AYDIN SAMİ GÜNEYÇAL

                 

(1 Haziran 1930, Çankırı - 1 Şubat 2012, Ankara)

        Sözlükçü ve yayımcı. Babası Hâkim İsmail Hakkı Bey, annesi ise Bilise Hanım’dır. Aile, Kayseri Pınarbaşı nüfusuna kayıtlı olup Kafkasya kökenlidir. İlkokul ve ortaokulu Çankırı’da okudu. Çankırı’da lise bulunmadığı için, Ankara Atatürk Lisesi’nde okuyan ağabeyinin yanına gelip liseye kaydoldu (1946). Babası, Ankara’ya tayin olduktan birkaç ay sonra vefat etti. Aydın Sami, para kazanıp Ankara’ya yerleşen ailesinin geçimine yardımcı olmak amacıyla hem lisede okudu hem de Anafartalar Caddesi’nde tezgâh açıp kitap satmaya başladı (1949). İki işi bir arada yürütemediği için lise birinci sınıfta başarılı olamayıp belge aldı. Sattığı kitapları okuyarak edebiyata ilgi duydu. İki yıl kitap satıcılığı yaptıktan sonra tekrar lise öğrenimine devam etti. Dört yıla çıkan lise öğrenimini yıl kaybetmeden başarıyla tamamladı (1952). Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne kaydoldu. Bir yıl hukuk öğrenimi görünce sıkıldı. İlgi duyduğu edebiyat alanında yüksek öğrenim görmek istedi. Ankara Üniversitesi DTCF Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde üç yıl öğrenim gördü. Fakülteye devam ederken kitap satma işini de sürdürüyordu. 1953 yılında “Arayış” adlı bir edebiyat dergisi çıkardı. Arkadaşı Halil Erdoğan Cengiz’in “Aralık Kapı” adlı şiir kitabını Arayış dergisi yayını olarak bastırdı. Fakülteyi tamamlamadan, kitapçılığı bırakarak çalışma hayatına atılmak zorunda kaldı (1955). Ulus gazetesinde, Akis dergisinde çalıştı. 1960-1962 yılları arasında vatan görevini yerine getirdi. Askerlik dönüşü, tekrar asıl mesleği olan kitapçılığa başladı. Ankara Yenişehir Kocabeyoğlu Pasajında bir dükkân açtı. 1963 yılında aynı yerde Aydın Kitabevini kurdu. Eski yeni kitap satmanın yanı sıra dağıtımcılığa da soyundu. Başta Meydan Larousse olmak üzere birçok

büyük yayınevinin kitap-ansiklopedi dağıtım başbayiliğini yaptı.  Aydın Kitabevi, satış ve dağıtımın yanı sıra yayıncılığa da başladı. 1977 yılında iş yerini Yenişehir’deki Öztuğ Pasajı’na taşıdı. 1999 yılında işini oğlu İsmail Murat’a devredip köşesine çekildi. Oturduğu apartmanın giriş katındaki küçük dükkânda 2002 yılında yeniden kitapçılığa başladı. Bu tutkusu ölünceye kadar sürdü.

      Ankara’da Arayış (1953, 1956-1958, 4+17 sayı), Yeni Uyanış (1959, 1 sayı) ve Kitaplar Âlemi-Aylık Bibliyografya ve Biyografya Dergisi (1960-1963, 30 sayı) dergilerini yayımladı. Kurduğu Aydın Kitabevi 1963-2002 yılları arasında yedi yayın üretti. Bunlar, başta Ferit Devellioğlu’nun Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat’ı olmak üzere edebiyatçıların başvuru kitaplarıdır. Aydın Kitabevinin yayınları içinde en çok ilgi göreni, Devellioğlu’nun anılan eseridir. Sözlüğün ilk baskısı 1962 yılında yapıldı, dilci Cem Dilçin’in katkılarıyla 5.000 kelime eklemeli ikinci baskısı 1970 yılında gerçekleştirildi. 1981 yılında sözlüğün yayım hakkını satın aldı. 1981 yılından itibaren sözlüğü genişletme-düzeltme işlerini başlattı. 1993 yılına kadar sekiz baskı yaptı. Sözlüğün genişletilmiş ikinci hâli, 11. Baskısıdır (1993). Genişletme ve düzeltme işlerinde Güneyçal’a; Hasibe Mazıoğlu, Cem Dilçin, Abdülkadir Gürer, Halil Erdoğan Cengiz gibi eski edebiyat bilginleri yardımcı oldular. Devellioğlu’nun Türk Argo Sözlüğü de Aydın Kitabevince yayımlandı. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat’ın geliştirilmiş, dizin eklenmiş son şekli, 2010 yılında 26. baskıyla sağlandı. Bu baskıda, Güneyçal’a Mustafa Çiçekler, Mustafa Kaçalin, Mehmet Atalay, Ali Güzelyüz, Yücel Dağlı, Ekrem Tok, Ahmet Eryüksel yardım etti. Böylece sözlüğe son şekli verilmiş oldu. 28. baskı 2011 yılında gerçekleşti (XX+1993+319 s.).

       2002 yılında “Türkçenin Şikâyeti Var / Açıklamalı Örneklerle Yaygın Dil Yanlışları (2002, Aydın Kitabevi Yayını, Ank., 416 s.) kitabını yayımladı.

       Yazıları ve söyleşileri; Arayış, Çağdaş Türk Dili, Kanak, Kebikeç,  Kitaplar Âlemi,

Toplumsal Tarih dergilerinde yayımlandı.

       Evli, dört çocuk babasıydı.

       1 Şubat 2012 günü Ankara’da hayata gözlerini yumdu. Cenazesi, 3 Şubat 2012 günü Kocatepe Camisi’nde kılınan cenaze namazının ardından Karşıyaka Mezarlığı’nda toprağa verildi.

Kaynaklar:

A  http://tdk.org.tr/images/279-286.pdf