AFET ILGAZ

(2 Ocak 1937, Ezine / Çanakkale - 16 Ocak 2015, İstanbul) 

Romancı, öykücü. Afet Muhteremoğlu, Afet Muhteremoğlu Ilgaz imzalarını da kullandı. Öğretmen Zekeriya Muhteremoğlu’nun kızı. 1956'da İstanbul Çapa Eğitim Enstitüsü Türkçe Bölümü’nü bitirdi. İzmit ve İstanbul’da Türkçe öğretmenliği yaptı. İÜEF Felsefe ve Klasik Filoloji bölümlerinde bir süre okudu. Kasımpaşa Lisesi’nde edebiyat öğretmeniyken istifa etti ve Muhteremoğlu Kitabevi’ni işletti. Eşi Rıfat Ilgaz’la birlikte Sınıf Yayınları’nı kurdu. Daha sonra bir anaokulu açarak öğretmenlik ve müdürlük yaptı. 1954’te Dünya gazetesinde yazmaya başladı. 19 Mayıs 1968'de Dr. Hikmet Kıvılcımlı'nın önderliğinde açılan "İşsizlik ve Pahalılıkla Savaş Derneği"nin kurucuları arasında yer aldı. Başlangıçta sosyalist dünya görüşüne yakınken daha sonra İslamcı bir dünya görüşünü benimsedi; Yeni Şafak, Millî Gazete ve Yeniçağ (2010- 9 Ocak 2015; son yazısı: "Rüyayla Karışık") gazetelerinde yazdı. Kanal 7'de çeşitli programlara imza attı. Bir yazısında Seyyid Ahmet Arvasi'nin eserleriyle hayatının değiştiğini kaydederek, milli anlayışı savunan siyasal hareketlere destek verdi ve 1999 Nisan seçimlerinde Fazilet Partisi'nden İstanbul Belediyesi Meclis Üyeliği'ne seçildi. İstanbul’da yaşadı; dul, ilk evliliğinden Haluk ve Uğur Çırakman adlarında iki oğlu, ikinci evliliği Rıfat Ilgaz'dan ise Defne Ilgaz adında bir kızı vardı.

Afet Ilgaz'ın cenazesi, 18 Ocak 2015 tarihinde Kocamustafapaşa Sümbül Efendi Camii'nde öğle namazını müteakip kılınan cenaze namazının ardından Yedikule Mezarlığı'nda toprağa verildi.

İlk öyküsü 1955’te Yücel’de çıktı. 1956’dan itibaren öyküleri ve yazıları Cumhuriyet, Gelecek, İstanbul, Milli Gazete, Sanat ve Toplum Türk Dili, Türkiye Yazıları, Varlık, Yansıma, Yazko Edebiyat, Yeditepe, Yeni Gazete, Yeni İstanbul, Yeni Şafak, Yeniçağ gibi dergi ve gazetelerinde yayımlandı. Orta halli ailelerde yaşanan olayları ve çeşitli toplumsal sorunları konu edindiği öykülerinde geleneksel yapıyla bağlantı kurmaya çalıştı. Bedriye, Başörtülüler ve Toprak adlı kitaplarındaki bazı öykülerde köy kökenli insanların kentlileşme sürecinde çevreleriyle yaşadıkları uyumsuzluklardan kaynaklanan sorunları gerçekçi ve temiz bir dille verdi. Ahmet Beyler’in evine evlatlık gelen Bedriye’nin başından geçenler dokuz öyküde anlatıldığı için yazar Bedriye’yi “roman-öykü” olarak tanımlamıştır. Bencil, huysuz ve gururlu bir nineyi anlattığı Toprak ve Sultanahmet Cezaevi’ndeki tutukluları konu edinen Çeribaşı Aptullah’la İdamlık İsmail de roman özelliği gösteren “dizi öykü”lerdir. Aşamalar, Sendika, Bir Feministin Doğruya Yakın Portresi ve Ölü Bir Kadın Yazar kitaplarında gözlemlerinden yola çıkarak kadın dünyasının gizli, acılarla dolu yanlarını, kadın sorunlarını ve siyasal çalkantıları ele aldı. Dünya görüşündeki değişiklik Âd Semûd ve Medyen’den başlayarak sanatçı kişiliğini de etkiledi. Âd Semûd ve Medyen’in kahramanı Ahmet, kimlik arayışını bir ırmak roman dizisinin daha sonraki halkaları olan Yol, Yolcu ve Menekşelendi Sular romanlarında da sürdürür. Çocuk romanı Annem Annem 1980’de TV filmi yapıldı. 1987'de Annem Annem, Çocuklar da Savaştı ve Filiz Büyüyor kitapları radyo oyunu olarak TRT radyolarında yayımlandı. Eserleri Bulgarca, Çekçe, Slovakça ve Almancaya çevirildi.

Ödül: Eşiktekiler ile 1959 Yeni İstanbul Gazetesi Törehan Ödülü'nü; Başörtülüler ile 1965 TDK Hikâye Ödülü'nü; Yol ile 1993 TYB Yılın Romanı Ödülü'nü aldı.

Yapıtları: Roman: *Eşiktekiler, 1960, Hatipoğlu, İst. *Aşamalar, 1977, Okar, İst. *Sendika, 1987, FA, İst. *Garip Bir Dava, 1987, FA, İst. *Bir Feministin Doğruya Yakın Portresi, 1988, İst. *Âd Semûd Medyen, 1991, İst. *Yol, 1993, Timaş, İst. *Yolcu, 1994, Timaş, İst. *Menekşelendi Sular, 1997, Timaş, İst. *Ermiş, 2000, İz, İst. *Sorgu ve Derviş, 2010, İz, İst.

Öykü: *Bedriye, 1963, Yeditepe, İst.* Başörtülüler, 1964, Yeditepe, İst. *Toprak, 1968, İst. (1972’de Toprak İnsanları adıyla) *Halk Hikâyeleri, 1972, İst. *Çeribaşı Abdullah’la İdamlık İsmail, 1974, Doyuran Mtb., İst. *Ölü Bir Kadın Yazar, 1983, Yazko, İst. *Kazdağı Öyküleri, 2000, İz, İst.

Çocuk Romanı: *Annem Annem, 1972, Sınıf, İst. *Değişen Sevgiler, 1976, Okar, İst. *Çocuklar da Savaştı, 1979, İst.: Okar, İst. *Filiz Büyüyor, 1991, İst. *Karadaylak, 1991, İst. 

Deneme, Araştırma: *İbnü ’l-vakt, 2000, İz, İst. *Ateş Denizinde Yol Alan Gemi, 2002, İz, İst.  *İkindi Güneşi, 2003, Birey, İst. *Statükocu Dana, 2005, İz, İst. *11 Zabit 11 Subay, 2009, İz, İst. *Yarım Kalan "Devrim", 2009, İz, İst. *Ateş Denizinde Yol Alan Gemi, 2011, İz, İst.

Gezi: *İtalya Mektupları, 1962, İst.

Çeviri: *En Güzel İtalyan Hikâyeleri, 1962, İst.

Kaynaklar: Necatigil, İsimler, 192- 193; “Ilgaz Âfet”, TDEA, IV, 308; TEA, III, 663; Kurdakul, Sözlük, 323; Karaalioğlu, 274; Necatigil, Eserler, 56, 57, 103, 368; A. Muhteremoğlu, “Neyi Anlattığım Değil, Nasıl Anlattığım Önemlidir”, Gösteri, S. 19, Haziran 1982, 9- 10; Atilla Özkırımlı, Öykülerle Romanlarda Yaşamak, 1995, Ank., G. Atasoy, Nasıl Örtündüler?, İst., 1998, TBEA, c.I, 1.bas.2001, 423/3.bas.2010, 521-522.