SOYSAL EKİNCİ

(1954, Yünbüken köyü, Hanak / Kars – 4 Eylül 1994, İstanbul)

Ardahan Yatılı Bölge İlkokulu'nu, Kars Kazım Karabekir Öğretmen Okulu’nu ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Ede­biyatı Bölümü’nü bitirdi.      Siyasi düşünceleri ve sosyal kimliği nedeniyle 1979-1981 yılları arasında gözaltında kaldı. Yine siyasi gerekçelerle açılan davalar sonucu 1983-1989 yılları arasında İstanbul'daki cezaevlerinde tutuklu kaldı. 1989 yılında “Çağrı” adlı şiir kitabı toplatıldı ve hakkında iki ayrı dava açıldı. Cezaevinden çıktıktan sonra değişen değerlere uyum sağlayamadı ve 1991 yılında "susma" kararı aldı. Baskılara dayanamayarak 4 Eylül 1994 tarihinde İstanbul’da yaşamına son verdi.

Dili çok iyi kullandı, kabalaştırmadan, sloganlaştırmadan toplumcu - gerçekçi izlekle, yakaladığı devrimci şiir diliyle yurt ve dünya sorunları karşısında duyarlı, kırılganlığını, yalnızlığını, tedirginliğini yansıtan, imge zenginliği ve derinliği olan, çarpıcı, duygulu ve yoğun şiirler yazdı. Şiirleri cezaevindeyken çeşitli dergilerde yayımlandı.

Yapıtları:

Şiir Kitapları:

& Biri Yitik İki Ülke (1989, Belge Yayınları, İst.)

& Çağrı (1990, Alan Yayıncılık, İst.)

& Yıkıntılar Altında (1991, Alan Yayıncılık, İst.)

& Toplu Şiirler (Tüm şiirlerinin toplu basımı; 1995, Toplumsal Dönüşüm Yayınları)

Kaynaklar:

A  Cumhuriyetten Günümüze Türk Şiiri Antolojisi Cilt 5 / Abdullah Özkan – Refik Durbaş / 1999, Boyut Dosya Yayınları, İst., s: 1059

Şiirlerinden Seçmeler:

ANAMA ŞİİR

                                             değil bir değil beş on

                                             anaların olsa yıl 365 gün yetmez

                                             tutsak oğul anasına fazla bir şey veremez

                                             bitmemiş bir şiir yazar en fazla

                                             ve der ki tüm analara andaç ola

dayanamaz sen de ağlardın bizi susturamadığın gecelerde

yırtık atletlerden fitil takardın neftini ödünç koyduğun şişelere

bir dövendir sevgi sende

yüreğinin harmanında taşlanan

yaralı dilleri dağlayan dikenler üstünde

öyle bir borç bıraktın ki üstümde elli yıllık kutsal anneliğe dayanan

karşılığı ödenmez içerde

şimdi benim ilkel kölelik günlerimin hüznünü arıyor

lekesiz lamba ışıklarında sabitleşen gözlerim

kıvrılıp giden çıra islerine karışırdı özlemlerin

üstümüze bir gelincik gibi açardı yıkadığın rubalar

böyle zamanlarda gülerdi gözlerin

kurtulurduk damlara sığmayan hüzünlerden

çam kokusu dizlerinden sarı arpa saplarına dökülen

ay altında nar suyunu kaplardı

ve sen onları hepimizden gizleyerek çevirip çiğneyerek

çelik dişli dirgenlerle ilençlerdin

bağrımızda oturan kına taşlarında çalınırdı

akşam ayamıza bağladığın yeşil desenler

sabah çatlak ellerimizde bayraklaşırdı

gözlerinden okurdum yüreğinde diyemlenen derdini

GİTMEKTEN VAZGEÇ derdin BIRAKMAZLAR BU KEZ SENİ

feryadınla ne çözdün ne de tutabildin beni

sil gözlerini duvarlar büyütüyor şimdi

topraklarla kundakladığın fideleri

bir gün yağmur öyle yağacak ki karanlığı mavileyen şimşeklerin ardından

kayalar su saklayacak kuşlar için

FİRAR TÜRKÜSÜ

oturmuşum bir köşeye

bir kuş tutsak ellerimde

iki damla yaş dizimde

gözlerimse yok yerinde

kuşu gagasında bir ses

"haydi firar firar!" diye

inansam mı uyansam mı

tenim yapışmış demire

fırladım ayağa kalktım

karşımda bir demir kule

üstünde üç büyük lamba

"sakın!" diyor gözederek

yüksek kulede lamba

nöbet kulesinde memet

lamba bir dakka sönmeli

memet bir rüya görmeli

demir kule büyük lamba

yanıp sönen tuzak ışık

hazırladım her şeyimi

bu gece ben firariyim

demir kule büyük lamba

bana sahte umut verme

şaka değil bu dediğim

bu gece ben firariyim

bir dakika geç yanmazsan

kuledeki büyük lamba

nöbet kulesinde memet

başlar kurşun sağnağına

memet gözünü seveyim

çek tetikten parmağını

üşüyorsun yağan karda

ayşe'yi düşüne çağır

kanın kaynasın damarda

ıpıltılı gözlerinle

ayşe'yi düşüne çağır

uyan ki ben kuş olmuşum

tetik düşür yardım çağır

öyle hüzünlü bakman

küçük kardeşimi andırır

bir anlık bir yanılsaman

bana çok şey kazandırır

karşımda alacaduvar

içimde dost ihaneti

gölgelerden geçeceğim

akbenekli atlar gibi

otuz metredir tünelim

çıkışa vardıktan sonra

bir dakika geç yanarsan

menzili rahat geçerim

işte girdim tünelime

çıkışta beni bekleme

görürsen de sen içinden

"görmedim" de tetik çekme

kızılca parladı güneş

geceki yağmurdan sonra

işte alarma çığlıkları

işte fırtına başladı

haydi yoldaşlar camlara

HASRETİNİ ÇEKERKEN

kavuşmanın yerindeyiz tam yerinde sevgilim

ele bakıp bu havayı ellerinle iteleme

ellerimi uzatamam dokunamam parmağının ucuna

iki parmaklığın arası iki kolboyundan çok fazla

yine sen gel yine sen gel yine sen gel

omzum olsun başına aradaki paslı engel

açtığını göreyim saçlarını sardığın çiçeklerin

doyumsuzluğunu yaşat, hasretimiz adına birbirimizi uzaktan sevmenin

nevrimi döndürüyor geceme sızdırdığın sevi iksirleri

tırmanıyorum kızgın çöldağlarını

ve tarıyorum kum bayırlarının bakır saçlarını

serabımda, tadılmamış şarapların kurulduğu üzüm bağları

bir de sen KOPAR BENİ diye sarkan olgunlaşmış asma üzüm salkımı göğsünde

ikircimler birbirini kovalıyor içimde

bu salkım benim için HAVVANIN YASAK ELMA'sı

ve benim gücüm yasal mı bu yasağı kırmaya

içimdeki mahzenlerin bordo şişeleriyle

bu yasallık yeter miydi seni şarap kurmaya

ayakların sızısı kalçalara vuran karasularına

merhem taşıyan çarıkların manda gönünden olmasıydı

ve karşılığını hasretimizde arayan bir çileyle

katılmasaydın ilkdirilenler arasına kendiliğinden

küller içinde küllenen sevilerini türkülerken

seslerini öptüğüm alfistanlı kızların vaadleri gibi

seni de silerim serimden

nevrimi döndürüyor geceme sızdırdığın sevi iksirleri

ben yükseldikçe gece küçülüyor gözümde

kızıl şafakların kuşluk sütlerini sulayan ıslıkları çalıyorum

ve tarıyorum parmaklarımla kum bayırlarının bakır saçlarını

belki de hiç silinmeyecek içimden

çöl eşkiyalarının hummalı baskınlarında üstümüze düşen gölgeleri

ve belki de bu yüzdendir yüreğimin

çöken barikatların çürük tahtalarını böyle pervasızca yakmaya çalışması

zaman bile yetmiyor durdurmaya

yüreğimin bu yönde sürüp giden havariliğini

bir yandan da diyorum ki

varsın korksunlar o tahtaları o barikatlara çakanlar

varsın dağlansın

ağzımdan çıkan gül dikenlerine habersizce değmiş gibi elleri

sevgilim yine de biz

kavuşmanın yerindeyiz

tam yerinde

ele bakıp bu havayı ellerinle iteleme

İLK KISSA

Kırkına kadar ne aşk ne ölüm umrundadır insanın

Her şey hayvani bir intikam duygusuyla harcanır

Düşüncenin ince denizinden güneşe serilmemiş bedenler

Durmadan kendine sıcak bir yatak aranır

Kırkından sonra bütün ibadetler US’lu bir dost içindir

Her anı başka bir pişmanlıkla yaşanır

Ki soysuzlar aklanırken kamuda soylular karalanı

     

YOKSA BEN ÖLMEK YERİNE "DURUM ŞİİRLERİ"Mİ YAZSAM

1

İhanetler silsilesinden geçtim

Ne aşk, ne arabesk sevgilim

Ben gerçekten kederdeyim

2

Mart yine soğuk geçti, uzadı sakallarım

Düşman gibi bilinen tarafların ortasında şaşırıp

kaldım

(Eski yoldaşlarım,

Yargısız infaz timleri,

Ve bir de kirletilen doğanın sayrılık melekleri

Üçlü bir ölüm çaprazına aldılar beni…)

3

Ne zaman düşünsem aynı

Ne zaman üşürsem yağmur yağar

Yoksullar koşar sokakta,

Şimşek üstüne yıldırım,

Yıldırım üstüne şimşek iner başıma

4

Sokaklar umutsuz dolaşılmıyor

Şiir desen işsiz ve aç yazılmıyor

(Bozkırda da öyleydi

Yalnız kaldığımda

İki dağ arasında aç ve umarsız

Sular beni çekerdi

Orda; kille yıkanırdım başıboş akan kül nehrinde

Dorukları kimin için boyardım şehvetin kızıllığına

Belli değil sevgilim;

Ben neleri sevmişim, kimlere bağlanmışım bilir miyim

Şimdi ama, tek şey varsa bildiğim;

Ormandaki kuşlarına aşıktım,

Tıpkı tutkunlara edilen ihanetler gibi,

Baharlarına doyamadan ayrıldım

Bütün ömrüm

Ufkun o tatlı renkleri altında geçecek sanmıştım…)

5

Uzun yıllar bu şehirde

İşsizlikle iş arasında gidip geldim,

Cebim para görmedi,

Hangi sofraya baktıysam,

Gözüme emeğin teri kaçtı, yememe gerek kalmadı

Hangi özneye bağlandıysam

Sonunda öteki eliyle beni tokatladı,

Açtığım musluklar

Yüzüme çarpacak bir yudum su akıtmadı…

(Geçtiği yollardan sadece toz çıkarırdı araçlar

Şimdi yağmurda bile koku var;

Mıncıdı çöp, mıncıdı toprak, mıncıdı beton yığınlar)

Evler sokaklar küçüldükçe insanlar iyice domuzlaştı

Okullar paralandıkça medreseler mantar gibi çoğaldı

İşportaya düşmüş bir mal gibi

Caddelere serer oldum kıldığım bütün namazları

6

Dedim ya şiir

Umutsuzken yazılmıyor sevgilim

(Kitaplara bakarken Beyoğlu sahaflarında

Müslüman bir matbaacı

Abi gel hele, gel otur dedi

Sanki benden yüz yıl önce doğmuş gibi;

Biz seni tanırız, yetmedi mi kitaba verdiğin para

Sen işçi değil efendi olacak adamdın ama…

Madem ehli İslamız

Madem birbirimize yardım için varız, dedi,

Ve benzeri bir sürü kocakarı öğüdünden sonra;

Sigortasız bir şapka geçirdi başıma.

Aslında şapka mıydı geçirdiği, kazık mı belli değil,

Belli olan tek şey varsa sevgilim, geceyi gündüze kararacağım

Ve örtüldüğüm bu çöplüğün altında

Sonuna kadar senin için çırpınacağım…)

Sevgilim,

Ah benim yanlışlarım yüzünden, asyada

Ölümünü bile örgütleyip öyle örten sevgilim

Keşke ölmeseydin, keşke ölmeseydin

Sevgilim bu yaştan sonra gulyabani

Bukalemun ve hayalet gibi

Nasıl gezersin bu şehri, nasıl gezerim…

7

Çekin üstümden, bütün ışıkları çekin

Yönümü saptayamıyorum öğle vaktinde bile

Güneş değil batışa sürüklenen benim

Karanlık bir hücreye hapsedin beni

Orda

Işıkla gölgeyi karıştırıp

Resimle yapmalıyım bir zaman

Karda izi okunmayan giz’li bir ceren

Ve sokak fırtınalarında uçmayacak kadar

(Belki bir yer altı kayası gibi) ağır olmalı resimdeki kadınım

Olmazsa simler çekmeliyim üstüme

Bütün aşıklar öldü, bütün aşklar kirlendi madem

Aşksız ve kadınsız

Gebermeliyim bu şehirde

Sabah şebnemi kadar kısa olmalı hikayem

Kürdistan’da kirletilen masum aşiret kızı

Ve dağda düşmüş bir gerillanın kesilmiş hızı gibi

Benliğinizi sarıp, iliklerinize kadar titretmeli sizi

Su istedi, toprak istedi deyin, kurumuş çiçeklerine

Bir kuyu açabilseydi,

Bir kova, çıkrık olabilseydi

Sorabilseydi kuyunun başına gelen herkese

Sorabilseydi

Mutluluk taşırdı onu bizlere…

8

Ne kadar düşünsem aynı

Ne zaman üşürsem yağmur yağar

Yolum değilse bile sevgilim

Benim sonum belli

Sevginin ince tülüyle sarmadıkça ben seni (sen beni)

Yine kana düşerim hiç yoktan

Yine davalar açılır aleyhimde…