

yakalandım ağlara, zaman ele verdi beni

hüznümün beyazı satılıyordu

söz dilde gizli, inci konuşmaz

acemi sarraf kör bıçakla sedefi tenimden kaldırıyordu

küçük diyor, değersiz kılıyor bedenimi

kahırlı sabır, yangın sınırında kav bekliyordu

kum tanesinin inciye dönüşmesi son perde

yaşam her nesneye ayrı zamanda giysiler biçiyordu

ölmekten yeni geldim

kimse görmedi doğduğumu

“Deli Bal” adlı kitabından

SUÇLU FIRTINALAR

Zaman

hızla geçti yanımdan

yemeğin neden pişmediğini düşünürken

usulca çekildi pencereden

çiçeğe dokundu mevsim

düştü yere

fırtınayı suçladım

Ömür

yorulur sonunda

köze saklanır

rüzgârla boğuşan alevler boşa

Yol

rehber buldum, pir’e vardım

elim tuttu mürşidim

suya vardım, aksim âsi yansıdı

var git dedim kendime

gönlümü azarladım

kibir ve kabir yakındır birbirine

miraç gecesiydi sözcüklerin

birini çaldım katarından

özümü söze sakladım

bindim anlamın eyerine

uçuruma değmiş

kanadım

Masal

var mıydım?

Hiç…

Akatalpa, Sayı: 125, Mayıs 2010 

Arife KALENDER