AHMET OKTAY

(21 Ocak 1933, Ankara -  3 Mart 2016, İstanbul)

             

      Asıl adı Ahmet Oktay Börtecene. Havva Hayriye Hanım ile Yusuf Kenan Bey’in oğlu. Çocukluk ve ilkgençlik yılları Ankara’da geçti. Ankara Dördüncü Ortaokul mezunu. Öğreni­mini Ankara Atatürk Lisesi’nde yarım bıraktıktan sonra memur olarak çalışmaya baş­ladı(1951). İstatistik Genel Müdürlüğü’nde bir yıl süren memurluktan sonra 1957 yılında İstan­bul’a yerleşti. Ankara’ya dönerek gazeteciliğe başladı ve 1961-65 yılları arasında belirli sü­relerle Yeni İstanbul, Vatan, İktisat ve Piyasa ve Ankara Ekspres gazetelerinde çalıştı. Gaze­teciliğe 1961’de, Yeni İstanbul gazetesinin Ankara bürosunda, parlamento muhabirliği ile adım attı. 1965’te TRT Haber Merkezi’ne geçti. 1976 yılında siyasal iktidar değişimi yüzünden TRT’deki görevinden ayrılıp Akajans’ta ve Dünya gazetesinde haber müdürlüğü yaptı.1978 yılında yeniden TRT’ye döndü; İstanbul Radyosu Haber Şubesi Müdürlüğü görevini üstlendi. 1982 yılına kadar sürdürdüğü bu görevinden kendi isteğiyle emekliye ayrıldı. Emek­lilik sonrasında Milliyet gazetesine geçti. Yazı işler müdürlerinden biri olduğu Milliyet gaze­tesinden 1993 yılında ayrıldı. Bu tarihten sonra kendisin tümüyle edebiyat çalışmalarına verdi. 1994 ve 1995 yıllarında İstanbul Radyosu’nun ikinci kanalında "Okurken / Yazarken” başlığı altında yaptı haftalık "radyo konuşmaları” yaptı. 1998’te, Bursa Valiliği Cumhuriyet’in 75. Yılı etkinlikleri çerçevesinde “Her Yönüyle Ahmet Oktay” adlı bir sempozyum düzenledi ve aynı adla 28 akademisyen, şair ve yazarın katıldığı sempozyum bildirilerini kapsayan bir kitap yayımladı. TV8’de kültür proğramları yaptı. İs­tanbul’da yaşıyor; ressam Tülay Tura Börtecene ile evli, bir çocuk  babası.

      Yazmaya ortaokul sıralarında başladı. İlk şiiri, 1948 yılında Gerçek dergisinde yayımlandı. Şiir, deneme ve inceleme yazılarını Argos, Ataç, Beraber, Birikim, Cogito, Cumhuriyet, Cumhuriyet Kitap, Çağdaş Eleştiri, Değişim, Dost, Dönem, Dünya, Emre, Forum, Gerçek, Gergedan, Gösteri, Kaynak, Kitap-lık, Mavi, Milliyet, Milliyet Sanat, Mor Taka, Papirüs, Pazar Postası, Roman Kahramanları, Sanat Dünyamız, Se­çilmiş Hikâyeler, Şairler Yaprağı, Şiir Atı, Varlık, Virgül, Yasakmeyve, Yazko Edebiyat, Yelken, Yeditepe, Yeni Dergi,  Yeni Ufuklar, Yusufçuk gibi çok sayıda gazete ve dergide yayımlandı. Mavi dergisi (33 sayı, 1952-56) çevresinde oluşan edebiyat hareketi içinde yer aldı. Bu dergide manifesto sa­yılabilecek imzasız yazılar yazdı.

      Ahmet Oktay, ilk dönemi sayılan 1950-60 yılları arasında Ahmet Arif’ten etkilendiği izle­nimi yaratan, destansı bir söyleyişle şiirler yazdı; güncel ve yerel olandan evrensel temalara uzanmayı denedi. 1960’lardan sonra ise toplumcu gerçekçi anlayış ile İkinci Yeni arasında bir köprü oluşturmaya çalıştığı görüldü.

      Ahmet Oktay, 1970’lerin ikinci yarısından yalnız şiirleriyle değil, ilk örneklerini Yeni Dergi’de verdiği kapsamlı araştırmalarıyla da dikkati çekti. “Kurt Dişi” adlı bir oyunu 1971 ve 1973 yılında Ankara Devlet Tiyatrosu tarafından sahnelenmiştir.

      Ödülleri: “Her Yüz Bir Öykü Yazar” ile 1965 Yeditepe Şiir Ödülü’nü; “Yol Üstündeki Se­mender” ile 1987 Behçet Necatigil Şiir Ödülü’nü; “Ağıtlar ve Övgüler” ile 1991 Türkiye Ya­zarlar Birliği Yılın Şairi Ödülü’nü; “Hayalete Övgü” ile 2002 Altın Portakal Şiir Ödülü’nü, 2012 yılında Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Burhan Felek Hizmet Ödülü’nü ve Mersin Kenti Edebiyat Ödülü’nü aldı. 2002 yılında Uluslararası Yalova Şiir Günleri’nde “Türk şiiri ve edebiyatına”, İstanbul Sanat Fuarı’nda da “Türk plastik sanatlarına” katkıları nedeniyle onur ödüllerine layık görüldü. Ahmet Oktay’a 2004 yılında Eskişehir Yunus Emre, 2006 yılında da İzmir Karşıyaka Belediyesi Homeros Şiir Onur ödülleri verildi.

      Yapıtları:

      Şiir Kitapları:

& Gölgeleri Kullanmak (1963, Dost Yayınları, Ankara)

& Her Yüz Bir Öykü Yazar (1964, Örnek Matbaası, Ank.)

& Dr. Kaligari’nin Dönüşü (1966, Dost Yayınları, Ank.)

& Sürgün (1979, Ada Yayınları, İst.)

& Sürdürülen Bir Şarkının Tarihi (1981, Tan Yayınları, Ank.)

& Kara Bir Zamana Alınlık (1983, Ada Yayınları, İst.)

& Yol Üstündeki Semender (1987, Ada Yayınları, İst.)

& Ağıtlar ve Övgüler (1991, Telos Yayınları, İst.)

& Bir Sanrı İçin Gece Müziği (1993, Telos Yayınları, İst.,)

& Toplu Şiirler 1963-1991 (1995, YKY, İst., 341 s., Gölgeleri Kullanmak, Her Yüz Bir Öykü Yazar, Dr. Kaligari’nin Dönüşü, Sürgün, Sürdürülen Bir Şarkının Tarihi, Kara Bir Zamana Alınlık, Yol Üstündeki Semender ve Ağıtlar ve Övgüler adlı kitaplarının toplu basımı)

& Gözüm Seğirdi Vakitten (1996, YKY, İst., 74 s.)

& Söz Acıda Sınandı (1996, YKY, İst.)

& Az Kaldı Kışa (1996, Sel Yayınları, İst.)

& Hayalete Övgü (2001, YKY, İst., 80 s.)

& Poyrazda Kımıldayan Salıncak (2003, Alkım Kitabevi, İst., 104 s.)

& Lirikler (2007, Şiirden Yayıncılık, İst.)

& Kaç Kişiyiz Kendimizde / Bütün Yapıtlarına Doğru 1. Cilt / Bütün Şiirleri (2007, İthaki Yayınları, İst., 536 s.)

      Deneme, İnceleme, Eleştiri, Araştırma Kitapları:

& Bir Arayışın Yazıları, Bir Yazının Arayışları (1981, Yazko Yayınları, İst.)

& Yazın, İletişim, İdeoloji (1982, Adam Yayınları, İst.)

& Yazılanla Okunan (1983, Yazko Yayınları, İst.)

& Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları (1986, B/F/S Yayınları, İst.)

& Kültür ve İdeoloji (1987, Gür Yayınları, İst.)

& Toplumsal Değişme ve Basın: 1960-1986 (Türk Basını Üzerine Uygulamalı Bir Ça­lışma) (1987, B/F/S Yayınları, İst., 156 s.)

& Karanfil ve Pranga: Ahmet Arif’in Şiiri Üzerine Eleştirel Bir Çalışma (1990, Metis Ya­yınları, İst.)

& Rafaello’nun Direnişi (1990, Sanat Çevresi Dergisi, İst.)

& Sanat ve Siyaset (1990, Yön Yayınları, İst.)

& Zamanı Sorgulamak (1991, Remzi Kitabevi, İst., 205 s.)

& Şair ile Kurtarıcı (1992, Korsan Yayınları, İst.)

& Kabul ve Red (1992, Simavi Yayınları, İst., 192 s.)

& Türkiye’de Popüler Kültür (1993, YKY, İst.)

& Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı 1923-1950 (1993, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ank.)

& İnsan, Yazar, Kitap (1995, Ark Yayınları, Ank., 558 s.)

& Şiddet, Söz, Yaşam (1995, Ark Yayınları, Ank.)

& Medya ve Hedonizma (1995, Yön Yayınları, İst., 255 s.)

& İsrafil’in Sûr’u (1997, YKY, İst.)

& Gece Defteri: Yazınsal Günlükler (1998, YKY, İst.)

& Şeytan, Melek, Soytarı: Selim İleri’nin Romancılığı ve Romanları (1998, Oğlak Yayın­ları, İst.)

& Postmodernist Tahayyüle İtirazlar (2000, İnkılâp Kitabevi, İst.)

& Siyasal İslâma İtirazlar (2000, İnkılâp Kitabevi, İst., 136 s.)

& Şairin Kanı Yazınsal Eleştiriler I/ 1954-2000 (2001, YKY, İst.,274 s.)

& Anlatıların Aynası Yazınsal Eleştiriler II/ 1954-2000 (2001, YKY, İst., 226 s.)

& Metropol ve İmgelem (Eleştirel Denemeler, 2002, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İst.,248+24 s.)

& Entelektüel Tereddüt (2003, Everest Yayınları, İst., 230 s.)

& İmkansız Poetika (2004, Alkım Kitabevi, İst., 300 s.)

& Kahramanın Ölümü (2005, Alkım Kitabevi, İst., 216 s.)

& Gönüllü Mağdurluk (2005, Alkım Kitabevi, İst., 186 s.)

& İliği Olmayan Düğme-Radyo Konuşmaları 1 (2005, Everest Yayınları, İst., 190 s.)

& Ne Söylesem Bir Eksik-Radyo Konuşmaları 2 (2005, Everest Yayınları, İst., 222 s.)

& İmkansız Poetika - Bütün Yapıtlarına Doğru 2. Cilt Şiir Yazıları (2007, İthaki Yayınları, İst., 781 s.)

& Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları – Sosyalist Realizm Üstüne Eleştirel Bir Çalışma -Bütün Yapıtlarına Doğru 3. Cilt (2008, İthaki Yayınları, İst., 488 s.)

& Popüler Kültürden TV Sömürgesine - Bütün Yapıtlarına Doğru 4. Cilt (2009, İthaki Yayınları, İst., 750 s.)

& Emperyalizm, Roman ve Eleştiri - Bütün Yapıtlarına Doğru 5. Cilt (2010, İthaki Yayınları, İst., 701 s.)

      Anı/Anlatı Kitapları:

& Gizli Çekmece: Basın, TRT, Edebiyat ve Bohem Dünyasından Resimli Hayat-ı Haki­kiye Sahneleri (1991, Yılmaz Yayınları, İst.)

       Sanat Kitapları:

& Tülay Tura Börtecene (2000, Bilim Sanat Galerisi, 251 s.)

& Resim Yazıları (2002, Bilim Sanat Galerisi, 262 s.)           

& Adem Genç (Bilim Sanat Galerisi, 298 s.)

& Cihat Özegemen (Bilim Sanat Galerisi, 96 s.)

       Hakkında Yazılan Kitaplar:

& Hayalete Övgü Odağında Ahmet Oktay Şiiri (

      Kaynaklar:

A  Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi Cilt II, s. 617-619

A  Yüzyılın Türk Şiiri (1900-2000); Haz: Mehmet H. Doğan, II. Cilt, s. 198-204

A  Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi; Haz: Memet Fuat, 12. Baskı, s. 543-550

      Hakkında Yazılan Yazılar:

1 Halim Şafak / Acımasız Okur Ahmet Oktay! / Kavram Karmaşa Şiir Eleştiri Dergisi / Temmuz-Ağustos 2002, Sayı: 25, s: 6-9  

1 O. Günay / Ahmet Oktay, Madenci Lambası ve “Nahif” Bir Duyumsama / Kavram Karmaşa Şiir Eleştiri Dergisi / Temmuz-Ağustos 2002, Sayı: 25, s: 16-19  

1 Metin Cengiz / Ahmet Oktay’ın Düzyazıları / Kavram Karmaşa Şiir Eleştiri Dergisi / Temmuz-Ağustos 2002, Sayı: 25, s: 21

1 İbrahim Berksoy / Ahmet Oktay’ın Gece Defteri / Kavram Karmaşa Şiir Eleştiri Dergisi / Temmuz-Ağustos 2002, Sayı: 25, s: 22-25

1 Betül Tarıman / Bir Hüzün Çıkartması / Kavram Karmaşa Şiir Eleştiri Dergisi / Temmuz-Ağustos 2002, Sayı: 25, s: 26-27

1 Orhan Koçak / “Negatifin Emeği” / Yasakmeyve, Sayı: 2, Nisan-Mayıs 2003, s. 13-16

1 Şükrü Argın /Hayalete Övgü ya da Mahşeri Issızlık / Yasakmeyve, Sayı: 2, Nisan-Mayıs 2003, s. 17-29

1 Mahmut Temizyürek / Yol Üstündeki Semender’in Gözlerine Baka Baka Hayaletler ve Hamletler Hakkında Bir Deneme /Yasakmeyve, Sayı: 2, Nisan-Mayıs 2003, s. 30-35

1 Doğan Hızlan - Bir imkânsıza teşebbüs yahut türlerin kavşağında Ahmet Oktay /Kitap-lık, Sayı: 163, Eylül-Ekim 2012

1 Mehmet Can Doğan - Ahmet Oktay’ın Çıkışı ve Oluş Süreci /Kitap-lık, Sayı: 163, Eylül-Ekim 2012

1 Yücel Kayıran - Modernizmin Çatlatmasında İğvâ /Kitap-lık, Sayı: 163, Eylül-Ekim 2012

1 Orhan Kâhyaoğlu - Sürgün kitabı /Kitap-lık, Sayı: 163, Eylül-Ekim 2012

1 Yaşar Güneş - Ahmet Oktay’ın Şiirlerinde Gerçeklik Düzleminin Katmanlaşması ve Refleksiyon /Kitap-lık, Sayı: 163, Eylül-Ekim 2012

1 Mustafa Günay - Zamanın Açtığı Dehşet Falını Anlamak /Kitap-lık, Sayı: 163, Eylül-Ekim 2012

1 Mustafa Kurt - “Her Geleceğin Geçmişi”: Şiir Karşısında Ahmet Oktay /Kitap-lık, Sayı: 163, Eylül-Ekim 2012

1 Mehmet Yılmaz / Ahmet Oktay’ın Kitaplarında Yer Almayan Şiirleri / Hürriyet Gösteri, Sayı: 310, Temmuz-Ağustos-Eylül 2013, s: 26-36

      Yazarla Yapılan Söyleşiler:

J  Ahmet Oktay’la Söyleşi / “Benim şiirim başından beri ayaklanmaya çağrıdır…” / Söyleşen: Halim Şafak / Kavram Karmaşa Şiir Eleştiri Dergisi / Temmuz-Ağustos 2002, Sayı: 25, s: 11-14

J  Şair ve Okuru: Ahmet Oktay / Metin Cengiz / Yasakmeyve, Sayı: 2, Nisan-Mayıs 2003, s. 6-12