AYŞE İLKER

 

(1 Kasım 1960, Gördes/Manisa - )

Yazar, akademisyen. 1978-80 arasında DTCF’deki arkadaşlarının çıkardığı Ana, Töre, Divan ve Doğuş dergilerindeki hikâyelerinde Ayşe İnce imzasını kullandı. Gülümser Hanım ile manifaturacı Ali İnce’nin kızı. İlk ve orta okulu Gördes’te Beş Eylül İlkokulu ile Gördes Ortaokulu’nda tamamladı. 1977’de Demirci Öğretmen Lisesi’ni, 1982’de AÜ DTCF Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi. 1983’te Gazi Üni. SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD'nda "Türkmen Şivesi: Ersarı Urugu Uludepe Ağzı” adlı teziyle yüksek lisansını, 1992'de aynı üniversitede "Batı Grubu Türk Yazı Dillerinde Fiil" adlı teziyle doktorasını tamamladı. Yüksek lisans ve doktora tezlerini danışmanı Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun ile yaptı. Doktora tezi Türk Dil Kurumu tarafından basıldı: “Batı Grubu Türk Yazı Dillerinde Fiil.” Türkmen Türkçesi, Azerbaycan ve Gagavuz Türkçesi üzerinde çeşitli araştırmalar yaptı. 1983-87 arasında Ankara Polis Koleji’nde, 1987-88 eğitim döneminde İzmir Polis Koleji’nde edebiyat öğretmeni; 1988-90 arasında Dokuz Eylül Üni. Buca Eğitim Fakültesi’nde araştırma görevlisi ve 1990-94 arasında Gazi Üniversitesi’nde  Öğretim Görevlisi ve Yardımcı Doçent olarak çalıştı. 1995’ten  itibaren Celal Bayar Üni. Fen-Edebiyat Fak. Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde öğretim üyesidir. 2002’de Doçent, 2009’da Profesör unvanını aldı. 2006-09 arasında Manisa ağızları üzerinde BAP projesi yaptı. Bu konuda ulusal ve uluslararası toplantılarda bildiriler sundu. Manisa ağızlarının geniş ve ayrıntılı bir gramerini hazırladı. TDK Bilim Kurulu ve Türkiye İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği (İLESAM) üyesidir. Evli ve üç çocuk annesidir.

Orta okuldan itibaren ilk yazı denemeleri okul duvar gazetesinde yer aldı; Öğretmen Lisesi’nde “Mustafa Cemiloğlu” konulu kompozisyon yarışmasında Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu hakkında yazdığı yazıyla birinci seçildi. DTCF’yi kazandıktan sonra, ikinci sınıftan itibaren Divan Dergisi’nin toplantılarına katıldı. Edebiyat hayatına 1979’da Divan dergisinde yayınlanan “Karşıyaka” adlı ve 1980’de Divan dergisinde yayınlanan “Tavuk Gibi Ölmek” adlı öyküleriyle başladı. Öykü, yazı ve söyleşileri Akademik Bakış (Van), Ana, Berceste, Celal Bayar Üni. Dergisi, Devlet, Divan, Doğuş, Kanat, Kardeş Kalemler, Kurgan, Töre, Türk Dili, Türk Edebiyatı, Türk Kültürü, Türk Yurdu, Yeni Düşünce gibi dergilerde yayımlandı.

1986’ya kadar yazdığı hikâyeleri Kültür Bakanlığı Gençlik Dizisi içinde “Bir Başka Sevda” adıyla yayımlandı. 1987’de on bin adet basılan “Bir Başka Sevda” daki hikâyeler, Milli Eğitim Bakanlığı ve özel yayınevlerinin ders kitaplarında “konu metni” olarak da işlendi. Ömür Törpüsü, Bir Şekerli Bir Ispanaklı ve Çiçek ve Umut hikâyeleri ilkokul ve ortaokul Türkçe kitaplarında yer aldı. Kültür Bakanlığının bir projesi olarak yurt dışındaki Türk işçilerinin çocuklarına yönelik hazırlanan hikâye dizisinde “Türk Misafirperverliği” (Turkish Hospitality) kitabını yazdı ve bu hikâyeler İngilizce tercümesiyle basıldı.

Akademik çalışmaları sebebiyle bir müddet hikâye yazamadı. 1990’lı yılların başından itibaren Kanat dergisinde dört hikâyesi yayımlandı. Bu hikâyeler “Ayşe İlker” imzasıyla yer aldı.

2011’den itibaren Haber Açısı adlı internet sitesinde “Düşünce İklimi” adlı köşesinde kültürel konularda yazılar yazıyor. Yerel televizyon kanalı ETV’de (Manisa) dil ve kültür programları hazırladı.

Ödül: 1982’de Yeni Düşünce dergisinin açtığı hikâye yarışmasında (Ayşe İnal adıyla) “Üçüncü Cadde” adlı öyküsüyle ikinci oldu. TDK tarafından “Manisa Ağızları” adıyla yayımlanan çalışması, 2018’de Elginkan Vakfı Türk Kültürü Araştırma Ödülü’ne değer görülen dört eserden biri olmuştur.

Hazırladığı Tezler: "Türkmen Şivesi: Ersarı Urugu Uludepe Ağzı", YLT, Dan. Doç. Dr. Ahmet Bican Ercilasun, Gazi Üni. SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD Ank.: 1985, 123 s.; "Batı Grubu Türk Yazı Dillerinde Fiil", Doktora tezi, Dan. Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun, Gazi Üni., SBE, Ank.: 1992, 262 s.

Hakkında Yazılan Tezler: Sevcan Özden, "Ayşe İlker'in Çocuk Edebiyatı ile Hikâyelerinin İncelenmesi", YLT,  Dan. Prof. Dr. Kemal Yüce, Onsekiz Mart Üni. SBE Türkçe Eğitimi ABD, Çanakkale: 2005, 251 s.

Yapıtları: Öykü: *Bir Başka Sevda, Ank.: KB, 1987; yb. İst.: Ötüken, 2020 *Türk Misafirperverliği/Turkish Hospitality, Türkçe-İngilizce; (çocuk öyküleri), Ank.: KB, 1988 *Eflâtun Hüzünler, İst.: Ötüken, 2016  *Def ve Mendil, İst.: Ötüken, 2022

Araştırma-İnceleme: *Batı Grubu Türk Yazı Dillerinde Fiil, Ank.: TDK, 1997 *Çağatay Türkçesinden Osmanlı Türkçesine Küçük Bir Sözlük: İmes Sözlüğü, Manisa, ?, 1998 *Manisa Ağızları, Ank.: TDK, 2018

Deneme: *Söyleşiden Denemeye Bir Yol Gider, DünBugünYarın, 2020

Günlük: *Kalem Anne Derse, Ank.: Kurgan Edebiyat, 2020

Derleme: *Elfaz-ı Türkî-Farsî / Türkçe-Farsça Sözlük, Manisa, Şafak Mtb., 1998 *Çağdaş Türkmen Hikâyesinden Örnekler, 2000

Çeviri: *Karabağ, (Azerbaycan Türkçesinden aktarma), İzmir: Akademi Ktb., 1988

Diğer: *Türkçeyi Doğru ve Güzel Konuşma Ders Notları, Manisa, Elginkan Vakfı, 2000

Katkıda Bulunduğu Kitaplar: *Emine Işınsu, (haz. Hakan Sarı – Yusuf Koşar; “Bir Aile: Sanatın ve Romanın Doruğunda Bir Yazarın Işık’la Son Heceleri” adlı yazısıyla), İst.: Ihlamur Kitap, 2022, 35-49 *Salgın Terimleri ve English Bilgi Şöleni (editör), Ank.: TDK, 2022 *S. Sami İlker Armağanı, (“Yunus Emre’de Sayı ve Varlık” adlı yazısıyla), İst.: Ihlamur Akademi, 2022, 138-145 *Doğumunun 80. Yılında Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun Armağanı, (Editörler: Leylâ Karahan – Hüseyin Yıldız), (“Günümüz Türkçesinin Yazılı Dil Metinlerinde İsim Hâl Eklerinin Değişmesi Üzerine” adlı yazısıyla, Ank.: TDK, 2023, 599-616

Kaynaklar: Selim Yağmur [Mustafa Kutlu], “Kanat”, Dergâh, S. 30, Ağustos 1992, 6; Def ve Mendil, Ötüken, İst.: 2022; Ötüken Yayınları web sitesi, erişim tarihi: 15 Ekim 2023; İsa Koyuncu, “Ayşe İlker ile Hikâyeleri Üzerine” (söyleşi), Türk Dili, S. 851, Kasım 2022, 40-49.

*Yayına hazırlayan: Şükrü Kırkağaç

*Yayın tarihi: 16 Ekim 2023