(XIII. yy. - )
Yaşamı hakkında fazla bilgi yoktur. Horasan’da
doğdu. Moğol istilası sırasında Anadolu’ya gelip yerleşti. Konya’ya yerleştiği,
III. Alaeddin Keykubat döneminde saraya alındığı biliniyor. Hükümdarın emriyle Selçuklu
Şehnamesi’ni yazdı. "Nakkaş" anlamına gelen
"dehhan" sözcüğünü mahlas olarak almıştır. Din dışı şiirin temsilcisidir.
Hakim dil Farsça iken Dehhani Türkçe kullanmaya özen göstermiştir. Gazelleriyle
tanınır.
Kaynaklar:
A Asım Bezirci – Kemal Özer, Dünden Bugüne Türk Şiiri
Cilt II Divan Şiiri, Genişletilmiş İkinci Basım: 2002, Evrensel Basım Yayın,
İst., s. 14-15, 253
A TDV İslâm Ansiklopedisi, 18. Cilt, s. 187-188
Şiirlerinden
Seçmeler:
GAZEL
Sabreyle gönül, derdine dermân ire umma
Can atma oda bî-hude cânân ire umma
Gözün sadefinden nice dürdâne dökersin
Şol dişi güher dudağı mercan ire umma
Gel vasl dilersen ko bu feryâdı ey bülbül
Gül gonce bigi ağzı gülistân ire umma
İnceldise hecr ile karınca bigi belin
Firkat nice bir ola Süleymân ire umma
Ya’kûb bigi hüzn ile katlan bir iki gün
Bir gün haber-i Yûsuf-ı Ken'ân ire umma
Feryâd ü figân etme ey bülbül dahi ağzun
Yum gonce bigi yine gülistan ire umma
Maksûd anın kim ele düşvâr erişirgil
Yırtma yakanı elüne âsân ire umma
Ağyar elinden sana bil şol yâr eremez
Aşkâr ola bir gün deyu pinhan ire umma
Bu resme ki Dehhanî-dürür şem’ bigi zâr
Başdan ayağa ömrümü pâyân ire umma
KASİDE
mef˘ūlü/fā˘ilātü/mefā˘īlü/fā˘ilün
Dünyā
maķām-ı ˘işret ü dār-ı beķā degül
Cüzvī-durur aŋa nažarum mušlaķā degül
Kim
geldi bu maķāma ki biŋ dürlü derd-ile
Gitdükde işi nāle vü vā ģasretā degül
Nergis
gibi göz aç bu gülistān içinde bul
Bu
tāze gül ki hemdem-i ĥār-ı cefā degül
Yüzüŋ
ŝuyını oda döküben bu ĥāk içün
˘Ömrüŋi virme yile ki bād-ı hevā degül
Ger
dileseŋ ki ģācetüŋi Ģaķ revā ķıla
Bu
dirlik-ile ölmegil āĥir revā degül
Yek-reng
ol ki kimse saŋa ģarf dutmaya
Kim
hīç elīfüŋ arķası yükden dü-tā degül
Bu
düzme ŝūret-ile nicesi er olasın
Kim
er şi˘ārı ŝıdķ u ŝafādur ķabā degül
Bū-cehl
Aģmed-ile egerçi beşer-durur
Ŝūretde ille ma˘nīde çün Muŝšafā degül
Niteki
ney-şeker ney-ile bir rengedür müdām
İllā
şeker maģalli ney-i būriyā degül
Ķoma
śevāb yolını ķılma ĥašā daĥı
Ehl-i śevāb bile ki bu söz ĥašā degül
İy
yār sen elüŋi özüŋden tamām yu
Kim
kendözinden el yumayan pārsā degül
Nefs-i
merīd-i mürtedi öldürmeyen be-cid
Tīġ-i cihād-ı cehd-ile ehl-i ġazā degül
Şol
kim günāh-ıla ķara ķılmadı nāmesin
Aġ
eyledi yüzini ki gözi ķara degül
Ol
genc üstine oturanuŋ çü ejdehā
Şimdi laģidde mūnisi cüz ejdehā degül
Ķālū
belā elest güninde diyenlere
Renc
ü belā vefā vü keremdür belā degül
˘Işķ
bābını oķumayan illā rumūzını
Ne bā
bile ki ol ehl-i velā degül
Ol
kim belā vü miģnete ŝabr eyleyümedi
Ķālū
belā[dan] aŋa söz açmaķ revā degül
Bundan
ķıyās eyle ki Mecnūna Leylīnüŋ
Cevr
ü cefāsı mihr ü vefādur cefā degül
˘Işķuŋ
yolında ŝubģ bigi ŝādıķ olmayan
Bilüŋ ki göŋli šopšolu ŝıdķ u ŝafā degül
Görsün
bu mis vücūdumuzı nice ķıldı zer
Ol
kūr kim dir er nažarı kīmyā degül
Ol
ŝūreti gedā ki mülūke baş egmedi
Sulšān-ı ma˘nī diŋiz aŋa kim gedā degül
Ol
pādişeh kim ancılayın bir gedāydan
Himmet dilemedi iline pādşā degül
Dehhāni
sözlerini ķulaġuŋa küpe ķıl
Her
biri dürr-i ma˘nī-durur kehrübā degül
Çıķarma
zīnhār ķulaġuŋdan anı kim
Bir
gün saŋa gerek ola yalġuz aŋa degül
GAZEL
fe˘ilātün/fe˘ilātün/fe˘ilātün/fe˘ilün
Šaŋ yili šaġıdalı yazıya müşkīn nefeģāt
Gör nebātı nice iģyā ider uş ba˘de memat
˘Unŝur-ı
erba˘a vü seb˘a-i seyyāre ˘aceb
Ne
nažar ķıldı ki firdevse döner şeş cihat
Bu
nebāta baķıcaķ gözüme şīrīn görinür
Virdi dihķān-nümā aŋa meger mā-i ģayāt
Ķardan
südini keseli bu dehr anası gör
Yir
mehdinden ayaġa gelür ešfāl-i nebat
Çemen
oldı çü Züleyĥā ķarı-y-iken yigid uş
Degenüŋ Yūsufı itdügi-çün aŋa ģasenāt
Aķ
çadı[rı]n başına alubanın ŝaģrāya
Ķat
ķat olup çıķar uş ĥayl-i şükūfe çü benāt
Bunlaruŋ
geç gelüben gitdügi-y-içün tīzcek
Nīl
geyüp başını šaşa döger Nīl ü Furāt
Çarĥ-ı
zerrīn ˘arabāne eline alalı kūz
Mest
olup cām-ı hevāda niçe oynar źerrāt
Bülbül
işitdi meger nükte-i men şemme’l-verd
Ki
gülüŋ ķoĥusını aldı vü virür ŝalavāt
Bu
ķızıl gülleri bize kim ide ˘arża bugün
Ger
hevā ŝaçmaz-ısa bu ķara yire berekāt
˘Aceb
aķan ŝu mı cüllāb mıdur ya Kevśer
Bilmezem yazı İrem bāġı mıdur ya cennāt
Ģıżır
gibi yir olursa ne ˘aceb ģaērā-pūş
Geh
bulayduŋ žulümātından eger āb-ı ģayāt
Bülbül
ü ķumrı bugün ġulġul iderler ki Ĥudā
Virdi ķadrini bilüp yāsemene aķ berat
Yine
šāvūs-ŝıfat cilve ķılur cümle aġaç
Çü
ŝabā şīveler ider bular eyler ģarekāt
Yaza
irişeli şükr-ile gülüŋ ŝaģfından
Hüdhüd ü šūši vü dürrāc oķırlar da˘avāt
Ķanı
ķulaķ ki_işide šayr dilinden tesbīģ
Ya
ķanı göz ki_oķıya gül varaķından āyāt
Tā
ki ola ulü’l-ebŝāra delīl-i rūşen
Ģašmiden düzdi bugün nāme-i tābān mişkāt
Dü
zebān olubanın sūsen uzatduġı dilin
İki
dīnīleri nefy ide vü bire iśbāt
Ķalem-i
ķudretinüŋ naķşını levģ-i ĥırede
Ķalem-ile nice yazam ki ķan aġlar bu devāt
Çünki
naķķāş görinmez bu ˘aceb naķşı ˘ayān
Nice
taģķīķ ķıla ˘aķl-ı mecāzī heyhat
Gerçi
Dehhāni virür gül gibi ˘ömrin yile
Ya
dutar lāle bigi cām-ıla göŋlin žulümāt
Yā
Rabim ˘āķıbetin ĥayr ķıl u mühlet vir
Ki
yine tevbe ķıla dileye ˘öźr-i mā-fāt
GAZEL
mefā˘ilün/fe˘ilātün/mefā˘ilün/fe˘ilün
Seģergeh
gül etegin bād-ı müşk-bār dutar
Ģakīm bade-y-ile sūy-ı cūybār dutar
Nevāda
bülbül işit kim ne zīr ü bam düzedür
Nemāda baķ aġaca kim ne berg ü bār dutar
Güler
çıķup yazıya ġonca ĥalvetinden gül
Ol
al çadır üzere ki ŝadır-bār dutar
Güli
görübeni sūsen ki dilini uzadur
Diler ki vaŝf ide_idemez dilini bār dutar
Gel
ey nigār göŋül ŝāfī ķıl ki mey içelüm
Kişi
midür ki göŋülde bu dem ġubār dutar
Gelür
gül ü güler ü ˘āķıbet ŝolar u gider
Kişi
ki ˘āķıl ola gülden i˘tibār dutar
Bu
al ašlas-ıla gül anuŋ-içün šonanur
Ki
ĥār ile özini şöyle bürd ü bār dutar
Aç
iki nergisüŋi ˘ibret eyleyü baķ kim
Benefşe gök geyüben mātem-i kibār dutar
Daġıtma
sünbül-i sīrābuŋı gül üzre ki ben
Ki
Rūm ilin ŝanuram ki ĥayl-i Zengibār dutar
Nicesi
tevbe ķıla gül çaġında Dehhānī
Egerçi
şeyĥ elini hezār bār dutar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder