TARIK DURSUN K.

 

(26 Mayıs 1931, İzmir - 11 Ağustos 2015, İzmir)

Öykücü, romancı. Asıl adı Dursun Tarık Kakınç'tır. 1952'ye kadar şiir ve yazılarında Tarık Dursun Kakınç, Tarık Kakınç, T. Kakınç, M. Hasan Göksu, Muzaffer A. Esin, Yaşar Kavdar, Ekrem Eskişar ve İbrahim Köktürk imzalarını kullandı. Neriman Ayşe Hanım ile memur Mehmet Halit Kakınç’ın oğlu. İlkokulu İzmir ve Ankara’da tamamladı; ortaokulu dışarıdan sınavlara girerek bitirdi (1950). Bir süre gazete dağıtıcılığı, seyyar köftecilik, otobüs biletçiliği, muhasebe yardımcılığı, memurluk gibi çeşitli işlerde çalıştı. 1952-1954 arasında İskenderun'da askerliğini yaptı. İzmir Anadolu gazetesinde başladığı gazeteciliğini bu şehirde Halkın Sesi gazetesinde sürdürdü; Ankara’da Son Havadis, Pazar Postası (1956-1959), Yenigün (1957), Akis (1957-1958), Ulus (1954-1956); İstanbul’da Vatan (1958-1959), Dünya, Yeni İstanbul (1957-1959), Kim (1958-1960), Son Posta (1959-1960), Milliyet (1963-1970), Yeni Ortam (1971), Yeni Yüzyıl (1998-1999), Yeni Binyıl gazetelerinde sekreter yardımcılığı, sekreterlik, röportaj yazarlığı yaptı, sinema eleştirileri, film ve kitap tanıtma yazıları yazdı. 1962’de “Aramıza Kan Girdi” adlı polisiye filmiyle yönetmenliğe başladı; daha sonra “Korkusuz Kabadayı” (1963), “Cehennem Arkadaşları” (1964), “Kelebekler Çift Uçar” (1964) gibi filmleri yönetti. Düşman Yolları Kesti (1959), Ölüm Dönemeci (1959), Aydede’ye Gidiyoruz (1964), Yaralı Kartal (1964), Aşkın Dünü, Bugünü, Yarını (1966), Alçaktan Uçan Güvercin (1966), Devlerin İntikamı (1967), Kızgın Topraklar (1973), Kuma (1974), Kartal Yuvası (1974), Ana Kurban Can Kurban (1975), Aliş ile Zeynep (1984), Kurşun Ata Ata Biter (1984), Yolpalas Cinayeti-I, Yolpalas Cinayeti-II, Ağaçlar Gibi Ayakta, Sümbülteber adlı senaryoları yazdı. 1990’lı yıllarda ise TRT için Kopuk Dünyalar (1992), Yalancı (1994), Tarih Tersine Akar (1996) gibi pek çok sinema ve dizi senaryosu yazdı. Yazarın İnsan Kurdu (1983) ve Kurşun Ata Ata Biter (1983) romanları ile Bağrıyanık Ömer ile Güzel Zeynep (1972) hikâyesi film ve dizi olarak uyarlandı. Cumhuriyet Ansiklopedisi’nde çalıştı. 1969’da Kurul Kitabevi’ni açtı, Milliyet Yayınları’nı ve Milliyet Çocuk dergisini yönetti (1973). Kervan (Ziya Metin, Nedret Gürcan ve Cengiz Tuncer ile; 1952), Uyanış (Ağabeyi Faruk Kakınç ile; 1955-1956, 10 sayı), Şimdilik (1956) ve Günümüzde Kitaplar dergileri çıkardı (10 sayı, 1973-74). Ali Gevgilili ile Yeni Sinema dergisini (1966-1970; 34 sayı) çıkardı.  Bu dergiden sonra 1973'te aynı kadroyla Yedinci Sanat adlı dergiyi kurdu. 1973'te Mehmet Harmancı ile Koza Yayınları’nı kurdu, yayınevi 1985'te kapandı. TYS üyesiydi. İzmir’de yaşadı; İki kez evlendi, ilk eşi Neriman Tok'tan bir oğlu oldu. İlk eşi 1998'de öldü. 1999'da ikinci evliliğini yaptı, bu evlliliği kısa sürdü.
 Akciğer yetmezliği sebebiyle 11 Ağustos 2015 tarihinde tedavi gördüğü hastanede vefat etti. Cenazesi İzmir Çiğli Mezarlığı’na defnedildi.
Ortaokulda iken yazdığı Kanlı Tehdit (1945) adlı kitabı onun ilk göz ağrısıdır. Kendi imzasıyla yayımladığı bu eser, 1001 Roman adlı derginin açtığı hikâye yarışmasında birincilik kazandı ve para ödülü aldı. İlk şiiri 1949’da Kaynak’ta çıktı. Şiirleri, öyküleri, yazıları ve söyleşileri Adam Öykü, Akis (1959-1960), Anadolu, Ataç, Çağdaş Eleştiri, Çağdaş Türk Dili, Dost, Dünya, Düşün, Edebiyat Dünyası, Gösteri, Günümüzde Kitaplar, Halkın Sesi, Hayâl, Hece, İzmir Life, Kaynak, Kervan, Kim, Küçük Dergi, Mavi, Milliyet Çocuk, Milliyet Sanat, Pazar Postası (1956-1959), Seçilmiş Hikâyeler, Sinema 65, Son Havadis (1957-1958), Şairler Yaprağı, Şimdilik, Türk Dili, Türkiye Yazıları, Ulus (1954-1957), Varlık, Vatan, Yazko Edebiyat, Yedinci Sanat Sine-Film, Yeditepe, Yelken, Yeni Gün (1956-1957), Yeni İstanbul, Yeni Sinema, Yeni Ufuklar, Yeni Yüzyıl, Yenilik, Yirminci Asır gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı. Senaryo, kitap tanıtma yazıları, öykü, roman gibi farklı türlerdeki ürünleriyle 1950 kuşağının verimli ve hareketli kalemlerinden biri olarak görüldü. 
İlk yapıtlarında sanayileşmenin ivme kazandığı bir dönemde İzmir ve diğer Ege kent ve kasabalarının emekçi mahallelerinde yaşayan insanların gençlik serüvenlerini, cinsel dünyalarını, fabrika, inşaat ve deniz işçilerini, esnaf ve küçük memurların yaşamlarından kesitleri şiirsel bir dille ve yoğun bir duyarlıkla işledi. Hikâyede Panait İstrati, Erich Maria Remarque gibi yabancı yazarların etkisinde kaldı. Sosyal gerçekçilik anlayışıyla, kadınların ezilmesi, işçiler, kaçakçılar, ağalar, töreler, kadın erkek ilişkileri, gecekondu yaşamı vb. konuları hikâye ve romanlarında ele aldı. Hikâye türü olarak M. Şevket Esendal'm, şiirsel dili ve "küçük insan"m iç dünyasını anlatma şekli sebebiyle Sait Faik'in etkisinde kaldı. Sinema tekniğinden yararlanma becerisi ile özgün bir hikâye oluşturdu. Romanlarında ise daha çok sosyal konulara yer verdi. Sinema dilinin özelliklerinden yararlanarak oluşturduğu yalın ve etkili anlatımı, “özellikle çizim ve diyalog ustalığının yanı sıra anlatım-betimleme-ruhsal çözümleme dengesini koruyan öyküleriyle sevildi” (Şükran Kurdakul). Çoğu öykülerinde çocukluk ve gençlik anılarına ve gözlemlerine dayanarak hareketli yaşam kesitleri verdi. Özellikle halk öyküleri, polisiye romanlar ve sinemaya olan ilgisi yazarın sürekli yeni anlatım olanaklarını araştırmasına kaynaklık etti. Örneğin Bağrıyanık Ömer ile Güzel Zeynep adlı öykü kitabında halk öykülerinin dil, yapı ve anlatım özelliklerinden yararlanarak gerçeklerin ve simgelerin uyumlu bir kaynaşmasıyla köy ve kent yaşamını yansıttığı görüldü. Selim İleri’nin değerlendirmesine göre, “gündelik dili başarıyla kullanan bir öykücü olarak (...) birbirinin ‘devamı’ öyküler” yazdı; çoğu romanında daha önce yazdığı öykülerden yola çıktığı görülür. Yapıtlarından “İnsan Kurdu” öyküsü (“Kara Gün” adıyla, yön. Bilge Olgaç, 1971) ve Kurşun Ata Ata Biter romanı (yön. Ümit Elçi, 1985) sinemaya aktarıldı. “Bağrıyanık Ömer ile Güzel Zeynep” öyküsü (yön. Yücel Çakmaklı, 1979), Denizin Kanı (yön. Yücel Çakmaklı, 1980) ve Alçaktan Uçan Güvercin (1998) romanları televizyona uyarlandı ve dizi olarak gösterildi. “Molla Kendini Kolla” adlı oyunu 1969’da Ankara Çuvaldız Kabare Oyuncuları tarafından sahnelendi. Tarık Dursun‟un Gün Döndü (1974) romanı Arvo Yayınları tarafından Son Yol 68‟lerin Gözyaşları (2012) adıyla ve İyi Geceler Dünya (1986) romanı da Sessiz Çığlık (2014) adı ile tekrar basıldı.
Hakkında Hazırlanan Tezler: Doktora Tezi: Özlem Fedai, "Tarık Dursun K(akınç)'nın Hayatı, Hikâye ve Romanları Üzerine Bir İnceleme", Dan.: Prof. Dr. Faruk Huyugüzel, Ege Ü SBE Yeni Türk Edebiyatı ABD, İzmir: 2006, 
Yüksek Lisans Tezleri: Ayşe Becel, “Tarık Dursun Kakınç‟ın Hikâyeleri Üzerine Bir Araştırma”, Selçuk Ü, 2004; Ayşegül Balduz, "Tarık Dursun K.'nın Hikâyelerinde Yapı ve Tema", Dan.: Yrd. Doç. Dr. Ahmet Ağır, Gaziantep Ü SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Gaziantep: 2013, 373 s.; Harika İlbeyi, "Tarık Dursun K.'nın Hikâyelerinde Toplumsal Cinsiyet Rolleri", Dan.: Dr. Öğr. Üyesi Ali Kurt, Kırklareli Ü SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Kırklareli: 2018, 102 s.; Sedef Metin, "Tarık Dursun K.'nın Romanlarında Toplumsal Cinsiyet Rolleri", Dan.: Dr. Öğr. Üyesi Ali Kurt, Kırklareli Ü SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Kırklareli: 2018, 86 s.;  Mehtap Eroğlu, "Tarık Dursun K.'nın Çocuk Hikâyelerinin Atasözleri ve Deyimler Açısından İncelenmesi", Dan.: Dr. Öğr. Üyesi Hasan Özer, Zonguldak Bülent Ecevit Ü SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Zonguldak: 2019, 154 s.
Hakkında Yazılan Kitaplar: Özlem Fedai, Tarık Dursun K., Karşıyaka Belediyesi Kültür, İzmir: 2008.
Ödülleri: “Haritada Beş Nokta” röportajıyla 1960 Gazetecilik Başarı Armağanı'nı; "Güzel Avrat Otu" ile 1961 TDK Hikâye Ödülü'nü; "Yabanın Adamları" ile 1967 Sait Faik Hikâye Armağanı'nı; "Ona Sevdiğimi Söyle" ile 1985 Sait Faik Hikâye Armağanı'nı; "Kurşun Ata Ata Biter" ile 1984 Orhan Kemal Roman Armağanı'nı; "Ömrüm Ömrüm" ile 1987 Türkiye İş Bankası Büyük Edebiyat Ödülü'nü; "Ağaçlar Gibi Ayakta" ile 1991 Yunus Nadi Yayımlanmış Roman Armağanı'nı aldı. 2014'te Altın Portakal Yaşam Boyu Onur Ödülü'ne değer görüldü.
Yapıtları: Öykü: *Hasangiller, Seçilmiş Hikâyeler Dergisi, İst.: 1955 *Vezir Düşü, Yeditepe, İst.: 1957 *Güzel Avrat Otu, Düşün, İst.: 1960  *Sevmek Diye Bir Şey, İst.: Kurul, 1965 *Yabanın Adamları, Kurul, İst.: 1967; *36 Kısım Tekmili Birden, Ok, İst.: 1970 *Bağrıyanık Ömer ile Güzel Zeynep, Sinan, İst.: 1973 *Bahriyeli Çocuk, Koza, İst.: 1976 *İmbatla Dol Kalbim, Adam, İst.: 1982 *Ona Sevdiğimi Söyle, Bilgi, Ank.: 1984 *Ömrüm Ömrüm, Bilgi, Ank.: 1987 *Aşk Allahaısmarladık, Bilgi, Ank.: 1993 *Yaz Öpüşleri, Bilgi, Ank.: 1996 *Dulevi, Bulut, İst.: 2003 *Hepsi Hikâye, Aykırı, İst.: 2006 *Karanfilli Hikâye-Toplu Öyküler I, (Hasangiller, Vezir Düşü, Güzel Avrat Otu, Sevmek Diye Bir Şey, Yabanın Adamları, 36 Kısım Tekmili Birden, Bağrıyanık Ömer ile Güzel Zeynep ve Bahriyeli Çocuk adlı kitaplarının toplu basımı) YKY, İst.: 2009 * Gönlümün Bir Parçası - Toplu Öyküler II, (İmbatla Dol Kalbim, Ona Sevdiğimi Söyle, Ömrüm, Ömrüm…, Aşk, Allahaısmarladık, Yaz Öpüşleri, Dulevi ve Hepsi Hikâye adlı kitaplarının toplu basımı), YKY, İst.: 2009 
Seçme Öyküler: *Hikâyeler, Gendaş, İst.: 1992 *Sümbülteber,  Dünya, İst.: 2004 *Sevmek Diye Bir Şey, Haz.: Raşit Çavaş, YKY, İst.: 2013 *Elde Var Hikâye, Günışığı Kitaplığı, İst.: 2015.
Roman: *Rıza Bey Aile-Evi, Varlık, İst.: 1957 *İnsan Kurdu, Varlık, İst.: 1959 *Sabah Olmasın, Kurul, İst.: 1967 *Denizin Kanı, İst.: Cem, 1968 *Kopuk Takımı, Cem, İst.: 1969 *Gün Döndü, 1974 *Kayabaşı Uygarlığının Yükselişi ve Birdenbire Çöküşü, 1980 *Alçaktan Uçan Güvercin, E, İst.: 1980 *Kurşun Ata Ata Biter, Bilgi, Ank.: 1983 *İyi Geceler Dünya, Bilgi, Ank.: 1986 *Bağışla Onları, Bilgi, Ank.: 1989 *Ağaçlar Gibi Ayakta, Bilgi, Ank.: 1990 *Bizimkisi Zor Zanaat, Bilgi, Ank.: 1990 *Göl Hafif Çalkantılı Olacak, Bilgi, Ank.: 1997 * Alo, Harika Hanım Nasılsınız?, Bilgi, Ank.: 1999  *Kutup, Bulut, İst.: 2003. 
Deneme-İnceleme:  *Bir Damla Kan Bir Damla Petrol, Kurul, İst.: 1965 *Edebiyat Üstüne Narin, Bilgi, Ank.: 1993 *Ben Unutmadan, Bilgi, Ank.: 1994 *Şu Acayip Dünya, Altın Kitaplar, İst.: 1995 *Geçti Akşam Suları (Ben Unutmadan-2), Bilgi, Ank.: 1997 *Kokulu Kentler, Literatür, İst.: 2001 *Kitaplara Giden Tren, İnkilap, İst.: 2001 *Dünya Düzdür, Bulut, İst.: 2003 *Atım Kaçtı Ben Vuruldum, Alkım, İst.: 2004 *Gâvur İzmir Güzel İzmir, Dünya, İst.: 2004 *Kaş Kaş Üstüne Taş Taş Üstüne, Cumhuriyet, İst.: 2008 *İzmir, Aah İzmirim!..., Dönence, ?, 2014. 
Sinema: *Ünlü Sinema Rejisörleri, (T. Kakınç imzasıyla) Elif Kitabevi, İst.: 1963 *Yüz Filmde Başlangıcından Günümüze Gangster Filmleri, (T. Kakınç imzasıyla) Bilgi, Ank.: 1993 *Yüz Filmde Başlangıcından Günümüze Western Filmleri, (T. Kakınç imzasıyla) Bilgi, Ank.: 1993 *Yüz Filmde Başlangıçtan Günümüze Gerilim/Polisiye Filmleri, (T. Kakınç imzasıyla) Bilgi, Ank.: 1995.
Mektup: Gönderdiğin Mektubu Aldım, Bilgi, Ank.: 1999.
Şiir: *Devriâlem, (Cengiz Tuncer ile) Kaynak, Ank.: 1951. 
Senaryo: *Aşkın Dünü Bugünü Yarını, Habora, İst.: 1966 
Çocuk Kitabı: *Ezop Masalları, 1966 *Deve Tellal Pire Berber İken, Milliyet, İst.: 1970 *Bir Küçücük Aslancık Varmış, Milliyet, İst.: 1971 *Hoşçakal Küçük, Remzi, İst.: 1979 *Anadolu Masalları: Gel Zaman, Git Zaman, Cem, İst.: 1983 *Otobüsüm Kalkıyor, Bilgi, Ank.: 1990 *İyilikçi Tilki, 2. bas. Bilgi, Ank.: 1991 *Kerem’i Kimse İstemiyor, Bilgi, Ank.: 1991 *Hırsız Karga, 1996 *İki İnatçı Keçi, 1997 *Yaramaz Kuzu, 5. bas. Bilgi, Ank.: 1998  *Benim Dedem Bir Tane, İş Bankası, İst.: 1998 *Aç Kapıyı Bezirgan Başı, 2000 *Aynalar Gerçekçidir, 2000 *Ateşler Sultanı ile Sular Şehzadesi, 2000 *Bilmeceler, 2000 *Çin Çin Çikolata Hani Bana Limonata, 2000 *Denizler Sultanı, 2000 *Gökten Yıldız Düşüren Zürafa, 2000 *Hapşırıklı Minik Cin, 2000 *İyilik Eden İyilik Bulur, 2000 *İyilikçi Şehzade ile İyilikçi Balıkçı, 2000 *Keloğlan, 2000 *Kurnaz Tilki ile Tilkiden Daha Kurnaz Tavşan, 2000 *Küpteki Çil Çil Altınlar, 2000 *Pıtır’ın Masalı, 2000 *Yalancı Tilki ile Doğrucu Nalbant, 2000 *Güzel Uykular Alara, İş Bankası, İst.: 2001 Onlar Ermiş Muradına Biz Çıkalım Kerevetine, 2005 *Memleketin Birinde, Arkadaş, İst.: 2007 *Az Gittik Uz Gittik Dere Tepe Düz Gittik, Arkadaş, İst.: 2007 *Evlere Şenlik, Özyürek, İst.: 2008.
Derleme-Seçki-Antoloji: *Çağdaş Amerikan Şiirleri Antolojisi, Özdemir Nutku ile; 1956 *Şiirimizde Aşk ve Kadın, Ümit Yaşar Oğuzcan ile; 1961 *Şiirimizde İstanbul, Ümit Yaşar Oğuzcan ile; 1961 *Şiirimizde Ölüm, Ümit Yaşar Oğuzcan ile; 1961 *Şiirimizde Ayrılık ve Yalnızlık, Ümit Yaşar Oğuzcan ile; 1961 *Şiirimizde Taşlama, Ümit Yaşar Oğuzcan ile; 1962 *Şiirimizde Tabiat, Ümit Yaşar Oğuzcan ile; 1962 *Anadolu Masalları: Gel Zaman Git Zaman, 1983 *Bir Gün Issız Bir Adaya Düşerseniz, 2 Cilt, Bulut, İst.: 2005 *Bir Gün Bir Issız Adaya Düşerseniz 1. Cilt-Homeros'tan Mevlânâ'ya, İnkılâp Ktb., İst.: 2015 *Bir Gün Bir Issız Adaya Düşerseniz 2. Cilt-Anton Çehov'dan Oscar Wilde'a, İnkılâp Ktb., İst.: 2015
Diğer: *Taşbasması, (halk öyküleri) 1972 *Kırmızı Kedi, (11 dünya yazarından)  Bilgi, Ank.: 1998.
Çeviri: *Rabindranath Tagore, Aşka Çağrı, ?, 1952; yb. Say, İst.: 1995 *Ernest Hemingway, Ya Hep Ya Hiç, 1960*Don Livingston, Film ve Rejisörlük, 1961 *Noel Loomis, Aşk ve Kurşun, 1965 *Andre Devigny, Bir İdam Mahkumu Kaçtı, 1966 *Joseph Hayes, Kanun Dışı, 1966 *William Saroyan, Altın Çağ, 1966 *İvan Krilov, Horoz ile İnci Tanesi, 1966 *Ryunosuke Akutagava, Raşamon, 1966 *William Saroyan, Ben Annemi Seviyorum, 1972 *La Fontaine’den Masallar, 1973*A. Sergeyeviç Puşkin, Altın Balık, 1977 *William Saroyan, Dünyanın Bir Öğle Sonrasında, 1983 *Carlos Blosan, Şu Babamın İşleri, 1991.
Kaynaklar: TBEA, c. II, 2001, 449-450/2010, 561-563; Nebioğlu, 368-369; Necatigil, İsimler, 203; Necatigil, Eserler, 118, 176-177, 199, 240, 309, 311, 335-336, 389-390; Kurdakul, Sözlük, 342-343; Özkırımlı, TEA, III, 699-700; Mustafa Kutlu, “Kakınç, Tarık Dursun”, TDEA, V, 108-109; Karaalioğlu, 292-293; Muazzez Menemencioğlu, “Tarık Dursun K. ile Söyleşi”, Varlık, 15 Ekim 1962; Asım Bezirci, “Tarık Dursun K. ile”, Varlık, 1 Mart 1973; Selim İleri, “Türk Öykücülüğünün Genel Çizgileri”, Türk Dili Türk Öykücülüğü Özel Sayısı, S. 286, Temmuz 1975; F. Zaim, “Tarık Dursun K.’nın Anlatım Özellikleri”, Çağdaş Eleştiri, S. 7, Eylül 1982; Önertoy, 274-276; Özgüç I, 188-189, 217, 229, 240, 436; II, 237; Atilla Özkırımlı, O Güzel İnsanlar, 152-155; Kim Kimdir, 410, Arş. Gör. Dr. Oğuz Öcal, "Yaratıcı İnsan-Sıradan İnsan ve 'Bağışal Onları' Romanı", Türklük Bilimi Araştırmaları, S. 29, 2011, 259-274; Filiz Furtana, "Yapısalcılık Kuramı Bağlamında Kiraz Adlı Hikâye Üzerine Bir Değerlendirme", Mavi Atlas, S. 3, 2014, 39-52; Ebru Özgün, "Tarık Dursun K.’nın Öykülerinde İkinci Kişili Anlatıcının Görünümü: “Sen / Siz” Dili", Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 64, 2019, 181- 98; Özlem Fedai, "Tarık Dursun K(akınç)'nın Hayatı, Hikâye ve Romanları Üzerine Bir İnceleme", Doktora Tezi, Ege Üni., İzmir: 2006; YKY web sitesi, erişim tarihi: 4 Kasım 2021.

Düzenleme Tarihi: 12 Mart 2022.

Hazırlayan: Şükrü Kırkağaç