RÜŞTÜ ŞARDAĞ

(1917, Halep – 1994, İzmir)

       Türk siyasetçi, yazar, besteci, şair. Tam adı Mehmet Rüştü Şardağ. Aslen Elbistanlı Mehmet Atıf Bey'in oğlu olan Mehmet Rüştü Şardağ, 1917 yılında babasının alay kâtibi olarak görev yaptığı sırada Halep'te doğdu. Üsküdar ortaokulunu bitirdikten sonra yükseköğrenimini, o zamanki adı ile Ankara Gazi Terbiye Enstitüsü Edebiyat Bölümü’nde tamamladı. Öğretmenliğe başladı. Türk Ansiklopedisi'nde danışmanlık yaptı. İzmir'e yerleşti, İzmir Belediyesi'nde çalıştı, yazı işleri müdürlüğü yaptı, başkan yardımcısıyken emekliye ayrıldı (1967). 1968 yılında CHP’den “Belediye Meclis Üyesi” olarak görev yaptı. 1983 yılında Halkçı Parti’den “İzmir milletvekili” seçildi. Üç ay sonra istifa edip, Bağımsız milletvekili olarak mecliste çalışmalarını sürdürdü. 1987 yılında Doğru Yol Partisi’nden milletvekili adayı olsa da, parti değiştirenlere getirilen yasak gereği seçime giremedi. Ege Üniversitesi Gazetecilik Yüksek Okulu'nda, Manisa Gençlik ve Spor Akademisi'nde dersler verdi. İzmir milletvekili seçildi (1983-1987). Daha sonraki yıllarda kendini tümüyle yazmaya, çeviri yapmaya ve beste çalışmalarına adadı. İzmir Radyosu kurucularındandır. “İzmir Sanatçılar Derneği Başkanlığı”nı 18 yıl yürüttü. 1985’de kurulan Kültür ve Turizm Bakanlığı İzmir Devlet Klasik Türk Müziği Korosu’nun kuruluşunda önemli katkılarda bulunarak, Sanat Danışmanlığı yaptı. TRT 1 ve TRT 2’de çok sayıda programda konuşmacı olarak yer aldı ve programlar yaptı. Birçok Türk sanat müziği bestesi yaptı. “Apansız Uyanırsan” (beste), “Benzemez Kimse Sana” (güfte) en meşhur yapıtlarıdır. Evli, üç çocuk babasıydı.

       Cumhuriyet Gazetesi’nde, “Edebiyât Bahisleri” ve “Günün Konuları” isimli köşe yazıları yazdı, Vakit Gazetesi’nde hikâyeleri yayınlandı.1944 yılından itibaren bir süre Ülkü Dergisi’ni yönetti. Farsça’dan çeviriler yaparak yayınladı ve üç kez İran Spâs nişanını aldı. 1944 yılında Türk Ansiklopedisi’nde müşavirlik ve madde yazarlığı yaparak, “B” harfinin tiyatro dışında kalan bütün Fransız edebiyâtı maddelerini yazdı. 1981 yılında Atayol dergisini yayınlamaya başladı. Aralık 1989’dan itibaren Milliyet Gazetesi’nde yazarlık yapmaya başladı. İran’da yapılan “Uluslararası Hafız Kongresi”nin başkanlığını yaptı. Hayyam Rubaileri çevirisi, Milli Eğitim Bakanlığı Klasikler Dizisi’nde yayınlanmak üzere gönderilen 19 eser içerisinden en iyisi olarak değerlendirildi ve basıldı. İran edebiyâtından yaptığı çeviriler nedeniyle kendisine, “Büyük Kültür Madalyası” verildi. Şiraz Üniversitesi Edebiyat Fakültesince kendisine karşılaştırmalı Türk ve İran Edebiyat Kürsüsü verildi.

       İlk şiir ve öyküleri 1937 yılında Varlık dergisinde çıktı. Daha sonra şiirleri, denemeleri ve eleştiri yazıları Cumhuriyet, Güneş, Hisar, Milliyet, Seçilmiş Hikâyeler, Tan, Türk Mûsikîsi, Ulus, Ülkü, Vakit, Varlık, Vatan, Yeni Adam, Yeni Asır, Yeni Sabah, Yenilik, Yığın vb. gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı.

      5 Şubat 1988’de, Başbakan Turgut Özal tarafından, Türk Sanat Müziği’ne hizmeti nedeniyle takdîr plaketi verildi.   

Yapıtları:

Şiir Kitapları:

& Sana Nasıl Susamışım (1984)

      İnceleme Kitapları:

& Edebiyatımızda Vatan Duygusu (1940)

& Allah’a Giden Yollarda (Klasik Şiirimiz Cilt: 1) (1959, Radyo Gazetesi Matbaası, İzmir)

& Ömer Hayyam'ın Rubaileri (1960, Ege Üniversitesi Matbaası, İzmir)

& Aşknâme (Ünlü Tercî-i Bend) Başlangıçtan Günümüze Kadar İran Edebiyâtı Hakkında Bir İnceleme (1962, Ege Üniversitesi Matbaası, İzmir)

& Hazret-i Ali’nin Ölmeyen Özdeyişleri (1963, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayını)

& Perişan Baba Daher ve Çift Beyitleri (1966, İzmir)

& Şirazlı Hafız’dan Gazeller (1970, Hepileri Matbaası, İzmir)

& Hayyam, Rubailer (1973, Milliyet Yayınları Dünya Klasikleri Dizisi, İst.)

& Mevlânâ, Tek Ciltte Mesnevi (1973, Başkent Yayınevi, Ank.)

& Klâsik Divan Şiirimiz (1976, İnkılap ve Aka Kitabevi Yayınları, Bilim ve Kültür Eserleri Dizisi:, İst.)

& Allah Diyor ki (1976, Karınca Matbaacılık)

& Fars Bahçelerinden Altın Sözler (Hz. Ali, Mevlânâ Celaleddîn Rûmî, Şirazlı Şeyh Sâdî ve Mohammed Hecâzî’den Özdeyişler) (1977, Karınca Yayınları)

& Buhurî Zâde Mustafa Itrî (Çanakkale Seramik Fabrikaları A.Ş. Yayını, İst.)

& Şair Sultanlar (1982, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

& Dâhi Besteci Buhurîzade Itrî (1984)

& Bütün Yönleriyle Hayyam Rubâîleri (1985, Özgür Yayın Dağıtım, İst.)

& Hacı Bektaş-ı Veli Besmele Şerhi (1985, Karınca Matbaacılık, İzmir)

& Her Yönüyle Hacı Bektaş-ı Veli (1985, Özgür Yayın Dağıtım, İst.)

& İslâmda Sosyal Adalet (1986, Karınca Matbaacılık, İzmir)

& Mustafa Itrî Efendi (1989, Kültür Bakanlığı Yayınları: 1110, Türk Büyükleri Dizisi: 147, Ank.)

& Hayyam, Rubailer (Seçmeler) (1990, Milli Eğitim Bakanlığı Yayını, Şark İslâm Klasikleri, İst.)

& Hacı Bektâş-ı Veli, Besmele Tefsîri, (Tefsîr-i Besmele) (1993, Kültür Bakanlğı Başvuru Kitapları,  Ank.)

& Mevlânâ Ulu Sesi (1993, İzmir)

& Çocuklar Güzel Çocuklar (Karınca Matbaacılık, İzmir)