ÖZKAN MERT

(21 Ekim 1944, Erzurum - )

   Erzurumda, Palandöken dağının yamaçlarında iki katlı ahşap bir evde doğdu.2 yaşında TBC hastalığına yakalandı. Doktorlar yaşamından umut kesince babası mezarını  satın aldı. Köylü bir kadının yaban bitkilerinden yaptığı ilaç ve bulamaçlarla iyileşti. Asker olan babasının Konya’ya tayini çıkınca, bu kentte ilkokula başladı. Orta 3’e geçtiği yıl İzmir’e tayin oldular. İzmir Namık Kemal Lisesinde, Orta 3’e başladığı yıl TBC hastalığı yeniden başlayınca, Askeri Hastahaneye kaldırıldı. Bu hastahande 3 ay yaşam savaşı verdi. Yoğun bakım ve pensilin tedavisinden sonra, bir kez daha hastalığını yendi. Kaldığı yerden okuluna devam etti.

Bir yandan liseye devam ederken, diğer yandan TİP içinde çalışmaya başladı. Kısa bir süre İzmir TİP Gençlik kolları başkanlığı yaptı. Lise son sınıfa geçtiği yıl, herşeyi terkederek askere gitti. Sivas’ta temel eğitimini yaptığı sırada, komünist olduğu gerekçesiyle, Ağrı’ya sürgün taburuna  gönderildi. Askerliğini yaparken dışarıdan sınavlara girerek liseyi bitirdi. 1967 yılı sonlarında İzmir’de Özel İdare Müdürlüğü’nde iki hafta çalıştıktan sonra istifa etti ve Ankara’ya üniversiteyi okumaya geldi. DTCF Çince Bölümü’ne girdi. 68 olayları nedeniyle öğrenimi bitiremedi. Bir taraftan da, (6 aylık bir eğitimden sonra) TEK’da topoğraf olarak Türkiye’nin değişik bölgelerinde çalışmaya başladı.  

İzmir’de ilk gençlik yıllarında şiire başlayan şair, Ankara’da 68 olaylarının ateşli günlerinde en ön saflarda yer aldı.

Dev-Genç’in adayı olarak katıldığı öğrenci seçimlerinde DTCF Senatosuna seçilerek devrimcileri temsil etti. O dönem yayınlanan ünlü ‘İşçi Köylü’ gazetesinde, Gün Zile’li ile birlikte ‘Mehmet ile Tancu’ adlı resimli tefrikayı yazdı ve sokaklarda gazeteyi sattı.

İlk eşi İpek’ten olan kızı Sanem’i Türkiye’de bir trafik kazasında yitirdi. İkinci eşi Karin’den Kerim adlı bir oğlu ve Joel adlı bir torunu var.

İlk şiirlerini 1960’lı yıllarda İzmir’de yayımlanan Yeni Asır gazetesinin kültür sayfasında yayımladı. Aynı yıllarda İzmir’de yayımlanan Evrim, Devinim ve Ankara’da yayımlanan Halkın Dostları dergilerinin çıkarılmasına katkıda bulundu. 1969 yılında Ant dergisinde, diğer 3 ozan arkadaşıyla birlikte katıldığı açık oturumda ’60 Şiir Kuşağı Manifestosu’na katıldı. Ant, Halkın Dostları, Türk Solu, Papirüs, Dönem gibi dergilerde yayınlanan “Diren Ey Kalbim”, “Hayatımızdan”, “Asyalıyım Yarem Derindir” ve “Kuracağız Herşeyi Yeniden”  vb adlı protesto şiirleriyle, militan öğrencilerin, devrimci kitlelerin ve şiirseverlerin  en çok sevdiği ve okuduğu şairlerin başında yer aldı. Şiirleri, eylemlerde, yürüyüşlerde, mitinglerde  üniversite gençliğinin elinden düşmedi. 1969 yılında yayımladığı ilk şiir kitabı Kuracağız Her Şeyi Yeniden çıkar çıkmaz toplatıldı. Ankara’da, sıkıyönetim mahkemesince 142. maddeden hüküm giydi. 1974 yılında Ecevit hükümeti döneminde çıkarılan genel aftan yararlandı.

1972 yılında Türkiye’yi terk etti ve Almanya’da 10 ay kaldıktan sonra İsveç’e geçti ve bu ülkeden politik iltica hakkı aldı. 1980-2006 Yılları arasında İsveç Devlet  Radyo’sunda  program yapımcısı ve sunucu, 2006-2008 yılları arasında da İsveç Devlet Tiyatrosunda, Uluslararası Tiyatro ve Kültür Projeleri şefi olarak çalıştı. İsveç’te yaşayan Türkleri İsveç Devlet çatısı altında beş dernek olarak örgütledi.

1 eylül 2010 tarihinde İsveç’i terk ederek, Bodrum’a yerleşti. İki evlilik yapan Özkan Mert’in her evliliğinden birer olmak üzere iki çocuğu var.

Türkiye’de ve Avrupa ülkelerinde düzenlenen kültür, edebiyat ve şiir projelerinin iç ve dış koordinatörlük ve yönetmenliklerini yapan şair, İsveç ve diğer İskandinav ülkelerinin kültür kurumlarına danışmanlık görevini sürdürüyor. 2015 yılında Türkiye Edebiyatçılar Derneği Başkan yardımcısı ve Bodrum şubesi temsilcisi seçildi.

Şiirlerinden sahneye uyarlanan şiir/oyunları tiyatro grupları tarafından değişik sahnelerde oynanıyor.

       Şiirleri, çevirileri, yazıları ve söyleşileri Adam Sanat, Akademi Gökyüzü, Bilkent 4 Mevsim, Eski, Hayal, Patika, Varlık, Yasakmeyve vb. gibi dergi, fanzin, gazete ve eklerinde yayımlandı.

Ödülleri: 1990 Yunus Nadi Ödülleri’nde yayımlanmış Şiir dalında mansiyon, 1990 İlhan Demiraslan Şiir Büyük Ödülü, 1990 Salihli Şiir İkindileri Dianysos Şiir Ödülü, “Mozart ve Akdeniz” ile 1992 Petrol-İş 3. Geleneksel Şiir Yarışması Jüri Özel ödülü, 2001 Gölcük Rotary Hizmet Ödülü, 2008 Cemal Süreya Şiir Ödülü, 2013 Bursa Dünya Şiir Günü Onur Ödülü, “Evrenin Islığı” ile 2016 Uluslararası Naji Naaman Edebiyat Ödülü’nü aldı. 2012 yılında Datça Can Yücel Festivali Onur Konuğu, 2015 yılında Datça Temmuz Bodrum Kent Konseyi Şiir Çalışma Gurubu Ayın Şairi ve 1 Eylül Dünya Barış Günü Kalimerhaba Kültür Merkezi onur konuğu seçildi.

Yapıtları:

Şiir Kitapları:

& Bir Elma Büyüklüğünde Sakallarım (İlk şiirler; 1960O

& Kuracağız Her Şeyi Yeniden (1969, DTCF Yayını, Ank.)

& Irgatoğlu Atçalı Kel Mehmet (1970, Yabanel Yayınları, Berlin)

& Kırlangıçlar, Kırlangıçlar (1978, Ar Yayınları, Ank.)

& İşte Hayat, İşte Ölüm ve Tarih (1984, Dayanışma Yayınları, İst.)

& Stockholm’de Mavi Saatler (1987, Broy Yayınevi, İst.)

& Dünya Çarpıyor Yüzüme (Toplu Şiirler, 1988, Cem Yayınevi, İst.)

& Allah ve Tango (Cem Yayınevi, İst., 90 s., 1989-1990 Yunus Nadi Yayımlanmış Şiir dalında mansiyon)

& Mozart ve Akdeniz (1992, Cem Yayınevi, İst.)

& Bir Irmakla Düello Ediyorum (1995, Oğlak Yayınları, İst.)

& Kentlerin Senfonisi (2000, Boyut Yayıncılık, İst.)

& Van Gölü Savunması (2001, Rotary Yayınları, İzmit)

& Nehir – Toplu Şiirler 1960-2002 (2002, Boyut Yayıncılık, İst.)

& Ben Savaşçı Değil Gül Yetiştiriciyim (2005, Dünya Yayıncılık, İst.)

& Gelincikya (2006, Hayal Yayınları, Ank.)

& Yeryüzü Şarkıları – Tüm Şiirleri 1960-2008 (2008, Boyut Yayıncılık, İst.)

& Bir Elma Büyüklüğünde Sakallarım – İlk Şiirler - Bütün Şiirleri 1 (2009, Artshop Yayıncılık, Özkan Mert Şiir Dizisi: 1, İst., 40 s.)

& Kuracağız Her Şeyi Yeniden Protesto Şiirleri– Bütün Şiirleri 2 (2009, Artshop Yayıncılık, Özkan Mert Şiir Dizisi: 2, İst., 40 s.)

& Irgatoğlu Atçalı Kel Mehmet Destanı - Kırlangıçlar Kırlangıçlar - Bütün Şiirleri 3 (2009, Artshop Yayıncılık, Özkan Mert Şiir Dizisi: 3, İst., 40 s.)

& İşte Hayat! İşte Ölüm ve Tarih! - Bütün Şiirleri 4 (2009, Artshop Yayıncılık, Özkan Mert Şiir Dizisi: 4, İst., 50 s.)

& Sobeee! (2010, Hayal Yayınları, Ank.)

& Evrenin Islığı (2016, Dafne Kitap, İst.)

      Deneme, İnceleme, Eleştiri Kitapları:

& Şiirin İlkeleri ya da Şiir Ne Değildir? (Kanguru Yayınları, Ank.)

       Çocuk Kitabı:

& Sanem Okula Başlıyor (1981, Skriptor Yayınları, Stockholm) 

       Antolojileri:

& İsveçli Kadınların Aşk Şiirleri Antolojisi (Svenska Kvinnors Karleksdikter (Türkçe-İsveçce; 1998, Podium Yayınları,  Stockholm; 2003, Papirus Yayınları, İst.) 

& 7 İklimden Şiirler: Dünya Şiir Antolojisi (2008, Artshop Yayıncılık, İst.)

& Gece Güneşi / Midnattsol -Modern Iskandinav Şiir Antolojisi (2014, Yitik Ülke Yayınları, İst.)

       Çevirileri:

& Yaşayan Bir Dili Ölü Bir Dile Çevirme - Översatt Inte Ett Levande Sprak Till Dött / 7 Dil’de Gunnar Ekelöf  (İsveçceden Türkçeye çeviri; 2005, Svenska Institutet / İskenderiye)

       İsveçce Yayınlanan Kitapları:

& Kampa Mitt Hjarta (Diren ! Ey Kalbim) (1981, Skriptor Yayınları, Stockholm)

& Exilens Blues (Sürgün Ezgileri) (1999, Svartvitts Yayınları, Stockholm)

& Försvarstal Över  Vansjön (Van Gölü Savunması) (2003, Svartvitt Yayınları)

       Hakkında Yazılan Kitaplar:

& A’dan Z’ye Özkan Mert Şiiri (2009, Artshop Yayıncılık, İst., 117 s.)

       Kendi Sesinden Şiir Kaseti:

& Diren! Ey Kalbim (1998, Yeni Dünya, İst.)

& Tango Över Egeiska Havet (Ege Denizinde Tango)  (Şiir kaseti, 1990)

Kaynaklar:

A  http://www.ozkanmert.com/