BETÜL TARIMAN

(7 Eylül 1962, Keşan / Edirne -)

       Hemşire Zühre Hanım ile subay Oğuz Bey'in kızı. İlk ve orta öğrenimini Anadolu’nun çeşitli kentlerinde tamamladı. 1986'da Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nü bitirdi. Kastamonu ve Antalya’da öğretmenlik yaptı. Şu sıralar Antalya’da yaşıyor. Evli ve bir çocuk annesi. Türkiye Yazarlar Sendikası ve Edebiyatçılar Derneği üyesi.

       Kurduğu şiir atölyesinde şiir çalışmalarını sürdürdü. Kastamonu’da şair ve yazar Rıfat Ilgaz anısına 2001 yılından bu yana şiir dalında verilen Şiir Ödülü’nün kurucusu oldu. Dünya Yerel Yönetim ve Demokrasi Akademisi ( WALD ) tarafından Mahalleleri ve Muhtarlıkları Güçlendirme Projesi kapsamında kurulan Kastamonu Mahalle Evi’nde sanat danışmanlığı yaptı. Toplu Fotoğraflar adlı bir dergi çıkardı. Kastra Komnenüste Bir İkindi Vakti adlı bir Belgesel Film projesi daha olan şair, “Türk Edebiyatında Oğuz Atay” konulu sempozyum düzenledi. “Kastamonu’da Kadınlar Edebiyatla Buluşuyor” adı altında mahalleli kadınlarla (öykü, şiir) atölye çalışmaları yaptı. I. Oğuz Atay Öykü ve Roman Ödülü’nün gerçekleştirmesine katkı sundu. Dört kadın sanatçı arkadaşıyla “Ben Kadın–Me The Women” adlı sergi açtı. 2009 yılında Antalya’da “Kadınlar Edebiyatla Buluşuyor” etkinliğine katkıda bulundu.

       İlk şiiri "Son Eylül" Ağustos 1992 tarihli Kıyı dergisinde çıktı. Şiirleri, öyküleri, yazıları ve kendisiyle yapılan söyleşiler Ada, Adalya, Adam Sanat, Agora, Akatalpa, Akköy, Amanos Edebiyat, Amik, Bahçe, Bir Yeni Biçem, Cumartesi, Cumhuriyet Kitap, Çağdaş Türk Dili, Ç. N. (Çevirmenin Notu), Damar, Deliler Teknesi, Dize, Düşlem, E, Ebesobe, Edebiyat ve Eleştiri, Eski, Esmer, Evrensel Kitap, Gösteri, Hayal, İmgelem, İnsan, İnsancıl, Kavram Karmaşa, Katladık, Kıyı, Kidonya, Kitap-lık, Kum, Kurşun Kalem, Kül, Lacivert, Le poéte travaille (Şair çalışıyor), Mavi Yeşil, Mühür, Mürekkep, Öteki-siz, Öykü-Şiir, Öykülem, Özgür Edebiyat, Patika, Pencere, Poetikus, Roman  Kahramanları, Son Kişot, Sonra, Şiir Odası, Şiir Ülkesi, Şiiri Özlüyorum, Taflan, Temrin, Üç Nokta, Varlık, Yaklaşım, Yasakmeyve, Yelkovan, Yeni Biçem, Yom Sanat vb. gibi dergi, fanzin, gazete ve eklerinde yayınlandı.

       Akdeniz Üniversitesi Araştırma Görevlisi Arzu Tırak “Eğitimci Şair Betül Tarıman’ın Edebi Kişiliği ve Eserlerinde Eğitim Anlayışı”  başlıklı yüksek lisans tez çalışması hazırladı.

 Ödülleri: Safranbolu 6. Uluslararası Altın Safran Belgesel Film Festivali’nde Tarihin Gölgesinde Bir Kent Masalı adlı Belgesel Film Projesi ile ödül aldı. 1994 Ali Rıza Ertan Şiir Başarı Ödülü; “Üzgündü Kırlar” adlı dosyası Sabri Altınel Şiir Ödülü’nde övgüye değer bulundu, aynı dosyayla Çankaya Belediyesi ve  Damar Edebiyat Dergisi 1996 İlkbahar Öykü-Şiir Ödülleri’nde Şiir Üçüncülüğü Ödülü’nü; “Kardan Harfler” adlı dosyasıyla 2000 Orhon Murat Arıburnu Şiir Jüri Özel Ödülü’nü; “Yol İnsanları” adlı kitabıyla 2005 Behçet Necatigil Şiir Ödülü’nü (Ödülü Akif Kurtuluş’un “Herkes Gitmiş” adlı yapıtıyla paylaştı.) kazandı.

Yapıtları:

Şiir Kitapları:

& Ay Soloları (1995, Akdeniz Kitabevi Yayınları, Antalya, 48 s.)

& Üzgündü Kırlar (1996, Çankaya Belediyesi Yayınları, Ank.)

& Kardan Harfler (2000, Hera Yayınları, İst., 67 s.)

& Güle Gece Yorumları (2002, Can Yayınları, İst., 80 s.)

& Yol İnsanları (2004, Can Yayınları, İst., 80 s.)

& Kar Merdiveni (2007, YKY, İst., 100 s.)

& Ağır Tören (2009, YKY, İst., 138 s.)

& Hadde – Toplu Şiirler ve Melvin’e Giden Yol  (“Ay Soloları”, “Üzgündü Kırlar”, “Kardan Harfler”, “Güle Gece Yorumları”, “Yol İnsanları”, “Kar Merdiveni” ve “Ağır Tören” adlı yayınlanmış kitaplarıyla “Melvin’e Giden Yol” adlı daha önce kitaplaşmamış yeni dosyasının birlikte basımı; 2012, YKY, İst., 485 s.)

& Rüzgârın Azabı (2015, YKY, İst., 72 s.)

       Anlatı Kitapları:

& Zer (2015, Heyamola Yayınları, İst., 80 s.)

       Monografi Kitapları:

& Şiirli Takvimden Papaz Mektebine Kastamonu (2011, Heyamola Yayınları, Türkiye’nin  Kentleri Dizisi, İst.)

       Çocuk Kitapları:

& Elma Dersem Çık (2008, Can Yayınları, Can Çocuk Dizisi, İst., 72 s.; Resimleyen: Claude Leon)

& Rüyaya Kaçan Kuşlar (2010, Kanguru Yayınları, Ank.)

& Gezgin Kaplumbağanın Düşleri (2011, Çizmeli Kedi Yayınları, İst., 112 s.)

& Elim Sende (Çocuk şiirleri; 2011, Can Çocuk Yayınları, İst., 72 s.; Resimleyen: An-Su Aksoy)

& Ufacık Tefecik Kurbağacık (2012, Can Çocuk Yayınları, İst., 88 s.; Resimleyen: Yasemin Ezberci)

& Gökyüzü Prensi Po ile Küçük Kız (2014, Can Çocuk Yayınları, İst., 48 s.; Resimleyen: Uğur Altun)

& Kayıp Karınca Yuli (2014, Top Yayıncılık; Çizer: Pınar Çekiç)

& Kızlar İçin Prelüd (2014, Nezih-Er Yayınları, İzmir, 78 s.; Fotoğraflar Arzu Alper Ersöz)

       Katkıda Bulunduğu Kitaplar: 

& Dahiler ve Aşkları (Yayına Hazırlayan: Özcan Erdoğan; 2008, İkaros Yayınları, İst.)

& Şairlerden Kürt Sorununa Çözüm Önerileri (2010, Kurgu Kültür Merkezi Yayınları, Ank., 216 s.)

& Kızlar ve Babaları (Editörler: Gökhan Yavuz Demir, Alper Kanca; 2011, Paradigma Yayınları, İst.)

& Direniş Öyküleri 7 Şehirden 18 Gezi Öyküsü (Hazırlayan: Melike Uzun; 2013, Notabene Yayınları, 120 s.)

& Annemle Ben (Editör: Firdevs Canbaz Yumuşak; 2015, Anka Kadın Araştırma Merkezi Yayını)

Şiirlerinden Seçmeler:

AĞIR  TÖREN

bir gün: ağrıyan suları

meğer ki bir gün hint denizi

akdeniz mi desek deniz büyük mü büyük

bir denizmiş kadının ta kendisiymiş

bir gün bu büyük deniz deniz dediysem

öyle büyük bir gölet ikiye özenmiş

içinde bir çokluk bir çokluk

derken sular dans ediyor

derken bele dokunan parmak sahtedir

o gün işte içimizde zıplayan ses

ses umudunu suya düşürmüş

bu acının zirvesidir yani bele dokunan parmak

öteki parmak omuzdadır yanlış bir tercih

o gün bu gün

diyoruz ne varsa

yolu her soranı sevgili diye

koynuna ALMA

zincirleme bir kaza anı

deftere yazılmış

bir ses ansızın

yüzüğü tut çek diyor

sol eldeki işaret parmak

evet o gün bu gün

EVET

bir: varmış bir

uzun sıkıntıymış

zamanlardan bir zaman

(parmak yine belde)

ağrıyı önce

düş mü gerçek mi bilememiş

her şey uzakmış

her şey tamam

herkes söküğünü dikiyor

bir de ipliği tutuşu var

nalan’dı

nalan’ın parmakları var

parmakları incecik

parmak nalan’ın tuttuğu

içindeki HEVESİ tut

geldim işte: yokmuş

meğer ki annesinin ta kendisiymiş

kendisine inanmamış yazık

sağ elde sağ parmak

sol elde sol parmak

hani içinde dev ağaç

yanlış bir tercih

o gün bugün

(el kendindedir)

nalan: doğduğu gülümsemelerle

kırk dağı delerek

kırk sudan kırk küp su içmiş

bu kırk küp su

(bildiğiniz su)

gitmek kaygısıymış anlamalı

nalan bir gün ünlem içinde

yüksüz

yoksundur aşktan

çözülürken

o gün bu gün

ağzı ve çenesi düşmüş

parmak! bil bakalım hangi parmak

“Ağır Tören” adlı kitabından

AVUNTU

bir nar seçersin olmuş

bir nar avlular ardından

buruşturulup atılmış yaz rehaveti üstünde

ikiye böler içini görebilme umudu

sırlarla kaplanır gerçek sandığın

terbiye edilmiş bir kediyle

aklı şaşmış bir adam görünür

heyecan ya da doruktayken aşk

bir bardak alırsın içi boş

bir kuyu içini vesvese doldurur

annesinin derdinden doğar bir çocuk

keklik düşmüş gibi ovaya ağırdan

bahçesi kaçak jandarmalar

benzin bidonları mataralar

çarşılar gezer ağır kavun kokusu

balkonların sokağa döküldüğü aralıktan

bir ev alırsın içi boş ötekinde sarhoşluklar

dengeyi dengesizlikten öğrenir çocuk

erzincan depreminde kendine dalmış toprağa değil

sakındığın kendindir

tutunduğun toprakta hep bir uyumsuzluk

sırtında ağır bir yük morluklar

eli çenesinde bakar boşluğa öteki

derdine bağdaş kurmuş soluğu vietnam

denkler toplar fotoğraflar ısfahanlar

içinde öpüşmekten yorgun bir zorunluluk var

idare lambaları ve kuytuları evlerin

görülmüş damgalı mektuptur giz sanılan

gövdenin gövdede söküldüğü yerde

az görülmüş şeydir bir adamı adamda tanımak

örneğin tırnakları etinizde canınızı acıtabilir

konuşmadan kalbinizi yoran

babanız ya da ağbiniz olabilir

çünkü kendinden içeriye taşmış

suretinde morluk ve kırk çamur

az satan kitaplar okursun kötü sanılan

kerpiç evlerde böyle

hayatı duymak gibi yirmi ikiden

mardinli bir kadındır denizle ırmağı karıştıran

boynundaki ilmekle çünkü

her kadın kendinden göç edebilir

çünkü her kadın ucuz bir müvekkildir

eğer çok susmuşsa

sırlarla kaplanır gerçek sandığın

bir nar dağılmış gibi başaklar arasında

buruşturulup atılmış yazdır rehaveti üstünde

“Kar Merdiveni” adlı kitabından

BİL

belki gözleri kendinden uzak acıya memur

annendir ekmekler ufalar göğü kapısına toplamış

kenarda ülkenin doğusu gibi dürülmüş çarşaflar

bilmenin arzusuna yatırıp incir kokuşlu bedenini

sataşmaya memur edilmiş gökle aranda…

bu gökten payına neler düşecek bil

şarkılanmış bir rüzgârla nisan öğlelerinde odanda

mimozalar böyle esrarlı ağzı saklı ve lal

babandır gözleri dövecek ceplerinde hüzün rengi leylak

aceleyle toplanmış gibi iki kardeş balkondan

ablan dicle’den beri düşmüş bir at yollara yorgunmuş

heyecanlar verdik biz can katık bir ölüye inat

titredin ama biri vardı ki denizi gelmemiş bir adamdı adı cemal

aşklar söndürürdü sağ eliyle ufaltıp hevesler masallar

toplanmayı bekleyen ağrıydı bilmedin içi hiç

şimdi bakır rengi almış rütbesiz bir er yavaş

kalbiyle duymuş bir çocuk toza bulanmış her anıda

bacaklarını taşıyamadığında tarağına takılmış bir bitle

yüzü ağlar toplamış kadın şimdi az bulunur

nöbet tutulmuş kapı önlerinde olgunluğa eriştiğinde

beni böyle benden uzak bil

“Kar Merdiveni” adlı kitabından

ÇEKTİĞİM HAYAT ÇİLESİNDEN

kuşlu sabahta kapı önünde terlikler

maziden fırlamış gibidir gecedir

annemin pullu elbisesidir

sararmıştır yakası çektiği hayat çilesinden

çektiği hayat çilesinden çocukluğun keskin virajlarında

yıkılır ruhu çektiği hayat çilesinden

babamdır kaşları göğü çizer

ölçüsü yoktur çorbaya kattığı karabiberden

kaç ağız yanar göz söner

panik olmuşken ortada kalma hallerinden

fırlayacakmış gibi duran göbeğimi içeri çekme gayretinden

dolaşır yazdıklarımı ve içimi iki sessiz gemi

dert dolaşırken odaları hormon takviyeleri ile

büzülür içime aldığım kedi çektiği hayat çilesinden

aşkımdır kapısını sorgu sual bekler o süpürür sual eser

onu üzen şey beni de üzebilir gerçeğinden

omuzlarımı tutan el omuzlarımda kal

ilkti aynı noktaya baktığım ay şarap bere

eve bolluk içime rüzgâr bahçeme tohum ek

kasığımdaki yara kurudu birbirimizi görme hevesinden

hırstı bir şey olmamışlar evinde

küfürlü konuşurdu iki şair

kalkayım dediydim mülküme zarar gelmeden

paltomu aradan kaldırdım keşmekeşliği de

domateş salatalık doğradım tabağın ortasına

ben o zaman talihi kötüye girmiş şıracıydım

üzüm şaraba durmadan evvel

“Ağır Tören” adlı kitabından

İÇİNDEN ŞİİR GEÇEN EV

rüyaya dalma!

en sokak yerimde üşüdüğüm kar

evindesin, eski evinde

sözle örülü evde kısa yaz

ceplerinde şiir gezdirir

içinden trenler geçer

serinler anılar balkonunda

bildik yağmurlara benzemez hiç

değişse de konukları evlerin

her evin tarihi aşktan da eskidir

soyunur gurbeti düş kurar

ev zaman olunca

kapıya bırakılmış eşyalar

sıkıntıdan acımış

sonsuza karışmıştır

“Kardan Harfler” adlı kitabından

MAHAN

yordunuz beni

acı dolu taştı fincan

işte ben bu kadarım

incecik bir kadınım

bir su kabıyım ellerinize

suyun azaldığı yerde

bir buğu kadarım

saçılsam bilmezsiniz

nişan alsam ipteyim

bana bir fırsat verilse

ben derine gülle inerim

gülde bahar vardır m a h a n

eşiğinde yorulan evlerin aşk

bana kapıyı aç

daha çok kadınım şimdi

siyah bir kadın ancak

saliha’yım ben dükkân önleri

ölü böcek kabukları kadarım

gözlerimde huzur evi kederi

beykoz'da baş döndüren

bir koku kadarım

dergi kapaklarından gemiler yaptım

asansörlerden korktum hep

olmadı bakışlarımın sevgili rengi

ölmeye yatmak istedim dün öğlen

ölüm ki siyah bir kadındır

siyah bir kadın siyah bir kadını ancak

sözle toplar kendinden

“Ağır Tören” adlı kitabından

* Betül Tarıman'ın izniyle yayınlanmıştır.
**Fotoğraf: Şükrü Kırkağaç