BERİN TAŞAN

(9 Kasım 1928, Merzifon/Amasya – 17 Haziran 2018, İzmir)

Tam adı Nizameddin Berin Taşan’dır. Lebibe Hanım ile İçişleri Bakanlığı daire müdürü ve Merzifon Tarihi yazarı Aziz Taşan’ın oğlu. Mutasavvıf şair Merzifonlu Şeyh Abdurrahim Rûmî (1390-1458) on altıncı kuşaktan, şair Eyüp Sabri (1843-1867) üçüncü kuşaktan büyük dedeleridir. Merzifon İstiklal İlkokulu'nu, 1946'da Samsun Lisesi'ni, ve 1951'de AÜ Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. İlk görevi İzmir Savcı yardımcılığı (1954). Şiran (Gümüşhane), Karaburun ve tekrar İzmir’de (1960-1965) savcılık yaptı. "İmece" dergisinde çıkan bir şiirinden Türkiye İşçi Parti’sinin yayın organında alıntı yapılması üzerine Sinop’a gönderildi. Otuz üç yıl cumhuriyet savcılığı yaptıktan sonra, 1985 yılında İzmir Karşıyaka Başsavcısı olarak emekli oldu. 1985-2000 yılları arasında İzmir'de serbest avukatlık yaptı. Dil Derneği’nin kurucuları arasında yer aldı. TYS ve Edebiyatçılar Derneği üyesi. İzmir’de yaşadı; evli, iki çocuk babasıydı Kızı Dilek Taşan Öktem'i 1995 yılında yitirdi. 

Cenazesi 19 Haziran 2018 günü öğle namazı sonrası kılınan cenaze namazının ardından Alsancak Hocazade Camii'nde kaldırıldı. Konak Belediyesi tarafından “Yaşama Sorumlulukla Bakan Şair: Berin Taşan” adlı belgesel hazırlandı. Karşıyaka’da bir sokağa adı verildi. Dil Derneği İzmir Temsilciliği ve Karşıyaka Belediyesi tarafından 9 Kasım 2018 tarihinde Karşıyaka Çarşı Kültür Merkezi'nde "Bir Tanığım Kalsın" Berin Taşan anma etkinliği düzenlendi.

“Bu Sabah” başlıklı ilk şiiri Varlık dergisinde (1 Şubat 1946) yayımlandı. Şiir, yazı ve söyleşileri ABC, Ataç, Cumhuriyet, Çağdaş Türk Dili, Dost, Evrim, Fikirler, İmece, İstanbul, İzmir, İzmir Barosu, Kaynak, Kıyı, Pazar Postası, Seçilmiş Hikâyeler, Soyut, Türk Dili, Ünlem, Varlık, Vatan, Yeditepe, Yeni Asır, Yeni Ufuklar, Yeniden İmece gibi  dergi ve gazetelerde yayımlandı. Bazı şiirleri İngilizce ve Bulgarcaya çevrildi. Toplumcu ve bireysel izlekleri inançlı ve kendine özgü bir ses rengiyle, akışkan ve doğal bir coşkuyla duru şiirler yazdı. Şiirin yanı sıra edebiyatla ilgili araştırmalar, incelemeler yaptı.

Hakkında Hazırlanan Dosya: Ünlem, S. 13, Eylül-Ekim 2005. 

Yapıtları: Şiir: *Ellerim Gözlerim Yüreğim, Ressam Vedat Mtb., İzmir: 1960 *Yüzünün Bir Yanında, Memleket, Ank.: 1969 *Önce, Kent B., İst.: 1986 *Şahdamarından, Seçilmiş şiirler, Toplum, Ank.: 2001.

Araştırma ve İnceleme: *Cezaevinden Sonra, Karınca Mtb., İzmir: 1964 *Ağır Cezalı 300 Karar, Gün Mtb., Ank.: 1966 *Merzifonlu Şeyh Abdurrahim Rumî, Hepileri Mtb., İzmir: 1975 *Merzifonlu Şeyh Abdurrahim Rumî ve Vakfiyesi, 1981 *Eğip Bükmeden Eğilip Bükülmeden, Gazete ve dergilerde yayınlanmış yazıları, söyleşileri ve mektupları; Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Derneği, 2013.

Oyun: *İçerdeki Adam, Asya Mtb., İst.: 1971

Anı: *Cumhuriyet Savcısından - Bir Tanığım Kalsın, Ümit, Ank.: 2005.

Kaynaklar: Necatigil, İsimler, 19. Basım: 2000, Varlık, İst.; Kurdakul, Sözlük; Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi Cilt II, 2001, YKY, İst.; Ünlem, Dosya; S. 13, Eylül-Ekim 2005, 20-39;  Nurullah Ataç, Sözden Söze, Ulus, 15 Temmuz 1946; Kadircan Kaflı, Tercüman 30 Aralık 1960; Tarık Dursun K., Milliyet, 30 Aralık 1969; Doğan Hızlan, Varlık Yıllığı, 1970; Mehmet Başaran, Milliyet Sanat, Eylül 1986; Cemal Süreya, Günler, Gösteri, S. 72, Kasım 1986; Refik Durbaş, "Önce Direnmenin, Umudun, Aşkın Adına", Cumhuriyet, 5 Mart 1987, 5; Mehmed Kemal, "Şiirin İzinde Yaşamak", Cumhuriyet, 2 Kasım 1987, 10; Veysel Çolak, Berin Taşan’la Söyleşi, ABC dergisi, Şubat 1994;  Şadan Gökovalı, "Berin Taşan ve Şiiri", Cumhuriyet Kitap, S. 348, 17 Ekim 1996, 7; Muzaffer Uyguner, "Berin Taşan’ın ‘Şahdamarından’", Cumhuriyet Kitap, 4 Haziran 2001; Atila Er, "Şahdamarından", Cumhuriyet Kitap, S. 790, 7 Nisan 2005, 18; Mutafa Şerif Onaran, "Sorumluluk Duyarak Geçmişe Bakmak", Cumhuriyet Kitap, S. 819, 27 Ekim 2005. 20; Atila Er, "Berin Taşan'la Ozanlığı ve 'Bir Tanığım Kalsın' Üzerine Söyleşi", Ünlem, S. 13, Eylül-Ekim 2005, 22-28; Hidayet Karakuş, "Berin Taşan'ın Şiiri", Ünlem, S. 13, Eylül-Ekim 2005, 30-33; Remzi İnanç, "Bir Tanığım Kalsın", Ünlem, S. 13, Eylül-Ekim 2005, 34-36; "Necati, Cumalı ve Ceyhun Atuf Kansu'dan Berin Taşan'a Mektuplar". Ünlem. S. 13. Eylül-Ekim 2005, 38-39; İhsan Işık, Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi, 2001, 2004; İhsan Işık, Encyclopedia of Turkish Authors, 2005; İhsan Işık,  Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi, 2006, gen. 2. bas. 2007; İhsan Işık, Encyclopedia of Turkey’s Famous People, 2013; Güngör Gençay, "İnsanın ve Emeğin Özgün Sesi", Akköy, Kasım, Aralık, 2002; Asım Bezirci,  Dünden Bugüne Türk Şiiri, 2002; Veysel Gültaş, Kadı Burhaneddin’den Günümüze Hukukçu Şairler Antolojisi, 2003.

Şiirlerinden Seçmeler:

AÇ KAPIYI BEN GELDİM

Korka korka değil, usul usul değil

Elim yüreğimde çarpa çarpa geldim

Aç kapıyı bak ne diyeceğim

Bir senin ellerinden, bir senin gözlerinden

Dişlerinden dudaklarından

Nergisler Ocak ayında açtı

Kendimden bahsetmeyeceğim

Yediveren güllerden

Duvardan sarkan güllerden

Çocuklardan, sabah erken okula giderlerken

Atlardan bahsedeceğim

Kan ter içinde atlardan.

Aç kapıyı bak ne diyeceğim

Ne kadar küsülü çocuk varsa barıştırdım, oynuyorlar

Tam kırk çeşit sarmaşık gül buldum

Penceremin dibinde açacak.

Ekinleri dolu vurmadı,

Çekirge gelmedi,

Kurak olmadı.

Yorgunum demeyeceğim,

Bir evimiz olsa demeyeceğim,

Yüreğim daralıyor demeyeceğim.

Bir baksan gözlerime

Başını çevirmeyeceksin,

Yürüyüp gitmeyeceksin,

Elini çekmeyeceksin.

Bir baksan gözlerime

Dağda yakılmış ateşler göreceksin.

Aç kapıyı kim geldi bak

Bak nasıl havalandı güvercin.

Açmam diyemezsin artık,

Aç!

AY ÇİÇEKLERİ

Yatağımı pencereye getirdim

Ay çiçekleri güneşe dönecek

Bahçelerden geldiğin için

Saksıdaki karanfil sallansa da

Ben üşümeyeceğim

İlkokul çocuklarının söylediği şarkı

Kırlara doğru uzaklaşıyor

O zaman annem izin vermezdi

Şimdi doktor kızıyor.

Delik delik ciğerim

Bu sabah ilk defadır

Kayısı ağaçlarına minnettar

Kayısı kokusunu bilecek

Ben sevineceğim

Ay çiçekleri sevinecek.

“Ellerim Gözlerim Yüreğim” adlı kitabından

 BIRAKIP GİTMEK YOK

Nereye dokunsan

Dokunduğun yerden

Dökülüp dağılıyorsa

Tuz kokuyorsa

Burası Türkiye diyerek

İngilizce sözcüklerle

Felsefe yapmak yok

Kaytarmak, özür bulmak

Bırakıp gitmek yok!

BİZDEN SONRA

Biz olmasak da içinde

Yine demir alacak vapurlar

İnce ince yağacak yağmur

Zaman düşecek takvimlerden

Tutamadığımız kuşlar

Söğüt dallarını eğerken

Belki de kulaklarımız çınlamayacak

Radyoda Alişim söylenirken.

Yakamadığımız çoban ateşleri

Pırıl pırıl

Koştuğumuz yollardan

Nasıl gelecek nisan ayı

Nasıl?

ELİMİ ÇEKEN EL

Omzundan havalanan martılar

Konacak yer bulamıyor

Önümde bir çam

Bir apartman

Sarmaşıklı sokağın solundan

Biraz sonra bir motor indireceğim denize

Biraz sonra ayak sesleri..

Açıktan trançaların yuvalarından

Seni çeke çeke getirdim kıyılara

İzmir Körfezi biraz açılsın

Elimden düşen yüzük görünsün diye.

Küçükyalı'da bir pencereden bakılınca

O martılar mı senin omzundan havalandı

Şimdi bir yerlere konamıyorlar.

“Yüzünün Bir Yanında” adlı kitabından

SABAHIN SEHER VAKTİNDE

Yüzünün öptüğüm yanı artık çekimser kalamaz

Binlerce bayrakla açılmış yürüyor

En önde gideni tanıyorum

Beyazıt'ta görmüştüm

Bir daha padişah geçemez bu sokaktan

Düzme mahkemeler kurulamaz.

Seninle sarılıp sabahlara kadar uyumamışız

Bir cumartesi pazar olmuş kolların arasında

Kolların arasında bıçağı duymuyorum

Yan yana kenarında pencerenin

Sen taşını eteğinde taşımışsın her sabah

Ben ellerimde taşımışım her akşam.

Çocuğumuza bakıyoruz

Evimize bakıyoruz

Dünyaya bakıyoruz

Bütün sarılı kollar arasında

Güllerin gelinciğin arasında

Yüzünün öptüğüm yarısında

Kötüye geçit yok

Buğday tarlaları çiğnenemez bir daha

Nükleer denemeler yasak.