MÜTERCİM ASIM EFENDİ

(1775, Gaziantep – 1820, İstanbul)

       Mütercim Asım Efendi, Türk sözcüklerinin babası sayılır. Eserlerinde Türk dilinin zenginliğini göstermiş olmakla dilimize büyük bir hizmeti oldu. Kamus adlı eseri dilimize çevirmek için sekiz yıl süreyle çalıştı. Bu eserin çevrilmesinde Türk diline olan büyük hakimiyeti hemen göze çarpar. Onun için Kamus, Türk dili araştırmalarının kaynaklarından biri sayılabilir. İki ciltlik Tarih’i de Üçüncü Selim zamanının bir kısmını aydınlatır. Bunlardan başka Arapça’dan Napolyon’un Mısır’ı alması yıllarına ait bir tarih kitabı ile daha birçok kitaplar çevirdi ve birçok eserler yazdı.

       Antep’in bilginler yetiştirmiş bir ailesinden gelir. Babası Seyyid Mehmed Cenani Efendidir. Asım Efendi Doğu kültürü güçlü bir çevrede yetişti. İlk öğrenimden sonra babasından ve tanınmış bilginlerden zamanın bilimleriyle, Arapça ve Farsça öğrendi.

       Mütercim Asım Efendi 35 yaşlarında İstanbul’a geldi. İstanbul’da güçlükler içinde çalışarak Farsça’dan Tebrizli Hüseyin’in Burhan-ı Kâtı adlı sözlüğünü dilimize çevirerek Padişah III. Selim’e sundu. Asım Efendi Padişahın dikkatini çekti ve onun yardımını görmeğe başladı. Padişah ona bir de ev bağışladı.

       1796 yılında müderrisliğe (Profesör) atandı. 1807 yılında sarayın Vakanüvisliğine getirildi. III. Selim ölünce Asım Efendi sıkıntıya düştü. Evi yandı. II. Mahmud tahta çıkınca o da Mütercim Asım Efendi’yi koruma altına aldı. Daha büyük bir ev verdi. O sırada Firuzabatlı Hüseyin’in Kamus’unu dilimize çevirdi ve padişaha sundu. Bundan sonra önemi ve değeri büsbütün yükseldi. Bu kitap padişahın iradesi ile 1814-1817 yılları arasında basıldı. Bu arada bir süre Selanik Kadılığı yaptı. Oradan döndükten sonra İstanbul’da 1820’de öldü.