OYA BAYDAR

(1940, İstanbul - )

       Türk yazar, sosyolog. Uzun zaman sosyalist siyasetin içerisinde yer almıştır. 

       Notre Dame de Sion Fransız Kız Lisesi'nde okudu. Lise öğrencisi iken Fransız yazar Françoise Sagan’dan etkilenerek ilk romanını yayımladı. “Allah Çocukları Unuttu” adlı gençlik romanını hem Hürriyet gazetesinde tefrika oldu hem de kitap olarak yayımlandı. Bu roman yüzünden neredeyse okuldan atılıyordu. Lise yıllarında yazdığı ilk romanlarından sonra yazmaya ara verdi, uzun zaman siyasetle uğraştı, olgunluk çağında yeniden edebiyata döndü. 1964 yılında İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nü bitirdi ve bu bölüme asistan olarak girdi. "Türkiye’de İşçi Sınıfı’nın Doğuşu ve Yapısı" konulu doktora tezinin Üniversite Profesörler Kurulu tarafından iki kez reddedilmesi üzerine, öğrenciler olayı protesto için üniversiteyi işgal ettiler. Bu olay ilk üniversite işgali eylemi oldu. Baydar, daha sonra Ankara Hacettepe Üniversitesi'nde asistanlık yaptı. 1971'deki 12 Mart Darbesi sırasında, Türkiye İşçi Partisi ve Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) üyesi olarak, sosyalist kimliği nedeniyle tutuklandı ve üniversiteden çıkarıldı. 1972-1974 yılları arasında Yeni Ortam, 1976-1979 yılları arasında Politika gazetelerinde köşe yazarlığı yaptı. Eşi Aydın Engin ve Yusuf Ziya Bahadınlı ile birlikte İlke dergisini kurdu. Sosyalist yazar, araştırmacı ve eylem kadını olarak tanındı. 12 Eylül 1980 darbesiyle Türkiye’den ayrılmak durumunda kaldı. 1992 yılına kadar Almanya’da Frankfurt’ta sürgün yaşadı. Bu yıllarda Sovyetler Birliği’nde, Moskova’da ve çeşitli Avrupa ülkelerinde bulundu. Berlin Duvarı’nın ve sosyalist sistemin çöküşünü yerinde yaşayarak izledi. Bu süreci 1991 yılında yayımladığı Elveda Alyoşa adlı öykü kitabında anlattı.

       1992 yılında Türkiye’ye döndü. Tarih Vakfı ve Kültür Bakanlığı'nın ortak yayınları olan İstanbul Ansiklopedisi'nde redaktör ve Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi'nde genel yayın yönetmeni olarak çalıştı. “Kayıp Söz” romanı 2008 yılında Almanya’da basıldı.

       2009 yılının ilk yarısında Taraf gazetesinde köşe yazarlığı yaptı. Ahmet Altan’ın kaleme aldığı bir makale sebebiyle bu görevinden ayrıldı. Ahmet Altan'ın Taraf yazarı Oya Baydar için kullandığı “Türkân Şoray filmlerini andıran ‘pavyondaki namuslu kadın’ huzursuzluklarının tezahür ettiği” tanımlaması üzerine Baydar, gazete ile yollarını ayırdı. Son olarak 2011 yılında piyasaya çıkan, Oya Baydar ve Melek Ulagay'ın nehir söyleşi tarzındaki Bir Dönem İki Kadın kitabında Türkiye'nin yakın tarihine ilişkin pek çok konu var. Yazar Oya Baydar ve yönetmen Melek Ulagay yeni yayımlanan Bir Dönem İki Kadın / Birbirimizin Aynasında adlı kitapta 1940'lardan günümüze Türkiye'de ve dünyada yaşananları iki kadının gözünden anlatıyor. Nehir söyleşi tarzındaki kitap 27 Mayıs darbesi, 68 olayları, 12 Mart ve 12 Eylül darbeleri, Kürt hareketi, Filistin kampları ve daha pek çok konu etrafında ilerliyor. T24 internet gazetesinde yazarlık yapmaktadır.

       Halen İstanbul’da ve Marmara Adası’nda yaşıyor.

       Ödülleri: “Elveda Alyoşa” adlı kitabıyla 1991 Sait Faik Hikaye Armağanı’nı, “Kedi Mektupları” adlı kitabıyla 1993 Yunus Nadi Roman Ödülü'nü,  “Sıcak Külleri Kaldı” adlı kitabıyla 2001 Orhan Kemal Roman Ödülü'nü,  ve “Erguvan Kapısı” adlı kitabıyla 2004 Cevdet Kudret Edebiyat Ödülü'nü, “Hiçbir Yere Dönüş” adlı kitabıyla 2011 Akdeniz Kültür Ödülü'nü aldı. “Çöplüğün Generali” 2009 yılında Dünya Gazetesi Ödülleri çerçevesinde yılın telif kitabı seçildi.

Yapıtları:

Öykü Kitapları:

& Elveda Alyoşa (1991, Can Yayınları, İst., 152 s.)

       Romanları:

& Allah Çocukları Unuttu (1961)

& Savaş Çağı Umut Çağı (1964, 2010, Can Yayınları, İst., 136 s.)

& Kedi Mektupları (1992, Can Yayınları, İst., 280 s.)

& Hiçbiryer’e Dönüş (1998, Can Yayınları, İst., 224 s.)

& Sıcak Külleri Kaldı (2000, Can Yayınları, İst., 544 s.)

& Erguvan Kapısı (2004, Can Yayınları, İst.,  560 s.)

& Kayıp Söz (2007, Can Yayınları, İst.,  448 s.)

& Çöplüğün Generali (2009, Can Yayınları, İst.,  264 s.)

& O Muhteşem Hayatınız (2012, Can Yayınları, İst., 480 s.)

       Anlatı Kitapları:

& Yetim Kalacak Küçük Şeyler (2014, Can Yayınları, İst., 320 s.)

& Surönü Diyalogları (2016, Can Yayınları, İst., 128 s.)  

       Anı Kitapları:

& Bir Dönem İki Kadın Birbirimizin Aynasında Oya Baydar - Melek Ulagay (2011, Can Yayınları, İst., 440 s.)

       Araştırma Kitapları:

& Cumhuriyetin Aile Albümleri

& 75 Yılda Köylerden Şehirlere

& 75 Yılda Çarklardan Chip'lere

& 75 Yılda Çarkları Döndürenler

& 75 Yılda Değişen Yaşam Değişen İnsan-Cumhuriyet Modaları (Derya Özkan ile; 1998, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İst.,326 s.)

& Cumhuriyet Modaları

& Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi

       Katkıda Bulunduğu Kitaplar:

& Kıtaların Denizlerin Yolların Tacirlerin Buluştuğu Kent İstanbul - City Where the Continents Seas Ro (Editör: Oya Baydar; İstanbul Ticaret Odası Yayını)

& İsmail Beşikçi (Derleyenler:  Barış Ünlü,  Ozan Değer; 2. Baskı: 2011,  İletişim Yayınları, İst., 616 s.)

& Yol Öyküleri (Hazırlayan: İlknur Özdemir; 2012, Can Yayınları, İst., 176 s.)

& "Ne Güzel Suçluyuz Biz Hepimiz!" - Sevgi Soysal İçin Yazılar (Derleyen:  Seval Şahin, 2013, İletişim Yayınları, İst., 276 s.)  

& Ulus Devlet Entelektüel: Fikret Başkaya'ya Saygı I (Editörler: Hakan Mertcan ve Aydın Ördek; 2014, Nota Bene Yayınları, 376 s.)

& İçimizdeki Ermeni (1915-2015) (Yayına Hazırlayan: Yiğit Bener, 2015, Can Yayınları, İst., 264 s.)  

& Vur Ulan Vur - Linç Öyküleri (Derleyenler:  Levent Cantek , Tanıl Bora; 2016; İletişim Yayınları, İst., 148 s.)

Yazarla Yapılan Söyleşiler:

J  Tuba Parlak, “Yüzleşmeye çağırıyorum”, Radikal Kitap, Sayı: 610, 23 Kasım 2012, s. 6-7