(20 Mayıs 1947, Ceyhan / Adana – 19 Mart 2016, Adana)
Sanal alemde “Paçal Naz”, “Uçurum Otu”, “İsmi Gül”, “Kuşotu Havası” imzalarını kullandı. Şair, yazar. Nazire Hanım ile tüccar Ahmet Ada’nın oğlu. İlkokul ve ortaokulu Ceyhan’da okudu. Ailesinin maddi sıkıntısı nedeniyle Ceyhan Lisesi’ni ikinci sınıfta terk etmek zorunda kaldı (1965). 1967-69 yılları arasında Devlet Su İşleri Ceyhan Şubesi’nde, 1971-87 yılları arasında Marangozlar İstihlak Kooperatifi’nde, 1989-93 yılları arasında otomobil ticareti ile uğraşan bir özel şirkette çalıştıktan sonra emekli oldu. TYS üyesiydi. 2002’de Mersin’e yerleşti. Evli ve çocuksuzdu. Tedavi görmekte olduğu Adana’da 19 Mart 2016 hayatını kaybetti, cenazesi 20 Mart 2016 günü öğle namazını müteakip Hunat Hatun Camii'nde kılınan cenaze namazının ardından Kayseri’de defnedildi.
İlk şiiri “Tabuttur Kitaplar” ve Hilmi Yavuz’un şiiri üzerine bir çözümleme denemesi olan ilk yazısı “Hilmi’nin Çocukluğu” 1966’da Soyut dergisinde çıktı. İlk yapıtı olan “Gün Doğsun Gül Üstüne”, 1980’de Mehmet Çağlıkasap ve Abdülkadir Budak’ın kurucusu oldukları Hakimiyet Sanat Yayınları arasında çıktı. Şiir, yazı ve söyleşileri; Absent, Ada, Adam Sanat, Agora, Ağır Ol Bay Düzyazı, Akatalpa, Asma Köprü (Fransa), Aydınlık Kitap, Bahçe, Beyazmanto, Binyıl Kitap, Broy, Budala, Cumhuriyet Kitap, Çini Kitap, Deliler Teknesi, Denizsuyukasesi, Deve, Dize, Dönemeç, Düşler, E, Edebiyat ve Eleştiri, Eliz Edebiyat, Eski, Eski Broy, Esmer, Etken, Evrensel Kültür, Geceyazısı, Gösteri, Günümüzde Kitaplar, Hâkimiyet Sanat, Hayâl, Hece, Heves, Islık, İzlek, Kitap-lık, Kurşun Kalem, Lacivert, Le poéte Travaille, Melez, Milliyet Kitap, Milliyet Sanat, Mor Taka, Morca, Muaf, Mühür, Oluşum, Özgür Edebiyat, Palto, Papirüs, Patika, Radikal Kitap, Saçak, S’imge, Sincan İstasyonu, Somut, Sonsuzluk ve Bir Gün, Soyut, Şiirden, Şairin Atölyesi, Şiir Oku, Şiir-lik, Şiirden, Şiiri Özlüyorum, Taflan, Taraf, Türk Dili, Türkiye Yazıları, Ünlem, Üvercinka, Varlık, Virgül, Yansıma, Yaratım, Yarın, Yaşam İçin Şiir, Yazılıkaya, Yelkovan, Yeni Adımlar, Yeni Biçem, Yeni Dergi, Yeni Düşün, Yeni Gerçek, Yom Sanat, Yusufçuk, Zalifre Yazıları, Zaman Dükkanı vb. dergi, gazete ve eklerinde yayımlandı. Bazı şiirleri Almanca, Fransızca, İngilizce, İtalyanca, Bulgarca ve Kürtçe gibi dillere çevrildi.
1980’li yıllar şiirinin önemli bir temsilcisi olarak tanındı. Şiirlerinin İkinci Yeni şiir havzasın-dan beslendiği gözlense de kendine özgü lirik bir şiir kurdu. Gerçekçi tutumlardan beslenen, destansı, lirik, hüzünlü ve incelikli şiirler yazdığı eleştirmenlerce kabul edildi. Son dönem yaz-dığı şiirlerle, modern şiirin biçimselliği ile modern dünya tasarımına felsefî derinlik katan yeni bir döneme girdi. Uzun ve epik özellikler barındıran şiirlerinde, göç, savaş gibi olgulara insanî bir perspektiften bakarak çok sesli bir şiire yöneldi. "Has, hakiki, hüzünlü, bilge, termodinamik şiir yazmaya çalışmış yer yer başarmıştır da. Tok sesli, ayrıntı zenginliği taşıyan şiirleri göz ardı edilemez. Şiirleri farklı söyleyiş, biçim ve seslerle donanımlı. Taşla insanın eskilere dayanın ilişkisi, serüveni. Gündelik hayatı öteleyen, içsel ve zihinsel dünyanın kavisli çıkışları. Bunlar Ahmet Ada donanımlarıdır. Taze, duyulmamış, yazılmamış imgesel dil, bizi mekânlar arası bir gezintiye çıkarıyor. Öznenin nesnesine yaklaşımından sızan yabancılaşma duygusu iç sızlatıyor. Yerel ve evrensel kültürlerin bireşimini de özgün şiiriyle gerçekleştiriyor Ahmet Ada. Doğayı ve dünyayı dinleyerek biriktirdiği şiirini, Türk şiirinin büyük ve derin akışına katarak uzun soluklu bir şiire dönüştürmesini bildi." (Çiftçi)
Şiirinin başkalaşımını da poetik yazılarla açımladı. Şiirin kavram ve terimlerinin oluşturulmasında çaba gösterdi. “Şiir Okuma Durakları” (2004) adlı kitabı modern şiire ilişkin şiir bilgisi içeren bir elkitabı olarak değerlendirildi. Şiirin sorunları ve “İkinci Yeni” şiirleri üstüne eleştirel, çözümleyici yazılarıyla da dikkat çekti.
2006’da, Çukurova Üni. Fen-Edebiyat Fak. Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü ile Eğitim Fak. Felsefe Grubu Eğitimi ABD tarafından ortaklaşa düzenlenen sempozyumla “40. Sanat Yılında Ahmet Ada’nın Şiiri” çeşitli yönleriyle ele alındı. Sempozyum bildirileri 2009’da “Ahmet Ada’nın Şiirine Bakışlar” adıyla yayımlandı. 2008’de, Mersin Üni. İletişim Fak. Radyo, Sinema ve Televizyon Bölümü “İki Şair Bir Kent” adlı belgeselinde Ahmet Ada ile Celâl Soycan kent kültürünü ve şiiri konuştular. Bu söyleşi DVD olarak yayımlandı. Mersin’de, 43. Sanat yılı nedeniyle, 2009 yılı 21 Mart Dünya Şiir Günü Ahmet Ada şiiri odağında kutlandı. Ahmet Ada’nın “Göründü Göğün Faytonu” başlıklı şiir bildirisi okundu.
Ödül: ‘Gün Doğsun Gül Üstüne’ adlı kitabıyla 1981 Akademi Kitabevi Şiir Başarı Ödülü’nü (Ödülü Ali Cengizkan ve Adnan Azar’la paylaştı), ‘Aşk Her Yerde’ adlı kitabıyla 1991 Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödülü’nü, ‘Vakit Yok Hüzünlenmeye’ adlı kitabıyla 1993 Yunus Nadi Şiir Ödülü’nü, “Onlar İçin Minibüs Şarkısı Üzerine Gözlemler” adlı incelemesiyle 1999 E Dergisi Şiir İnceleme Ödülü’nü, “Yoktur Belki Ahmet Ada Diye Birisi” adlı kitabıyla 2011 Cemal Süreya Şiir Ödülü’nü aldı.
Yapıtları: Şiir: *Gün Doğsun Gül Üstüne, Kayseri: Hakimiyet Sanat., 1980 *Acıyla Akran, Ank.: Dayanışma, 1983 *Yaz Kırlangıcı Olsam, Ank.: Yarın., 1985 *Aşk Her Yerde, İst.: Broy, 1990 *Vakit Yok Hüzünlenmeye, İst.: Broy, 1992 *Günyenisi Lirikler, İst.: Broy, 1992 *Yitik Anka (İlk üç kitabının toplu basımı) İst.: Broy, 1993 *Taş Plak Gazelleri, İst.: Broy, 1995 *Küçük Bir Anmalık, İst.: Hera, 1996 *Begonyalı Pencere, İst.: Hera, 1998 *Denize Atılan Çiçek, İst.: Yön, 1999 *Gökyüzünün Fıskiyesi, Mersin: Islık, 2003 *Denizin Uykusu Üstümde, Mersin: Islık, 2004 *Kantolar, İst.: Şiirden, 2006 *Yeni Kantolar, İst.: Şiirden, 2007 *Sonsuz At, İst.: Şiirden, 2009 *Sözcükler Denizi, İst.: Şiirden, 2009 *Taşa Bağlarım Zamanı, İst.: Metis, 2009 *Paçalı Bulut, İSt.: Artshop, 2010 *Yoktur Belki Ahmet Ada Diye Birisi, İst.: Artshop, 2010 *Uçurum Otu, İst.: Artshop, 2012 *Çiçek Kokan Ağzı, İst.: Şiirden, 2013 *Taşın Sesi, İst.: Şiirden, 2014 *Yağmur Başlamadan Eve Dönelim, İst.: Ve, 2015 *Derin Göller Kalbindir, İst.: Ve, 2017.
Poetika: *Şiir Okuma Durakları, Mersin: Islık, 2004 *Şiir İçin Boş Levhalar, İst.: Şiirden, 2006 *Modern Şiir Üzerine Yazılar, İst.: Şiirden, 2008 *Şiir Dersleri, İst.: Artshop, 2011 *Şiir Yazıları, İst.: Şiirden, 2014.
Hakkında Hazırlanan Özel Sayı ve Dosyalar: Yazılıkaya Aylık Şiir Yaprağı, S. 17, Mayıs 2007, Yazılıkaya Aylık Şiir Yaprağı, S. 30, Temmuz-Ağustos 2008
Kaynaklar: TBEA c. I, 2001, 10/2010, 11-12; Çiftçi, Tezkire, 12-13; Kurdakul, Sözlük, 12; Necatigil, İsimler, 12; Odabaşı, Antoloji; Muzaffer Uyguner, Varlık, Ekim 1980; Cemal Süreya, Paçal Yazıları, Aydınlık, 29 Mart 1980; Mehmet H. Doğan, Nesin Vakfı Yıllığı, 1984; Fikret Demirağ, "Ahmet Ada’nın Şiirleri", Halkın Sesi gazetesi, Kıbrıs 1984; Selim Yağmur, "Vakit Yok Hüzünlenmeye", Dergâh, S. 35, Ocak 1993; Gültekin Emre, "Vakit Yok Hüzünlenmeye", Milliyet Sanat, 15 Şubat 1993; Haydar Ergülen, "Ahmet Ada’nın Şiiri", Varlık, Şubat 1999; Hüseyin Alemdar, "Ahmet Ada ile “Begonyalı Pencere” Üzerine “Şiirin Yerçekimindeyim”, Cumhuriyet Kitap, 6 Mayıs 1999; İhsan Işık, Yazarlar Sözlüğü, 1990, 1998; İhsan Işık, Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi, 2001, 2004; İhsan Işık, Encyclopedia of Turkish Authors, 2005; İhsan Işık, Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi, 2007; İhsan Işık, “Ada, Ahmet”. Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi. c. I. Ankara: Elvan, Ank.: 2007, 46-47; İhsan Işık, Ünlü Bilim Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, c. 2, 2013; İhsan Işık, Encyclopedia of Turkey’s Famous People, 2013; Metin Cengiz, "Yeniden ‘Vakit Yok Hüzünlenmeye’ ve Ahmet Ada-Uzak Şehirler", Cumhuriyet Kitap, 16 Mart 2000; Haydar Ergülen, "Ahmet Ada Antolojisi", Radikal Kitap, 12 Kasım 2004; Celâl Soycan, "Ciddiye Alınması Gereken Bir Arayış", E dergisi, Ocak 2004; Celâl Soycan, "Ahmet Ada İçin Prelüd", Kitaplık dergisi eki Babil Kulesi, 2005;Orhan Kahyaoğlu, “Söz Ki Büyülüdür”, 2008; Ahmet Çakmak. “Deneylenemeyen Dünyanın Sözcüsü Oldum”, söyleşi, 2009; Sibel Oral, ""Mezar taşı olmak Anadolu'da", söyleşi, Taraf, 25 Mayıs 2009; Mustafa Şerif Onaran, “Ahmet Ada’nın Şiirinde Zamanı Yorumlayan Anlam Katmanları”. Varlık. S. 1229, Şubat 2010, 54-56; Emel Güz, Onlar Şair Değildiler!, Yazılı Kâğıt, Ank.: 2012, 10-15; Mitat Çelik, "Ey Dünya, Tüm Işıklarını Yak", söyleşi, Aydınlık Kitap, 28 Ağustos 2015, 11; Bedri Aydoğan, “Şiir Okuma Duraklarında Ahmet Ada”, 2018; Uluer Aydoğdu, "Kendi Değirmisinde Bir Azınlık", 2018; Mitat Çelik, “Çağdaş Lirik Şiirin ve Düzyazı Şiirin Olanaklarını Zenginleştirmeye Çalıştım”, söyleşi, 2018; Mustafa Günay, “Dünyayla Diyalog Olarak Şiir”, 2018; Metis Yayınları web sitesi, erişim tarihi: 9 Kasım 2021; Şiirden Yayınları web sitesi, erişim tarihi: 9 Kasım 2021.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder