VECİHİ TİMUROĞLU

((29 Ekim 1927, Körpınar (Yellice) Köyü- Kangal / Sivas – 23 Ekim 2014, Ankara)

       Asıl adı Sadık Vecihi Timuroğlu. Sadık Munzuroğlu, Mehmet Kürşat, Hüseyin Hakir, Dr. Ali Hakir takma isimlerini kullandı. Kökeni Dersim’in Ovacık İlçesine bağlı olan Ziyaret Köy’üne dayanmaktadır. Maksudan Aşireti’ndendir. Soyu Munzur Baba’ya (Munzur Baba Söylencesine bkz.) dayanmaktadır, bu nedenle aile lakapları Munzuroğulları’dır. Vecihi Timuroğlu’nun eski nüfus kaydında, “Munzurzade Sadık Vecihi” yazmaktadır. Timuroğlu soyadı ise babasının bilinen en eski soyu olan ‘Temür’den gelmektedir. Maksudan Aşireti, 1902 yılında Müşir İzzet Paşa’nın birlikleriyle savaştı. Maksudan Aşireti yenilgiye uğrayınca, Sivas’ın Kangal ilçesine sürüldüler ve Yellice Köyü’ne yerleştiler. Vecihi Timuroğlu 29 Ekim 1927’de Cumhuriyet Bayramı’nın kutlandığı gün dünyaya geldi. Ona, dedesinin adı olan Sadun ve ikinci ad olarak Vecihi verildi, ancak nüfus memurunun yanlış yazması sonucunda nüfusa Sadık Vecihi Timuroğlu olarak kaydedildi. Annesi Akile Hanım, babası memur Hüseyin Timuroğlu. İlkokula Diyarbakır’ın Çermik İlçesinde başladı ve Ankara Necati Bey İlkokulu’nda tamamladı. Ortaokula Ankara Gazi Lisesi’nde başladı, ancak okulun orta kısmı kapatılınca Diyarbakır’daki ortaokuldan mezun oldu. Liseye Diyarbakır’da başladı, Erzurum’da bitirdi. 1950 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Edebiyat Bölümü’nü bitirdi ve hocası Pertev Naili Boratav’ın asistanı olarak çalışmaya başladı. 1952 yılında Boratav’ın kürsüsü kapatılınca zorunlu olarak görevinden ayrıldı. On ay Sivas Elektrik Müdürlüğü’nde abone memuru olarak çalıştı. Öğretmen olarak ilk önce Sivas’a atandı. Daha sonra Hekimhan, Elazığ, Bitlis, Silifke’ye atandı Artvin Lisesi’ne atandı. Oradan Kaman, Konya, Beyşehir, Ankara, Nusaybin, Cizre, Diyarbakır, Erzurum, Aydın, Mersin, Siirt gibi Türkiye’nin birçok yerinde öğretmenlik yaptı. Bakan Danışmanı oldu. Ankara Atatürk Lisesi müdürüyken emekli oldu. Üç evlilik yaptı. Üç çocuk babası; oğlu Kürşat Timuroğlu (1953-1986) vurularak öldürüldü.

       1973 yılında Evrim dergisini, 1977 yılında Cemal Süreya, Ragıp Gelencik ve Ahmet Say ile aylık Türkiye Yazıları dergisini çıkarttı. Türkiye İnsan Hakları Kurumu (TİHAK) kurucu üyesidir.

      İlk şiirini 1942 yılında Varlık dergisinde, ilk denemesini “Alho” 1948 yılında Yücel dergisinde yayınladı. Şiirleri, yazıları ve kendisiyle yapılan söyleşileri Adam Sanat, Afrodisyas Sanat, Barış, Berfin Bahar, Beşparmak, Bilim ve Sanat, Cumhuriyet, Damar, Dost, Edebiyat ve Eleştiri, Ekin, Evrim, Gökyüzü Akademi, 2000'e Doğru, Kar, Munzur, Oluşum, Özgür İnsan, Özün, Sanat Rehberi, Sesimiz, Sözcükler, Türk Dili, Türkçe,  Türkiye Yazıları, Varlık, Yarın, Yazın, Yazko Edebiyat, Yeditepe, Yeni Edebiyat, Yonca, Yücel vb. gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı.

       Şiirlerinde çağdaş acıların yarattığı duyarlıklar, doğunun türkü ve deyişlerinden özümsenmiş zenginliklerle kaynaşmış görünür. Ahmet Kutsi Tecer ve Ceyhun Atuf Kansu üzerine incelemeler yaptı.

       Ödülleri: “Şiir ve şiirin sorunları üzerine teorik çalışmaları”ndan dolayı 1998 yılında Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülü’nü aldı. Barış Gazetesi’nin ‘Cumhuriyet’in 50.Yılı Şiir Ödülü’nü, Spor Toto tarafından ‘Atatürk’ün 100. Doğum Yılı Ödülü’nü, 2004 yılında Eskişehir Sanat Derneği tarafından  ‘Yunus Emre Araştırma Ödülü’nü  ve 2007 yılında Anadolu Eğitim Sendikası tarafından ‘Başöğretmen Ödülü’nü aldı.

Yapıtları:

Şiir Kitapları:

& Bura Yemendir (1978)

& Tut Beni Sevda Çağırır (1980)

& Bir Sürgünün Ezgileri (1983, Yazko Yayınları, İst.)

& Kardaşım Oğul (1988)

& Merhaba Oğlum (1993)

& Bülbülleri Ne Yaptılar (1994)

& Siyah Bir Güldür Ölüm (1996, Sosyal Yayınlar, İst.)

& Büyü (1999, Ank.)

       Öykü Kitapları:

& Minnacık Kadın (1984)

       Deneme, İnceleme, Eleştiri Kitapları:

& Göz Göz Olmak (Deneme, 1976)

& Ismarlama Ders Kitapları Üzerine Rapor (1976, Ank.)

& Ceyhun Atuf Kansu Tüm Şiirleri I-II (1978, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

& Simavne Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin ve Varidat (1979)

& Ahmet Kutsi Tecer - Kişiliği, Sanat Anlayışı ve Tüm Şiirleri (1980)

& Ulusal Kurtuluş Savaşçısı Atatürk (Derleme, 1980)

& Atatürk Şiirleri Antolojisi (Derleme, 1981)

& Atatürk ve Kuvay-i Milliye Şiirleri (Derleme, 1988)

& Fırat’a Masallar (1990)

& Yazınımızdan Portreler (Derleme, 1991, Ank.)

& Ceyhun Atuf Kansu – Bütün Şiirleri (Derleme, 1991)

& Dersim Tarihi (Derleme, 1991, Yurt Yayınları, İst.)

& İnançları Uğruna Öldürülenler (Biyografiler, 1991)

& Türk-İslam Sentezi (1991)

& Ahmet Arif Hayatı, Sanatı, Şiirleri (1992, Ank.)

& Yazınımızdan Başkalarının da Okuyacağı Mektuplar (1993, Ank.)

& Şiirin Büyücü Kızı: İmge (1994, Antalya)

& Melih Cevdet Bilge ve Duyarlı (Kürşat’la Söyleşi) (1994, Ank.)

& Aşk Üzerine (1994)

& Cahit Külebi (Hırçın ve Lirik) (1995)

& Orhan Kemal (1995)

& Mevlana (1995)

& İslamın Akla Bakışı Üzerine Bir Deneme (Deneme, 1996, Sosyal Yayınlar, İst.)

& Nasrettin Hoca’nın Düşünce Dünyası (1998)

& Noktalama İşaretleri (1999)

& Atatürk Şiirleri (2000)

& Söylev (Nutuk) Seçmeler (2002)

& Hoşgörü, Dostluk ve Dayanışma İçeren Atasözleri (2002)

& Alevilik, Bektaşilik, Şiilik, Kızılbaşlık (2004)

& Yunus Emre Üzerine Bir Deneme (2004, Eskişehir)

& Dursun Akçam’ı Anmak (Derleme, 2004)

& Pazarlanan Ülkem (2006)

& Tarih Felsefesi Açısından Gençler İçin Atatürk (2006)

& Söylev (Nutuk) (2007)

& İlköğretim Öğrencileri İçin Atatürk (2007)

& Ahmet Arif’in Türk Şiirindeki Yeri Üzerine Bir Deneme (2009, Ank.)

& İlhan Selçuk (2009)

& Hallâc-ı Mansûr’dan Nesimi’ye Değin Doğu’da ve Batı’da Düşünsel Gelişme Üzerine Söylev (2010, Ank.)

& Muzaffer İlhan Erdost (2012)

& Estetik (Araştırma, inceleme, 2013, Berfinbahar Yayınları, İst., 527 s.)

       Sözlük:

& İnsan Hakları Sözlüğü (2007)

       Hakkında Yazılan Kitaplar:

& Yazanlar: N. Akbulut, M. Yıldırım, A. Alper Akçam, Bedriye Korkankorkmaz  / Vecihi Timuroğlu Kitabı (2004, Yom Yayınları, Şanlı Urfa)

& Başöğretmen Vecihi Timuroğlu (2007, Ank.)

&  Ali Ekber Ataş / Promethe'nin Işığında Bir Ömür - Vecihi Timuroğlu (2011, Artshop Yayıncılık, İst., 328 s.)

& Mirdan Yokuş / Bırîwan (2014, Ank.)

Kaynaklar:

A  http://www.vecihitimuroglu.com/

Hakkında Yazılan Yazılar:

1  Dr. H. Haluk Erdem, "Aydınlanma Yolunda 80 Yıl: Vecihi Timuroğlu Etkinliği Açış Konuşması" / Berfin Bahar, Sayı: 104, Ekim, 2006, s. 5-6

1 Ali Ekber Ataş,  "80. Yılında "Onuncu Köyün Yolcusu" Hâlâ!..." / Berfin Bahar, Sayı: 104, Ekim, 2006, s. 7-12

1 Özdemir Nutku, "Can Dostum Vecihi Timuroğlu" / Berfin Bahar, Sayı: 104, Ekim, 2006, s. 13

1 Yrd. Doç. Dr. Munise Yıldırım, "Vecihi Timuroğlu'nun Öykü ve Masallara Bakışı" / Berfin Bahar, Sayı: 104, Ekim, 2006, s. 14-20

1 Önder Yağcı, "Vecihi Timuroğlu'nu Tanımak ve Anlamak" / Berfin Bahar, Sayı: 104, Ekim, 2006, s. 21-26

1 Ali Ekber Ataş, "Vecihi Timuroğlu Üstüne Bir Küçük Deneme" / Edebiyat ve Eleştiri, Sayı: 91, Ocak-Şubat, 2007, s. 4-24

1 Tuncer Uçarol, "Vecihi Timuroğlu'nun Kitapları ve Kaynakça Sorunsalı" / Edebiyat ve Eleştiri, Sayı: 91, Ocak-Şubat, 2007, s. 39-44