HAYATİ BAKİ'DEN ŞİİRLER

AYLAK BİLGİ PEŞİNDE SOLUCAN İZLERİ

1.

dünya olanda ışık neredeydi?: söylesin kaos,

var mıydı düzen?: desin karangu zaman: diri

varlık; fısıltı hâlindeki söz; çamura bulanmış

plazma; bildiğini okuyan cahil tanrı. fizikçi

düşleriyle hayâl içinde yanan ateş: kıvılcım

çiçeklerinin şarkısın söyleyen özgür çayır.

sonsuzluğu emziren suların bildiği, bilmediği

kuşların: sesin unuttuğu sessizlik günü:

uçurumun izdüşümünde düğümlenen

akıl: korkuyla sarmal ân.

bilinmemesi gerekeni bildik! çok erkendi

henüz dönüşmesi ağacın karbona; toza

bulanmış sözcüklerle hemhâl bilig; betiğin

kardeşliği taşlarbilimi, hayvanlar fikri

yol açınca boşluğa, boşlukta izini arayan

kendiliğin belleğine: konuşulabilirdi şeyler,

nesnelerin adlarıyla acıya dayanaklı suç.

ve suçluluk nerede? keder budur, kader de.

duran ne? durma ilerleyen izlek,

durma sakınç durma hareket.

çözümsüzlüktü karar vermenin çığlığında

cinler zamanı: büyü ve iksirle yarışan

tanrı mıydı? ins, elma, yılan: ağacın

bilgisiyle bilgi ağacının köklerinde

işaretini sakladığımız simya:

hükmünde yapaylığın

kanına akmış aka aka tarihle

gölge hâlinde imsiz alfabenin biriktiği

yanlışlar dehlizi. şifrelerin izleri silinmiş:

nereye baktığı belirsizlik ağının yokluğu.

2.

ışığ vardı: neredeydi dünya?: cümbüş

hâlinde karmaşa yokuşunun tanrısı: rabb

rebbinin arıyor deliğinde tinin, dinlenmek

içün, dirisi ölük; ölümü bungun, tuhaf:

kendine çekilmiş kaybolmuş tuhaflık .

yılanın söylediği şarkı sözdizimi

yalan üretiyor iblisin ağzından kelâm

ilmi: avlakta av olan böğürmenin ritmi,

ritmin kargışla büyüyen maskesi: savaşın

karnında acun, kâinatın döleğen dölü.

oradaydım, diyor; buradaydım, diyorlar

zifir ânda: çürümeye hazırlanıyorlar burada,

burada: yaratıcının faşizmine teslim edilmiş

yaratılanın kanlı elleri, kalbinden fışkıran

hayatın oyunu: orgazm hâlindedir, dârü’l-

vahşet, dârü’l-cinnet, dârü’l-şehvet.

cennetle kandırıldık: korkutulduk cehennemle:

“yaşamayı öğrenmeden ölen çocuklar”

bize bakıyorlar: gözlerinde endişe, ellerinde

hayatın alfabesi hûn devşiriyor: yedi derya ceset.

dârü’l-ceset kokuşuyor ezelden ebede: çürüyor,

“selâm” ve “dua” ile kusursuz yınanıyor; kapkara

toprağın rahminden yardım dileniyor, daha

fazla gayya daha fazla gaia daha fazla parra:

mülkiyetinden mülkiyet, şiddetinden şiddet.

erinç nerede; nerde özgür özne?!: boyun

eğiyordu umudu görür görmez, işitir

işitmez olmayan yarını, yarın, diye

kandırılan ussuz zihni! şaşırma sırası sende

izlerinde kaybolan solucan: aylak bilgi.

Hayati Baki

ESKİ ZAMAN SESLERİ

çömleği suladım şarapla yıkadım amforayı

toprakla yundum kalbimi ağaçlarla ormanı

rüzigârladım soluğumla kişneyen atlarımı

çayırların çiyini sabah güneşinin ışığıyla

ısındım ışıttım ıslığımla ılgıt ılgıt akşamı

akşamı akşama geceyi geceye uladım

sessizlikle dilimledim dilimi gönlümle

şölenledim sözlüğüme sözcükler denizini

burada ülkemin çığlığına sarıldım ağladım

sızımla kaldım yalağuz sancıdı gözelliğim

çamçakladım kımızla şiirimi kopuzladım

türkü olup çağlayanda ırmaklar boyunca

aktım söyledim aktım söyledim bozkırda

otağlar içre süledim de koşukladım ordumu

birliktim tebeşir dairemde dirliklendim

göğün katlarından atmosferler devşirdim

de geldim evdeşim yurdumla aydınlandım

dağıldığım gözeden yollara ayrılıp ayrılıp

temürden ateşlerle ocaklandım kunt kunt

biligledim bilgiyi eyledim de bilgeliğim  

çayır çimen gezinledim gökbörü kurtladım

da uluşladım ulusu ulusu olsundu boranda

tipide fırtınada gürlediğim şimşeklerle

yıldırımlar emzirdiğim elmaslarla çizdiğim

kayalara taşlara tamgaladığım uzaklıklar

dağlar ergeneler derinlikler kanyonlar geçtiğim

kartallar göğercinler turnalar geyik kervanları

ruhun uçuştuğu kamanla kucaklaşıp koklaşıp

yuğ yuğ yuğlanub ağıtlar zamanından burada

oldukta çok oldukta kop oldukta hepimiz

çömleği suladım şarapla yıkadım amforayı kımızla.--

Hayati Baki

“güneş ne demek ufuk ne demek?”

zaman gelecek bize! yetişecek çağ çağa tiz tüze

görülecek benim varlığım: “sen kimsen?”: sorulacak,

“türk menem” yazıldı yazılacak türk kanıyla kanıma.

denilecek, tağıyla ırmağıyla, at kişnemeleriyle büyüsel:

düzgün: onat: bilge: yaşnayuben taşlara kayalara:

tanrıkut mete’den tebeşir daireme emzirecek pusatlı

hâlimi; bolat pulatlanuben çeliği sulayan odda, gönülde

sonra: tilde ve dile kaynayan sözcükler denizinden

kıra ovaya gökyüzüne yıldıza: ülkenden üleşüben

ülgeme, buraya değin: özüm yüreğim ülkeme dek!

kalkıp geliriz: tan vaktidir tam!: od öyüdür güneş,

tekindir dağlara düşen gölgemiz: suvarırken tayları,

sülerken tümen tümen yağız yere düşer tengrimin

körklü görkemi; ança dirilirken sessizliğimin sesi

sesimin sessizliği ulaşırken yakutla yeşimle yadayla

sadağıma!: ağan ağaçlar türküsü, yığılan yığın yığın

yıldızların yırı şarkısı!: ormanlarım dinler beni, söyler

ufkumun gökşin yüzüne dallar saluben amrak

sevgisini sevinçle: gönençle hele erinçle uykusuzluk

keçesinde süt gölünde yunmayı yıkanmayı göze dek!

gözeye dek baruben susuz yağmursuz çayırlarda

gezdik hep: kop dolaştık kopardık adım adım

ayaklarımız üzre adanmış uzaklıkları, eyleyüben

güzün, imdi evvel bahar, ilkyaz sonra, sonra yaz

ve kış sonra: yazdık yazımızı göyünç içinde kunt

övünçle: kızlarımızla oğullarımızla kocalmış atagün

karalmış anagün yurtlara yunt omla: emecendi avuç,

sıkılmış yumruktu ipekten bezekli öbkemiz, öfke

buydu işte, uluşup uluşup yarattığımız dura kam.

karangu geceye ay olan türk söz olan türkçem öztek!          

ırkımın ekini, ekinci benim: kavmim asabiyyet

zırhında dinginlik rüzigârı, serinlik ırmağı, derin

derinlik devşirenler yumağı: kimesnem: etile;

bumin kağan; ilteriş; költigin; tomiris; bilge kağan:

tonyukukla aydınlanan coğrafyam: atmosferim

dîvânü lügati’t-türk, kutadgu bilig, nutuk: söylev

içinde yurdum türkiyem ülkem ulusum: dilim,

dilim dilim her yerde: tebeşir dairemdir dünya,

soruyor gâzi: “güneş, ne demek; ufuk, ne demek?”

yanıt verin kız oğul oğul kız: ne demek türk nerde yürek?

 Hayati Baki

NEYİN ÖZGÜRLÜĞÜDÜR TAŞ ÇOCUKLAR?

tanrı ve savaş: neyin özgürlüğüdür, çocuklara

savaşı öğretmek?: taş atmayı!: “devletiniz olacak

haydi ölüme koşun” çocuklar: kardeşlerinizin

cesetlerini toplayın toz toprak içinde: top

mermilerinin sivri ağızlarından sipsivri almak

çığlıkların sessizliğini: sonra, tanrınızla bir olup

öteki tanrının çocuklarının ölümüne zafer

işaretleriyle nağralar atmak: kurtuluş yok mu

hiç? hiç mi yok?!: hiç: hiçlik! öncüleriniz

kimler?: devletiniz ne vaat ediyor size?

ölmeyi mi, daha iyi ölmeyi mi? ölürken

yakışıklı gömülmeyi mi: allah’ın karşısında

terütâze sıpyanlar olarak karşılanmayı mı?

hayır, hayır, sevgili çocuklar, hiçbir niyet

karşılayamaz inandırıldığınız şey içün

amentülerle uğurlanmanızı cinnete!

tekbirlerle tek bir güneş de karartsanız

attığınız taşla: sessizce, kimse anlamadan,

anlayamadan öldürüldüğünüzü: annelerinizin

yaslı kara çarşafları kalacak ve dizlerine

indirdikleri çaresizlik yumrukları: savaş,

oyun değil çocuklar: sizin oyununuz yazı

oyunu: sevgi oyunu: üleşme oyunu suyu

ekmeği: alfabeyi: elifi lâmı mimi: ninniyi

ninenizden, kız kardeşinizden oya örmeyi:

babalarınızın verdiği tüfekleri kırmayı

attığınız taşlarla!: tanrı ve savaş

açlık ve kimsesizlik: alfabede ne ile

resmedilir öğrettiler mi size? yaşınız kaç

boyunuz ne kadar attığınız taşın menzili ne

kaç düşman öldürdünüz ya da ya da ya da:

şimdiye dek: kaş aferin aldınız

ölmeden önce?  aferin sizlere: devletten

sınıfta kaldınız taş atmayı öğrenirken!

tanrı ve savaş ve devlet: neyin özgürlüğüdür

sevgili çocuklar: bizim çocuklar. çocuklarımız!

Hayati Baki

SİYAH PAPATYALAR

basit şeylerdi, yürüdüğümüz tarih gerçek mi

istenç dışı koşarak kurduğumuz hayat, tanrı’nın

sesi gürlemişti gökyüzünden yeryüzüne: öldü

tanrı! deyin bakalım “o, artık kimsesizdir!”:

sessiz ve derinden inleyen yaşamın sonu,

sonsuzluğun dirilmesi bilgiye gömülü ölüm.

özgür kıldı beni, hepten rahatsız etti, cismimi

hakikiyyûndan oluşan acılar dünyası: bulunç

ötesi edgü nereye gitti, gider, gitsin gidebilirse!

bana aklım kaldı; ne çok sevindim siyah

papatyalar açtı ve çoğaldılar kafesinde toprağın:

tertilianus kandırdı bizi, biz bilenler, bilgeler

pazarında söyleşenler dedik: certum est, quia

impossible”: kesin bu, çünkü imkânsız!; elbette,

kandırıldık, olanaksız değildi karanlık. putlar

yaratıldı: sermaye, mülkiyet, despotik inançla

koruyucu devlet! olmazı  olur anladık, zavallı

kalabalıklar: us yarıldı sonra, kimya ve fizikle.

yarın dedik umut dedik gelecek gelmedi bir türlü

doğal küme yoktu, olmadı hiç: silahlar, insandı:

insan dedikleri “savaş yaradan” izdüşümü

keskin bıçak, sırtlan payı, homo homini lupus,

otomatlar dünyasında peygamberler coğrafyası

sarı yıldızlı davûd, golyat zırhını delip deşen kan!

rastlantı değil bu zorunlulukla bağlı mükemmeliyyet

cehennemi: burada dünya, cinnet ehlinden katliam

burada: maktûl, perperişan, bir tek vahşi insan.

homo homini res sacra, dönüşmedi, asla, katiyyen

olmadı şeylerin cürmü, eşyalardan vazgeçilmez

memalik büyüdü zihninde bencilliğin künhüyle:

ölen tanrı’nın sesi: her vakit olur olmaz ateş taşıdı,

silahlandı tanrı râb’a ait krallıkta! kır al böl yönet

öldür esir et aç bırak ölsün soğusun kalbin aşkı

kurusun kanın ırmağı gencecik papatyalar beyaz

morarsın çöllerde elverişsizlik ikliminde yavaş

yavaş yavaş rikkatle soluğunu süzsün ölüm ve hayat.         

Hayati Baki 

*Şiirler, Hayati Baki'nin izniyle yayınlanmıştır.