İRFAN YALÇIN

 

(23 Nisan 1934, Zonguldak – 29 Haziran 2024)

 

Romancı. Şaziment Hanım ile memur Kemal Yalçın’ın oğlu. İlk ve orta öğrenimini 1953’te Zonguldak’ta tamamladı. 1960’ta İÜEF Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi. 1962-64 arasında Adana, 1964-66 arasında Çarşamba ve 1966-72 arasında Zonguldak liselerinde Fransızca öğretmenliği yaptı. 1972'de öğretmenlikten ayrılarak İstanbul’da Ocak Kitabevi’ni işletti ve Z Yayınevi’ni kurdu. TYS üyesi. Muğla Köyceğiz’de yaşadı; evli, iki çocuk babasıydı.

1959’da Varlık, 1959-60’ta Türk Dili dergilerinde yayımlanan öykü ve çevirilerinden sonra edebiyat çalışmalarına bir süre ara verdi. Eleştirileri, öyküleri, şiirleri ve söyleşileri; Adam Öykü,  Cumhuriyet Kitap, Gelecek, Soyut, Türk Dili, Varlık, Yansıma, Yeditepe, Yeni Adımlar vbg. dergi ve gazete eklerinde yayımlandı. İlk romanı Pansiyon Huzur’da, toplumun dışladığı insanların yaşam çevrelerini, insan ilişkilerini anlattı, hastalıklı kişilikleri sergiledi. Ölüm Ağzı adlı romanında II. Dünya Savaşı yıllarında, Zonguldak’taki maden ocaklarında, ilkel ve kötü koşullar altında zorla çalıştırılan insanların dramını anlatırken, bölgenin geçmişini de yansıttı. Gültekin Emre’ye göre, romanda doğa olayları, yaşam biçimleri ve insan ilişkileri usta bir anlatımla verilmiştir ve romanın bilinen kırsal kesim insanlarını yansıtan tiplemesi çok başarılıdır. Romanda kullanılan yerel dil, anlatımın daha gerçekçi bir tabloya oturtulmasını sağlamıştır.

Pansiyon Huzur ve Fareyi Öldürmek adlı romanları sahneye uyarlandı. “Plastik Hayatlar” oyunu 1981-82 tiyatro sezonunda Ankara Halk Tiyatrosu’nda, “Zor Günler” oyunu 1987’de, “Aşağıdakiler” oyunu 1991’de Devlet Tiyatroları’nda sahnelendi. Ölümün Ağzı adlı yapıtı Rusçaya çevrilerek yayımlandı. Genelevde Yas (“14 Numara” adıyla, yön Sinan Çetin, 1985) filme alındı.

Ödül: “İnce Memet” eleştirisiyle 1968 Yeni Dergi Eleştiri Yarışması'nda ikincilik ödülünü; Pansiyon Huzur ile 1975 Milliyet Yayınları Roman Yarışması'nda ikincilik ödülünü; Ölümün Ağzı ile 1980 TDK Roman Ödülü'nü aldı.

Hakkında Yazılan Tezler: Yüksek Lisans Tezleri: Ferhat Yöner, “İrfan Yalçın Hayatı, Sanatı ve Romanları Üzerine Tematik Bir İnceleme”, Dan. Prof. Dr. Ayşe Demir, Ankara Yıldırım Beyazıt Üni. SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Ank.: 2022, 294 s.; Gülnihal Akkuş, “İrfan Yalçın'ın Romanları ve Romancılığı”, Dan. Dr. Öğr. Üyesi Servet Şengül, Muş Alparslan Üni. SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Muş: 2024, 180 s.

Yapıtları: Roman: *Pansiyon Huzur, İst.: Milliyet, 1975 *Fareyi Öldürmek, İst.: Milliyet, 1977 *Genelevde Yas, İst.: Z, 1978 *Ölümün Ağzı, İst.: Z, 1979 *Büyük Soytarı, İst.: Z, 1982 *Uzun Bir Yalnızlığın Tarihçesi, İst.: Gölge, 1991 *Annem Babam ve Ben, İst.: Milliyet, 1995 *Yorgun Sevda, İst.: Can, 2009 *İlkyaz Ölümleri, İst.: Cumhuriyet, 2011 *Son Bahçeler, İst.: Cumhuriyet, 2014 *Engerek, İst.: Kaynak, 2014 *Aşkın Yedi Rengi, İst.: Kaynak, 2017 *Annem, Babam ve Ben, İst.: H2O, 2018 *Aşağıdakiler, İst.: H2O, 2018.

Öykü: *Cellat Ağlıyor, İst.: C an, 2010

Şiir: *Sisler İçinden, Berfin, 2017.

Monografi: *İçimdeki Zonguldak, İst.: Heyamola, 2008

Çeviri: *Jack London, Şafak Kızı, İst.: Yankı, 1974 *Julius Fuçik, Darağacında Röportaj, İst.: Hür, 1974 *Jack London, Gemide İsyan, İst.: Z, 1979 *Emmanuel Roblés, Cezayirli Devrimci İst.: Z, 1981 *Emmanuel Roblés, Tepedekiler, İst.: Yalçın, 1981 *Nadejda Pritulina, Olağanüstü Bir Olay, İst.: Oda, 1981 *Patrick Mahe – Dominique Grimault, Piaf: Bir Sevda Türküsü, İst.: Milliyet, 1984 *Jack London, Uzak Diyarlarda, İst.: 1984 *Charles Baudelaire, Gülmenin Özü, İst.: İris, 1997 *Esther Benbassa, Son Osmanlı Hahambaşının Mektupları, İst.: Milliyet, 1998

Kaynaklar: TBEA, c. II, 2001, 891/2010; Necatigil, İsimler, 384-385; Necatigil, Eserler, 300; Kurdakul, Sözlük, 644; Karaalioğlu, 609; Özkırımlı, TEA, IV, 1206; Fethi Naci, Türkiye’de Roman, 378-381; “Yalçın, İrfan”, TDEA, VIII, 553; Alpay Kabacalı, “Pansiyon Huzur”, Milliyet Sanat, 25 Mayıs 1975; Gültekin Emre, “Ölümün Ağzı”, Politika, 12 Nisan 1980; Özgüç, II, 239; Fadime Uslu, “Kalın Bir Ayağın Basıp Geçtiği Yüreklere Akıyor İçim”, Cumhuriyet Kitap, S. 1036, 24 Aralık 2009, 10-11; Gamze Akdemir, “Öykü anlatmak roman değil bence!”, (söyleşi), Cumhuriyet Kitap, S. 1292, 20 Kasım 2014; Defne Morgül, “’Sürgün’ Her Yerde…”, Cumhuriyet Kitap, 21 Aralık 2017, 18.

*Yayına hazırlayan: Şükrü Kırkağaç

*Yayınlanma tarihi: 1 Temmuz 2024