NİHAD SAMİ BANARLI

(18 Nisan 1907, İstanbul - 13 Ağustos 1974, İstanbul)

      Edebiyat târihçisi, yazar, şâir ve edebiyat öğretmeni. "Somyarkın" olan soyadını Banarlı olarak değiştirdi. Ayrıca Emin Bayraktaroğlu imzasını da kullandı. Nihad Sâmi Bey, Bayrakdarzâdeler nâmıyla tanınan Trabzon’un köklü bir ailesine mensuptur. Bu nam, ceddinin Fatih Sultan Mehmed’in Trabzon seferinde bayrakdarlığını yapmasından ileri gelmektedir.   Nihad Sâmi Bey’in babasının babası Emin Hilmi Bey, 1293’te İstanbul’da toplanan ilk Osmanlı Meclis-i Mebûsânında Trabzon mebûsu olmuş, ayrıca Matbaa-ı Bahriye Nazırlığı vazifesinde bulunmuştur. Babası İlyas Sâmi Bey ise Trabzon Merkez Mutasarrıflığı Tahrirât Müdürlüğü, İstanbul İdare-i Mahsûsa Tahrirât Başkâtipliği gibi vazifelerden sonra 1892 yılında Bitlis Vilâyeti mektupçuluğuna tayin edilmiştir. Bundan sonra İşkodra, Kastamonu, Diyarbekir, Musul vilâyeti mektupçuluklarında bulunmuş ve 1900 yılında Süleymaniye Mutasarrıflığına getirilmiştir. Annesi ise yine köklü bir aileye mensup olan Hâfize Nâdire Hanımdır. ilk tahsilini Fatih Sultan Mehmet Vakfı Sıbyan mektebinde, daha sonra Gelenbevi ve Mercan idadisinde yaptı. Lisenin ilk sınıflarını Vefâ Sultanîsi’nde okudu. Son sınıfta İstiklâl Lisesi’ne geçti ve oradan mezun oldu. Yüksek Muallim Mektebi ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü bitirdi (1930). Aynı yıl Edime Lisesi'nde göreve başladı. Sonra Kabataş Lisesi ve Galatasaray Lisesi'nde (1943) edebiyat öğretmenliği yaptı. 1946 yılında İstanbul Erkek Öğretmen Okulu'na atandı. Özel Işık ve Şişli Terakki liselerinde ders verdi. 1947 yılında İstanbul Eğitim Enstitüsü yanı sıra 1950 yılında İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu'nda çalıştı. 1959-1962 yılları arası İslami Türk edebiyatı dersleri verdi. 1957 yılında Yüksek Öğretmen Okulu müdürlüğüne getirildi. 1969 yılında kendi isteğiyle emekli oldu. Öğretmenlik yaparken birçok kuruluşta ek görev aldı.

       1953 yılında kurulan İstanbul Fetih Cemiyeti’ne girdi. Bu kuruluşa bağlı olan İstanbul Enstitüsü’ne müdür oldu.1958 yılında Yahyâ Kemal Enstitüsü yayın işlerini yürüttü. Millî Eğitim Bakanlığı 1000 Temel Eser ve Çağdaş Türk Yazarları Komisyonlarına üye ve başkan seçildi. 1970 yılında kurulan Kubbealtı Akademisi’ne Edebiyat Kolu Başkanı ve Akademi Dergisi Müdürü oldu.

       Edebiyata ortaokul öğrenciliği yıllarında heceyle ve aruzla yazdığı şiirlerle ilgi duydu. Oyun ve öykü denemeleri yaptı. Kızıl Çağlayan ve Yuvanın Şarkısı adlı manzum piyesleri MEB'in açtığı yarışmayı kazandı, Bakanlık yayınlan arasında kitaplaştı (1933). Ayrıca Kızıl Çağlayan (Bu Vatan Bizimdir adıyla, yön. N. Saydam, 1958) film yapıldı. İlk yazıları Edirne Halkevi' nin çıkardığı Altıok dergisiyle görev yaptığı lise ve öğretmen okullarındaki dergilerde basıldı. İstanbul'da Orhun, Ötüken, Atsız'da yazdı. 1940 sonrası Sedat Simavi'nin Yedigün dergisinde edebiyat sayfasını yönetti. Hürriyet'te "Edebi Sohbetler" başlığında yazılar yayımladı (1948). Liseler için hazırladığı edebiyat ders kitaplarıyla tanındı. Meydan dergisinde edebiyat söyleşileri yazdı: Yahya Kemal Enstitüsü kurucularından olan Baharlı, şairin eserlerini on üç kitapta bir araya getirdi.

       Vefâtından sonra çeşitli gazete ve dergilerdeki yazıları Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı tarafından kitap halinde yayınlanmıştır.

Yapıtları:

       Romanları: 

& Bir Güzelliğin Romanı (Hürriyet gazetesinde tefrika)

      Araştırma, İnceleme Kitapları:

& Dasitan'i Tevarih'i Müluk'i Ali Osman ve Cemşid ve Hurşid Mesnevisi (Ahmedi) (1939)

& Edebi Bilgiler (1940)

& Türkçe'nin Sırları (1940, 1971)

& Resimli Türk Edebiyatı Tarihi (2 cilt, 1948-1975-1979)

& Şiir ve Edebiyat Sohbetleri (3 cilt, 1951-1954)

& Metinlerle Edebi Bilgiler (3 cilt, 1950-1960)

& Metinlerle Türk ve Batı Edebiyatı (Lise I-II-III, 1955-1960)

& Yahya Kemal Yaşarken (1959)

& Yahya Kemal'in Hatıraları (1960)

& Namık Kemal ve Türk Osmanlı Milliyetçiliği

& Büyük Nazireler Mevlid ve Mevlid'de Milli Çizgiler

& Başlangıçtan Tanzimata Kadar Türk Edebiyatı Tarihi

& Fatih'in Zafer Sırları

& Yahya Kemal Bir Dağdan Bir Dağa (1984, Kubbealtı Neşriyatı, İst.)

& Tarih ve Tasavvuf Sohbetleri (1984, Kubbealtı Neşriyatı, İst.)

& Süleyman Çelebi'den Mehmed Akif'e Kültür Köprüsü (1985, Kubbealtı Neşriyatı, İst.; 2006, Leman, 304 s.)

& İstanbul'a Dair (1986; 2008, Kubbealtı Neşriyatı, İst., 248 s.)

& Edebiyat Sohbetleri (1995, Kubbealtı Neşriyatı, İst., 524 s.)

& İman ve Yaşama Üslubu (2008, Kubbealtı Neşriyatı, İst.)

& Kitaplar ve Portreler (2009, Kubbealtı Neşriyatı, İst., 432 s.)

       Tiyatro:

& Kızılçağlayan (manzum piyes,1933)

& Bir Yuvanın Şarkısı (manzum piyes, 1933)