(18 Kasım 1946, Kars - )
Asıl adı Mustafa Nihat Behramoğlu. İsmet Hanım ile yüksek ziraat mühendisi Haydar Behramoğlu‘nun oğlu. Şair Ataol Behramoğlu ağabeyidir. Ortaöğrenimine Çankırı’da başladı; Bursa Atatürk, İstanbul Haydarpaşa ve Pendik liselerinde okudu. Gazetecilik Yüksek Okulu’nda öğrenimini sürdürürken 1972'de Ceza Yasası’nın 141, 146 ve 246. maddelerine aykırı eylemde bulunduğu savı ile tutuklandı. Bir buçuk yıl tutuklu kaldı. Halkın Dostları dergisinin (18 sayı, 1970-72) kurucuları arasında yer aldı ve yazı işleri müdürlüğünü yürüttü. 1972'de yayımlanan ilk şiir kitabı “Hayatımız Üstüne Şiirler” kitabı yasaklanıp toplatıldı. Maltepe ve Davutpaşa askeri cezaevlerinde bulunduğu dönemde okuldaki kaydı silindi. 1974 genel affında hakkındaki bütün davalar düştü; okuluna geri döndü ve 1975'te mezun oldu. Cezaevinden çıktından sonra bir süre gazetecilikle uğraştı. 1975'te Ataol Behramoğlu ile birlikte Militan dergisini (18 sayı, 1975-76) çıkarmaya başladı. 1977-80 yılları arasında Yılmaz Güney ile birlikte Güney dergisini çıkardı, 1977-81 yılları arasında Güney Filmcilik’in yöneticiliğini yaptı. Vatan gazetesinde ele aldığı Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın yaşamlarını ve mücadelelerini anlatan yazı dizisi, çok ilgi görünce Darağacında Üç Fidan adıyla kitaplaştırıldı. 1975-80 yılları arasında Vatan gazetesinde yayımlanan yazılarının çoğu dava konusu oldu, istenen cezaların toplamı 100 yılı aştı. “Hayatı Tutuşturan Acılar” adlı şiir kitabı ve önceki kitapları 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra yasaklanarak toplatıldı. Davalar sonuçlanıp hakkında tutuklama kararı çıkınca yurt dışına çıktı. 1986'da Türk vatandaşlığından çıkarıldı; 1994'te İsviçre vatandaşlığına kabul edildi. 1996'da vatandaşlık hakları geri verildi; Ceza Kanunu’nun 142. maddesi yürürlükten kaldırılınca hakkındaki dosyalar kapatıldı ve kitapları yeniden basılabildi. 1996'da Türkiye'ye döndü. 3 Ekim 2015'te soL Haber Portalı'nda yayımlanan "Doğu Perinçek'in 'vatan' anlayışı..." başlıklı yazısı nedeniyle 5 ay 25 gün hapis cezasına çarptırıldı. Türkiye Yazarlar Sendikası’nın kurucu üyelerinden birisidir. İstanbul'da yaşıyor; evli ve bir çocuk babasıdır.
Roman, anı, deneme ve çocuk kitabı türlerinde de eserler verdi. Gurbet, Ser Verip Sır Vermeyen Bir Yiğit ve Lanetli Ömrün Kırlangıçları adlı kitapları Almanca’ya çevrildi. Şiirleri birçok ülkede çeşitli dergi ve gazetelerde yer aldı. 1986'da Gurbet romanıyla Heinrich Böll Bursu’nu kazandı ve iki yıl Almanya’da kaldı. 100'ü aşkın şiiri çeşitli sanatçılar tarafından bestelendi.
İlk şiiri “Manastır Kuşçusu” 1967'de Soyut dergisinde yayımlandı. Şiirleri, politika ve sanat üstüne yazıları ve söyleşileri kendi çıkardığı Halkın Dostları, Militan ve Güney dergilerinin yanı sıra Alaz, E, Entelektüel, Eski, Kasabadan Esinti, Milliyet, Soyut, Şiir Sanatı, Varlık, Vatan, Yasakmeyve, Yeni Gerçek, Yordam, Yurt vb. dergi ve gazetelerde yayımlandı. sol.org.tr haber sitesinde iki haftada bir çarşamba günleri yazıları yayınlandı.
İlk şiirlerini İsmet Özel, Ataol Behramoğlu ile İkinci Yeni akımı etkisinde yazdı. Bu etkilenmelere rağmen kendi kuşağının toplumsal ve psikolojik durumunu yansıttı. İlk kitabından itibaren yüksek ve etkili sesi, yaşama duyarlı tavrıyla acılı bir lirizm, doğa betimlemelerindeki titizliğiyle dikkat çekti. Şiirleri, 1970 sonrası gençliğinin yaşadığı acı deneyimleri, özverilerini ve inançlarındaki içtenliği anlamada temel bir başvuru kaynağı niteliğinde. Son dönem şiirlerinde halk şiiri, söyleyişleri ve dilinden yararlanan yeni sentezlere ulaşma isteği görülüyor.
"Nihat Behram, sözcüğün gerçek anlamıyla ve bence '68 Kuşağı'nın en tipik en önemli şairidir.'" (Ataol Behramoğlu)
"Onun şiiri gerçekten 'yalın bir yüreğin' şiiri... Duyarlı, duygulu... Bu duyarlık ve duygunun harmanında aşk da var, doğa ve yaşama sevinci de... Öfke de." (Refik Durbaş)
"Behram'ın şiirinde coşkunun ve umudun şahlanışıdır anlatılanlar... Şiire özne olmak yetmez Behram'a göre. Yaşamın da öznesi olmak gerekir." (Veysel Çolak)
"Doğanın diliyle akan/söylenen bir şiiri var Behram'ın ve doğa, bütün odaklarıyla bu yapıyla kaynaşması içindir." (Leylâ Şahin)
"Behram'ın şiiriyle ortaya koyduğu mücadele ve eylem(lilik) estetik yorum ve yargı için ürkütücü(!) bir kitlesellikle sonuçlanmıştır." (Adnan Özer)
Ödül: “Tanımlar” adlı kitabıyla 2009 Melih Cevdet Anday Şiir Ödülü’nü; 2020 Enver Gökçe Toplumcu Gerçekçi Şiir Ödülü'nü aldı.
Yapıtları: Şiir: *Hayatımız Üstüne Şiirler, İst.: Yücel, 1972 *Fırtınayla Borayla Denenmiş Arkadaşlıklar, İst.: Cem, 1974 *Dövüşe Dövüşe Yürünecek, İst.: Militan, 1976 *Hayatı Tutuşturan Acılar, İst.: May, 1978 *Irmak Boylarında Turaç Seslerinde, İst.: Güney, 1980 *Savrulmuş Bir Ömrün Günlerinden, İst.: Yeni Türkü, 1982 *Militan Şiirler, (Seçmeler), Köln: Cihan, 1984 *Ayışığı Yana Yana, (Seçmeler ve yeni şiirler), Köln: Küsat, 1986 *Yine de Gülümseyerek, (Seçmeler), Ank.: Yarın, 1987 *Cenk Çeşitlemesi, (Seçmeler ve yeni şiirler), İst.: Yurt, 1989 *Hey, Çocuk, Seçme şiirler 1967-1994, İst.: AD, 1996 *Ayaklanma Çağrısı, 1998 *Yalın Yürek, Toplu Şiirler 1967-97, İst.: Gendaş, 1998 *Kundak, İst.: Gendaş, 2000 *Yalın Yürek I / Hayatımız Üstüne Şiirler - Toplu Şiirleri- I, (1967-1979 Dönemi şiirleri; Hayatımız Üstüne Şiirler, Fırtınayla Borayla Denenmiş Arkadaşlıklar, Dövüşe Dövüşe Yürünecek, Hayatı Tutuşturan Acılar, Irmak Boylarında Turaç Seslerinde adlı şiir kitaplarının toplu basımı), İst.: Everest, 2001 *Yalın Yürek II / Ayrılık da Yakışıklıdır - Toplu Şiirleri 2, (1980-1997 Sürgün Yılları Dönemi şiirleri), İst.: Everest, 2001 *İntikam Alır Gibi / Toplu Şiirleri 3, (1998-2001 Dönemi Şiirleri), İst.: Everest, 2001 *Hayatın Şarkısı -Toplu Şiirler, (1967'den bu yana yazdığı ve 15 şiir kitabına yayılan tüm şiirleri ile son şiirlerinden oluşan yayımlanmamış 16. şiir kitabıyla birlikte), İst.: Everest, 2004 *Tanımlar, (1967-2007 arasında yayınlanmış 16 kitabından seçilmiş 40 şiirle birlikte son dönem şiirleri), İst.: Everest, 2008 *Çıkmak İçin Bu Karanlıktan, İst.: Everest, 2009 *Dörtlükler, İst.: Everest, 2011 *Bahar Karşılaması - Şiirözü 1, İst.: Everest, 2016 *Maviyengeç Ağıdı - Şiirözü 2, İst.: Everest, İst.: 2016 *Gözyaşının Çağrısı - Şiirözü 3, Everest, İst.: 2016 *Mucizeye Tanım - Şiirözü 4, Everest, 2017 *Utanca Tanım - Şiirözü 5, İst.: Everest, 2017 *Ateşi Solumak – Toplu Şiirler 1967-2017, (Daha önce yayınlanmış 22 şiir kitabına yayınlanmamış şiirlerinin eklenmesiyle), İst.: Everest, 2018.
Roman: *Gurbet, İst.: Can, 1987 *Lânetli Ömrün Kırlangıçları, İst.: Alan, 1991; yb. "Kız Ali" adıyla; İst.: Gendaş, 1998.
Çocuk Kitabı: *Göğsü Kınalı Serçe, İst.: Cem, 1976 *Kuyruğu Zilli Tilki, İst.: May, 1977.
Deneme-İnceleme-Araştırma-Söyleşi: *Darağacında Üç Fidan (Belgesel Anlatı; İst.: May, 1976 / Yasaklandı. 1988'de “Yürekleri Şafakta Kıvılcımlar” adıyla basıldı, matbaada el kondu, 1991'de beraat etti.) *Ser Verip Sır Vermeyen Bir Yiğit (Belgesel Anlatı; İst.: May, 1977 / Yasaklandı, 1988'de “İşkencede Ölümün Güncesi” adıyla basıldı, yasaklandı, 1992'de beraat etti, 2018'de yeniden yasaklandı.) *Sol Kendini Anlatıyor (Röportajlar; İst.: May, 1977 / Yasaklandı.) *Kültür, Ekim, Birlik, İst.: Güney, 1979 *Özlemin Dili Olsa, İst.: Gendaş, 1999 *Acının ve Umudun Rengi, Toplu Yazılar 2; İst.: Everest, 2005 *Hayatın Renkleriyle Ruhumuzu Emziren Yalın Yürek Bayram Gümüş, İst.: Everest, 2007 *Kında Duran Onur Paslanır, (2008-12 arasında soL Portal'da yazdığı yazılardan bir seçme; Toplu Yazılar/Söyleşiler 3), İst.: Everest, 2013 *Tekzip-Hayatın da Bir Yargısı Var, Toplu Yazılar/Söyleşiler 4; (2012-14 arasında Yurt gazetesindeki "Tekzip" başlıklı köşe yazılarından seçme), İst.: Everest, 2016 *Tutanak - Aptallığın Egemenliği (Toplu Yazılar/Söyleşiler 5; Ağustos 2014-Mart 2015 arasında haftalık Sol dergisinde yayınlanan yazıları), İst.: İst.: 2016.
Anı: *Yılmaz Güney’le Yasaklı Yıllarımız, İst.: Milliyet, 1994.
Antoloji: *Türk Halk ve Dünya Edebiyatından Başkaldırı Şiirleri, İst.: Alfa, 2002
Mektup: *Yeniden Yaratılmanın Coşkusuyla Mektuplar (1967-1983) Ataol Behramoğlu-Nihat Behram, (Yay. haz. Onur Behramoğlu), İst.: Tekin, 2015.
Katkıda Bulunduğu Kitaplar: *İmralı Günlerinde Yılmaz Güney, Önsöz: Nihat Behram; İst.: Everest, 2014.
Kaynaklar: TBEA, c. I, 2001, 161/2010, 200-201; Çetin, Antoloji, c. 3, 62-64; Odabaşı, Antoloji, 2000, 109-113/2003, 103-107; Gülce Başer, Nihat Behram ile söyleşi, Varlık, (kitap eki), S. 1179, Aralık 2005, 4-6; Şehmus Ay, "Hayat İçin Tanımlar", Radikal Kitap, S. 402, 28 Kasım 2008, 13.
http://www.behramoglu.com/nihat/nbehramyasamieserleri.htmhttp://haber.sol.org.tr/yazarlar/nihat-behram
https://odatv.com/mahkeme-bitti-kavga-bitmedi-2511161200.html
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder