AHMED FAKİH

(?, ? - 1221, Konya)

       Doğum yeri ve tarihi bilinmiyor. Bazı kaynaklarda Horasan’dan Anadolu’ya geldiği ve Konya’ya yerleştiği yazılıdır. Hoca Ahmed Fakih ya da Sultan Hoca Fakih adıyla da anılmaktadır. Mevlâna’nın babası Muhammed Bahaeddin Veled’e müritlik yaptı. Türbesi Konya’dadır.

       Çarhnâme-i Ahmed Fakîh der Bivefâi-i Rûzigâr adlı yapıtı aruzun "mefailün mefailün fallün" kalıbı ile söylenmiş seksen üç beyitlik bir kasidedir. Kısa adı ile Çarhname, M. Fuad Köprülü tarafından bulunmuş ve ilk defa yazarı hakkında bilgiyle birlikte seksen iki beyit halinde yayımlanmıştır. Kasidenin bazı kaynaklarda seksen yedi beyit olduğu belirtilmektedir. Daha sonra yapıt Mecdut Mansuroğlu tarafından sözlük ve gramer dizini eklenerektıpkıbasımıyla birlikte yayımlanmıştır (Ahmed Fakih, Çarhnâme, 1956, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, İst.). adlı 87 beyitlik kasidesinde aruz ölçüsü kullandığı halde, Anadolu Türkçesiyle yazması halk arasında okunmasını sağlamıştır. Diğer önemli yapıtı ise Kitâbu  Evsaf-ı Mesâcidü’ş Şerife adını taşıyor. Bu yapıtı da  "mefailün mefailün fallün" kalıbı ile yazılmıştır. Fakih’in bu yapıtında, ziyaret etmiş olduğu Şam, Kudüs, Mekke ve Medine şehirlerindeki kutsal yerler ve mescitler anlatılmaktadır.

       Abdülbaki Gölpınarlı, tarihte birden fazla Ahmed Fakih adında şair olabileceğini belirtmiştir. Osman Fikri Sertkaya ise TDV İslâm Ansiklopedisi’nde beş tane Ahmed Fakih adında şair olduğunu yazmıştır.

Kaynaklar:

A  Asım Bezirci – Kemal Özer, Dünden Bugüne Türk Şiiri Cilt II Divan Şiiri, Genişletilmiş İkinci Basım: 2002, Evrensel Basım Yayın, İst., s. 13, 253

A  TDV İslâm Ansiklopedisi, 2. Cilt, s. 65-67 (Müellif: Osman F. Sertkaya)

Bilir misün niçin geldün cihana

Seni kulluğ içün yaratdı Sultan

***

Bu dünyaya niçün pek yapışırsun

Seni andan koparur çarh-ı devran

***

Kaza yayı ecel okların atar

Sana dahi dokuniser ol oktan