ORHAN ALKAYA

(5 Şubat 1958, İstanbul - )

Şair, yazar, tiyatro ve sinema oyuncusu, yönetmen, gazeteci. Sabahat Güzin Hanım ile Halit Adnan Alkaya’nın oğlu. İlkokulu Çarşamba’da okudu. Özel Doğuş Lisesi'ni bitirdi. Bir süre İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne devam etti. 1978 yılında girdiği Marmara Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu’nda öğrenim gördü. 1972 yılında tiyatroya başladı. 1976-1980 yılları arasında İstanbul Şehir Tiyatroları'nda oyuncu olarak çalıştı; 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu ile işine son verildi. Ansiklopedilerde madde  yazarlığı, gazetecilik, redaktörlük, editörlük, danışmanlık yaptı. Şiir Atı dergisinin kurucuları arasında yer aldı; derginin ilk sayısını hazırladı. Tiyatro Tiyatro dergisinin genel yayın yönetmenliğini (Nisan 1999 - ) yaptı. 8 Ocak 2008 tarihinde İBB Şehir Tiyatroları Genel Sanat Yönetmenliği'ne getirildi, 29 Mayıs 2009 tarihinde görevden alındı. 2008 yılı 27 Mart Dünya Tiyatro Günü Ulusal Bildirisini kaleme aldı. İstanbul’da yaşıyor; evli, bir kız babası.
Yönettiği Oyunlar: S. Mrozek, Sı­ğıntılar (İstanbul Şehir Tiyatrosu), Gülsün Siren Kınal, İnsan Bahçesi (1992, İstanbul Şehir Tiyatrosu), Yıldırım Türker /Yeşim Dorman, Gölge Ustası (1993, İstanbul Şehir Tiyatrosu), Sevim Burak, Sahibinin Sesi (1994, İstanbul Şehir Tiyatrosu), Samuel Beckett, Godot'yu Beklerken (1997, İstanbul Şehir Tiyatrosu), Haldun Taner, Sersem Kocanın Kurnaz Karısı (1999, İstanbul Şehir Tiyatrosu), Aziz Nesin, Hadi Öldürsene Canikom (2003, İstanbul Şehir Tiyatrosu), Matei Vișniec, Savaş ve Kadın (2005, İstanbul Şehir Tiyatrosu), Alain Decaux, Rosenbergler Ölmemeli (2012, İstanbul Şehir Tiyatrosu).
Filmografisi: “Seni Seviyorum” (1983), “Dul Bir Kadın” (1985), “On Kadın” (1987), “Sarı Tebessüm” (1992), “Kimlik” (1994, Tv filmi), “İyi Saatte Olsunlar” (2004),  “Yüreğine Sor” (2009), “Öyle Bir Geçer Zaman ki” (2010, Kanal D, Tv dizisi),  “8 Ülke 8 Yönetmen ve Sinan” (2010), “Al Yazmalım” (2011, Atv, Tv dizisi), “Ve Jülyet” (2011), “Gelmeyen Bahar” (2013), “Hay Way Zaman: Dersim'in Kayıp Kızları” (2014) ve “Aşk Yeniden” (2015, Fox Tv, Tv dizisi), İkimize Bir Dünya (2015).
1982'den bu yana şiirleri, eleştiri yazıları, denemeleri, siyasi makaleleri ve söyleşileri Argos, Birgün, Cumhuriyet, Defter, Demokrasi, Demokrat, Düşler, E, Esmer, Fil, Gösteri, Güneş, Ludingirra, Mühür, Özgür Edebiyat, Pathos, Sombahar, Şiir Ülkesi, Varlık, Tan, Üç Çiçek, Varlık, Virgül, Yarın, Yasakmeyve, Yeni Yüzyıl, Yom Sanat gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı.
Şiirlerinde kişisel tarihi ile tarihteki trajik kahramanlara, filozoflara, anarşistlere ve kutsal kitaplara göndermeler yaparak hayatın anlamını ontolojik bir söylemle irdeleme çabasında olduğu görüldü. Hermetik bir şiir yazdığı kabul edildi. Alkaya’nın “aşkın tarihini yazmak gibi bir misyon üstlendiği”ni vurgulayan Haydar Ergülen, “bu aşkın büyük bir bölümü ‘kadın ’a ayrılmışken, Jimi Hendrix’ten Ahmet Haşim’e, Janis Joplin’e, yenilmişlere duyulan aşkın da hatırı sayılır bir yeri vardır bu şiirde” değerlendirmesini yaptı.
Ödül: “Biten Nedir?” adlı şiiriyle 1983 Gösteri Dergisi Şiir Ödülü’nde üçüncülük aldı.
Yapıtları: Şiir: *Parçalanmış Divan, Korsan, İst.: 1990 *A! Etika, Telos, İst.: 1991 *Yenilgiler Tarihi, I, Telos, İst.: 1994 *Erken Sözler, No: 27, İst.: 1999 *Tuz Günleri, Gendaş Kültür, İst.: 2001 *Altı, Everest, İst.: 2011.
Deneme: *Türkiye Hâlâ Mümkün, Patika, İst.: 1999.
Kaynaklar: Necatigil, İsimler, 40; Kurdakul, Sözlük, 63- 64; Orhan Alkaya, “Biten Nedir?”, Gösteri, S. 35, Ekim 1983; Eylülsarmaşığı, “Orhan Alkaya ile ‘A! Etika ’ Üzerine”, Argos, S. 41, Ocak 1992; Orhan Kahyaoğlu, "Şiirimizde farklı bir uç: A! Etika, Huzurunuz kaçsın", Cumhuriyet Ki­tap, Sayı: 105, 27 Şubat 1992, 7; Adnan Özer, “Orhan Alkaya ile ‘A! Etika ’ Üzerine”, Düşler, S. 4, Nisan 1992; Orhan Kâhyaoğlu-E. Erem, “Orhan Alkaya: Şiirim Giderek Arınıyor, Giderek Bilginin Kurallarından Sıyrılmaya Başlıyor”, Sombahar, S. 30, Temmuz- Ağustos 1995; Haydar Ergülen, “‘Arzu’ ile ‘Hâl’ Arasında Bir ‘Vesile’nin Şairi: Orhan Alkaya”, Sombahar, S. 30, Temmuz- Ağustos 1995; Ramis Dara, Kırık Amfora, İst., 1999, 153- 159; Hüseyin Peker, "Erken Sözler’in galibi", Virgül, S. 30, Mayıs 2000, 45-46; Şair ve Okurları: Orhan Alkaya / Gülce Başer-Veysi Erdoğan-Sina Akyol / “Şiir yazmak, bana anlaştığımızı zannettiğimiz ‘kelime’nin ve ‘sentaks’ın aldatıcı cazibesiyle başa çıkabilmek için gereken direnci öğretti.” / Yasakmeyve, S. 67, Mart-Nisan 2014, 6-23; Mehmet Çetin, Tanzimattan  Günümüze Türk Şiiri Antolojisi, Cilt 4, Gözden geçirilmiş ve genişletilmiş 3. baskı: 2002, Akçağ, Ank., 17-19; TBEA, c. I, 1. bas. 2001,  75-76/3. bas. 2010, 89-90.

*3 Mart 2020 tarihinde güncellendi.