HALİM ŞAFAK

 

(29 Eylül 1962, Milas/Muğla -) 

Şair, eleştirmen. Kıvılcım Giritli imzasını da kullandı. Müşküle Hanım ile çiftçi Recep Şanlıdağ’ın oğlu. Devrim İlkokulu (1973), Milas Merkez Ortaokulu (1977), Selimiye Lisesi'nde (İstanbul) okudu. 1980'de Samsun Veteriner Sağlık Teknisyenliği Lisesi’ni bitirdi. Anadolu Üni. Açık Öğretim Fakültesi mezunu (1997). Develi, Felahiye, Karahallı (Uşak), Talas, Sarız, Kayseri ve Bünyan’da veteriner sağlık teknikeri olarak çalıştı, 2005'te emekli oldu. Daha sonra Kayseri Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği'nde veteriner sağlık teknisyeni olarak çalıştı. Kavram Karmaşa (Aralık 2000- Kasım Aralık 2002, 13 sayı), İmlasız (Mayıs/Haziran 2003 - Temmuz/Ağustos 2004, 8 sayı) ve Postimlasız (1 sayı, Kasım/Aralık 2004, 1 sayı) dergilerini çıkardı. 2005'te Bireylikler (Mart/Nisan 2005) dergisini çıkarmaya başladı. 

İlk yazısı 1978'de Aydınlık gazetesinde; ilk şiirleri Milas’ta Önder ve Menteşe, Develi’de Seyrani gazetelerinde; Ankara’da Yaba, Öğretmen Dünyası, İstanbul’da Amatör Sanat, İzmir’de Dönem dergisinde yayımlandı. Şiir, yazı ve söyleşileri; Artıgerçek, Bireylikler, Birgün, Birikim, Damar, Eşik, Evrensel,  Gazete Duvar, Gösteri, İmlasız, Kavram Karmaşa, Kül, Öteki- siz,  Postimlasız, Üç Nokta, Varlık, Yazılı Günler, Yazıt, Yom Sanat gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı. 2010'dan beri Milas Belediyesi'nin düzenlediği sanat ve edebiyat günlerinin moderatörlüğünü yürütüyor.

 Milas Belediyesi 21-22 Eylül 2018'de şair ve yazarlığının 40. yılı nedeniyle Halim Şafak Şanlıdağ adına "Evinin Avlusuna Unutmuş Yağmur ya da Acımasız Okur Halim Şafak" başlıklı sempozyum düzenledi. Ertuğrul Meşe’nin moderatörlüğünde yapılan sempozyumda; Altay Ömer Erdoğan, Yaşar Güneş, Gürsel Korat, Muzaffer Kale, Hayri K. Yetik, Murat Esmer, Ertuğrul Meşe, İlknur Meşe, Latife Tekin, Oktay Yivli ve Milas Belediye Başkanı Muhammet Tokat Halim Şafak’ın şiiri ve yazısı hakkında bildiri sundu. Erciyes Üniversitesi’nden Şirvan Güneri ve Özcan Gürbüz "Halim Şafak" belgeseli hazırladı. Sempozyumda sunulan bildiriler, yazılar, röportajlar Milas Belediyesi tarafından “Halim Şafak: Evinin Avlusuna Yağmayı Unutmuş Yağmur” başlığıyla kitaplaştırıldı.

Yapıtları: Şiir: *Kendini Kanatan Düşler, Yazıt, Ank: 1992 *Baştan Sona Susmak, Suteni, Ank.: 1996 *Bireylikler, Suteni, Ank.: 1999 *Kayıplar Kitabı, Suteni, Ank.: 2000 *Kendini Kanatan, İdil, Kayseri: 2004 *Bağırıp Çıkacağım Bu Hayatın İçinden, Kül, Ank.: 2006 *Yarım Gece, Karşı, İst.: 2010 *Zakkum Çağrısı, seçme şiirler, Milas Belediyesi, 2018.

Eleştiri: *Yolculuk Şiire, Suteni/Ekin Mtb., Ank.:, 1995 *Saptamalar Vurgular,  Suteni, Ank.: 1999 *Hayat ve Ölüm, Şiiri ve Yazısıyla 30. yılında Ahmet Erhan, İdil, Kayseri: 2006.

Antoloji: *Sarıçay'dan Ömür Uzatma Kahvesi'ne - Edebiyatta Milas, Milas Belediyesi, 2007.

Yayına Hazırladığı Kitaplar: Emin Akdamar, Parantezin İçindekiler, 2007 Nahit Ulvi Akgün Caddesi, Milas Belediyesi, 2010 *Gürleğen Dağ Rüzgarı: Maksut Doğan, Milas Belediyesi, 2011 *Maksut Doğan, Gürleyen Dağ Rüzgarı, Bütün Şiirleri, Milas Belediyesi, 2011 *Karyalı Şair: Muzaffer Kale, Milas Belediyesi, 2012 *Metin Akbaş: “Bir Us(l)anmaz Ozan”, 2012 *Şu Milas’ın İçinde Nazmi Yükselen, Milas Belediyesi, 2013 *Turan Erol: Duru Doğanın Ressamı, Milas Belediyesi, 2014 *Bireysel Milas Ansiklopedisi Kasaba Defterleri. c. 1, Milas Belediyesi, 2014 *Arkeoloji ve Aşkıdil Akarca'nın Emeği, Milas Belediyesi, 2015*Arap Saçından Telturlamaya Milas Yemek Kültürü, Muhammet Tokat ile, Milas Belediyesi, 2015 *Bireysel Milas Ansiklopedisi Kasaba Defterleri. c. 2, Milas Belediyesi, 2016 *Ses’in Dili: Tolga Çandar, Milas Belediyesi, 2016* Şehrin Görsel Belleği: Hasan Özgen, Milas Belediyesi, 2017 *Geçmişten Bugüne Bir Karacahisar Hikayesi, Ozan Nergiz'le, Milas Belediyesi, 2017 *Bireysel Milas Ansiklopedisi Kasaba Defterleri. c. 3, Milas Belediyesi, 2018 *Lirik Sözün Bestecisi: Zeki Duygulu, Milas Belediyesi, 2019 * Küçük İskender Kitabı, İkaros, İst.: 2019.

Hakkında Hazırlanan Kitaplar: *Evinin Avlusuna Yağmayı Unutmuş Yağmur, Haz. Ertuğrul Meşe, Milas Belediyesi, 2018.

Kaynaklar: Bilgi Formu, 1 Temmuz 2020; İhsan Işık, Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi, 2001, 2004; İhsan Işık Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi, 2006, gen. 2. bas. 2007; Aysel Yenidoğanay, Kendini Kanatan Düşler’le Gelen Ozan, Damar, Nisan 1993;  Muhsin Şener, Söz Şiire Gelir / Söz Şiire Kalır- Şiirin Diyalektiği, 1996; Fahrettin Koyuncu, Kendini Kanatan Düşler, Damar, Şubat 1997; Hayati Baki, Hayati Baki Şairlerle Konuşuyor, Kavram Karmaşa, Temmuz-Ağustos 1998;  Şakir Özüdoğru, Halim Şafak’la İmlasız Hakkında, Paragraf  Fanzin, Mart 2004; Özcan Erdoğan, “Kendini Kanatan İnsanım Ölüm Bile Bana Çok” Halim Şafak’la Söyleşi, Yom Sanat, Eylül-Ekim 2004;  Betül Tarıman, “Umutsuzlar Parkında Eski Bir Okul Kaçağı”, Cumhuriyet Kitap, S. 821, 10 Kasım 2005; Fuat Çiftçi, “Halim Şafak’la Söyleşi”, Varlık, Ağustos 2006; Yücel Kayıran, Halim Şafak’la Söyleşi, Hürriyet Gösteri, Şubat-Mart-Nisan 2017, S. 321; Halim Şafak: Evinin Avlusuna Yağmayı Unutmuş Yağmur, Haz. Ertuğrul Meşe, Milas Belediyesi, 2018; Halim Şafak Şanlıdağ,  Zakkum Çağrısı. Milas Belediyesi, 2018; Halim Şafak Şanlıdağ, Bireysel Milas Ansiklopedisi Kasaba Defterleri. 3 Cilt, Milas Belediyesi, 2014-2016-2018.

*3 Temmuz 2020 tarihinde güncellendi.

BİREYLİKLER, SAYI: 93

93. bireylikler çıkıyor!

"Memleket üstünde belirleyici olan çocukluk, onun algısı ve düşüncelerinin olduğu tekrarla tabii doğrudur ama bugün o çocukluk bizi mutlu eden bir şey ve durum olmayı hala sürdürse de hatta yazının asıl kaynaklarından, kışkırtıcılarından biri olsa da insani olmayan dünyaya, canlılara ve daha başka şeylere dönük değişen hatta insanın ve insan merkezliliğin aleyhine dünyanın lehine aşırılaşan ve olumsuzlaşan düşünce ve eylemler başta olmak üzere yarım yüz yılda oluşan/oluşturduğumuz ve biçim haline getirdiğimiz bireyliğimiz ve insanın artık değiştirilip dönüştürülemezliği (Gunther Anders) bırakın sorun olmayı tam bir çatışmanın ve çarpışmanın nedeni olmakta da gecikmeyecektir."h. şafak

"Biraz acizliği telafi gibi olacak ama insanın kendisinin ilk zamanlarını var eden, ama bir biçimde ondan ayrıldığı yere dair duyduğu sıla özleminden kaynaklanan kendine acıma duygusunun yarattığı travmaların girdabında debelenmek yerine, bir biçime o zamanki zaruretlerine bağlı olarak yaşamak zorunda kaldığı yerinden olmayı ya da yerinden olmaya zorlanmayı kendine bir eğitici-öğretici olarak görmesi ve bu durumun kendi gerçeği olduğunu kabul etmesi gerekir. Belki de adına kendim dediği şey, bu buruk ve kederli kabulde yatmaktadır." e. meşe

bireylikler'in bu sayısını:

*biryerli olmanın trajedisi-halim şafak

*salgaraya folyo-osman olmuş

*kendi olmanın yarası-ertuğrul meşe

*karantina-emel nişlioğlu

*j.joyce'un dünyasına yolculuk bir bakıma sürgünlüktü- sevim korkmaz

*kanser-nilcan altay

*memleket neresi hemşerim?-ejder demir

*endüstri 4.0-tamer gülbek

*iflah olmaz göçebeliğim-hayki k yetik

*köpekler ne ki insanın alıp da veremediği-reha yünlüel

*kamuran/sürgün günlerinde aşk-h. şafak

*arsen everekliyan

*byung-chul han'la görüşme-carmen sigüenza&estherre bolo,-çeviri:ayşen tekşen

*siyah başlıklı şiir-sonat rengimsu

*"derdime verem diyorlar"-ahmet oktay

*yıkılmış bir küfür saltanatı- oğuz ateşoğlu

*behçet-ahmet erhan

*yaşar  kemal'in insanları vıı- orhan emre

*dip sarnıç

*ketum kaptanın harbi kalbi- eren şahin

*"ben mi verdim hayata bu şeklini"-(arsen everekliyan'ın şiirleri üstüne) h. şafak

*övgü-deniz h. inşaatçı

*özer sarıoğlu ile görüşme- oktay emre

*gece konmaz- ferruh recai

*park- nurgül özlü

*tecrübesi var-mustafa şanlı

*"iri gözlerimde keder/kılıcımda hüzün"- musa yazıcı

*fırtına-kurtulmuşuz sanki-muzaffer kale

ALİ ASKER BARUT'TAN ŞİİRLER

BİR YAZ DAHA ESKİR

Yağmur yemiş sırılsıklam bir karanfil
Bir tenhalığa gülümsüyor içimde
Henüz silinmemiş bir ay parçası
Çoktan aydınlanmış gökyüzünde
Ah Galata Kulesi!
Bizanslı sarışın çocuk!
Tıllardır hüzünle bakıyor denize.

Yükünü boşaltmış bir gemi geçiyor uzaktan
Evlerin denize açık pencerelerinde kadınlar
Ki her biri nasıl da yalnız
Dalıp dalıp gidiyorlar  pencerelerde
Yağmurun içinde ıpıslak bir gökkuşağı
Güvercinle doluyor
Üsküdar çarşısı.

"Yalnızlık gittiğin yoldan gelir"
Kana boyanır içimde
Bütün aşk kelimeleri
Günün ilk otobüsüyle son otobüsü arasında
Bir yaz daha eskir!
Ve ben artık başlasam da
Bitiremem, başladığım hiçbir şiiri.

"Aşağı Üsküdar" adlı kitabından
Ali Asker Barut

***

YÜZÜM BİR KENTİN ANI DEFTERİ

Ben ki ömrübillah at görmemiş bir nalbant
Hiç bir yere çıkmayan
Bir sokak hüznü içimde, güpegündüz
Temmuz bitti, Ağustos ortasına geldik ne çabuk
Asfalt yolun dibinde açmış
Sapı ziftli o gelincik
Bilmeyecek ne var
Gün gibi yalnızlık
Hangi sokağa girsem
Sonunda, kendime çıkıyorum gene
Üzgün bir kuşla üzülen bir gökyüzü üstümde
Ağzımın kenarında
Yılların kırgınlığıyla dolu
Üsküdarca bir gülümseme
Geri verecekmiş gibi eski sevincimi
– Günde kim bilir kaç defa –
Ha doğdu ha doğacak
Diye diye beklediğim güneş
Karşılayabilir mi sahi
İçimdeki beklentimi
Ben ki ömrübillah at görmemiş bir nalbant
Bir ara bir sevdayla az kımıldanır gibi oldu kalbim
Gidip çarşıdan sulayacak bir çiçek satın aldım o zaman
– Ne içindi şimdi hatırlamam –
Yüzüm, ilk satırı çoktan unutulmuş
Bir kentin anı defteri
Rakı başında – istemem –
Anmayın bidaha denizi menizi.

"Karanfil Kırıkları" adlı kitabından
Ali Asker Barut

ÜZGÜN BİR UÇURTMA

                            Ne yani çocuklar hiç gülmeyecekler mi
                                                                             Ece Ayhan


Altı on beş vapuruyla
Çıkartma yapan çocuklar Sirkeci’ye
Her sabah toplu bir yalnızlık halinde
Ayak basarlar Eminönü iskele alanına

Çoktan dağılmış bir okul önüne geldiklerinde
Kalbini kanata kanata anlatır orda
Her çocuk kendini

Yüzlerinin içinde incitilmiş bir deniz
En çok da annelerinden saklarlar
Bütün gece içine ağladıkları mendili

Neden sanki Güze erken yakalanır bir kuş yukarda, abi?!

Erkenden uyandırılan kaç çocuk
Kalbinin zarfında kirletilmiş bulur
Hayat yazılı tek fişini

Ve ama fısıldar ona tabiat
Asla bağırmayacaktır kalbindekini
Acı sürüyor çocukların diline baba bir devlet!..

Vapurun kıçına kurşunkalemle yazmışlardır
Göğün gürlüğüne elbette bir gün salacakları
Üzgün bir uçurtmanın adını.

"Yağmurlu Leylak" adlı kitabından
Ali Asker Barut

KIRIK MANDOLİN

Çağırıyorlar her taraftan her şekilde çağırıyorlar
Evlerden, sokaklardan
Külden bir kalple
Ucuz şarkılarla çağırıyorlar
Sigaralarını yakıp,
Derin derin içlerine çekerek
Çağırıyorlar

Acıların, nehir yollarından geri dönüyordu yalvacı
Ürktüm yarasını geceyle örten
Bir yarasanın karamsarlığından
Şairleri ölmüş kitaplar kadar yalnızdım
Lunaparkı sökülmüş,
Sökülürken bir çocuk gibi yalnız kalmış
Bir şehir kadar yalnızdım
Saçları oksijenle sarartılmış bir fahişeye sarılıp
Bütün gözyaşlarımı göğsünde ağladım

Gökyüzü üzerimden çekilmiş üşüyordum çünkü
Sevilmemiş yanlarımla üşüyordum
Çağrılmamış adımla
Üşüdükçe çağırıyordum
Yaralı bir çan
Ezik bir ezan gibi
Çok eski bir şarkıydı belki
Çok eski bir gramofonda ömrüm

Dünyaya verilmiş hüzünlü bir yanıtım:
Yüzüm!, üzgün güzlerden yapılmış solgun bir albüm
Biri şu iç(k)imi tazelesin
Küçük bir kız çocuğunun
Avucunda dirilmeye çalıştığı
Küçük bir ağustos böceği kalbim

Gökyüzünde çekilmiş gibi ayışığı ipe
Yağmur...
Mahzun bir melodiyle eşlik ediyor
İçimdeki kırık mandoline

"Ay Sözlüğü" adlı kitabından
Ali Asker Barut

HAZİN BİR ŞARKIYDI HAYAT

Geçer gri bir sabah daha
Geçer gri bir sabahtan
Geçer siyah bir gece daha
Geçer siyah bir geceden
Artık mektupları gelmeyen
Yalnız bir kenttir ölüm
Gül solar, kül soğur
Güzide bir güzde
Güzide bir güzde unutulur
Şık vücudum

Ayışığında on üç karga gökyüzünde
Saydım ayışığında on üç karga
Katıldılar şarkıma usulca karanlıkta
Tanrı yağmur yemiş ıslak kelimelerle konuşur
Tenhada kirpikleri efkârlı çocuklarla
Bakışlarında aktığı için suçlu
Bir suyun nü görüntüsü
Çalarken tek başına bir klarnet solosu
Yaralı bir rüzgâr gibi
Yaralı bir rüzgâr gibi yaralı bir akşamda
İpek bir düştü solduruldu herkes

Geçer gri bir sabah
Geçer gri bir sabahtan
Geçer siyah bir gece
Geçer siyah bir geceden
Tarihi bir çarşıda hatırlanan
En eski lehçedir ölüm
Tanrı susarken O’nun yerine şair konuşur:
Koşar açık bir yazıda bir ceylan avcısına gibi
Koşar insan koşar durmadan yenilgisine
Acılardan ve hüznünden kazandığı hızla

Ayışığında on üç karga gümüş bir çığlıktılar
Anlar gibiyim artık kirpikleri karla dolu
Bir kadının sesindeki solgunluğu
Alkolün sonuna doğru sözleri hep yeniden değişen
Hazin  bir şarkıydı hayat
Çalarken tek başına o klarnet solosu
Yaralı bir rüzgâr gibi yaralı bir akşamda
Herkesin kazdıkça kendinde cesetler bulduğu*

*ah! ayışığı boğulu çocuk hüzünleri
  ah! bir tabutla içime indirilen metal tabiat
   ah! herkesin dönüp içinde bir kırgınla buluştuğu

Adam Sanat, S. 174, Mayıs 2000
"Ay Sözlüğü" adlı kitabından
Ali Asker Barut

***

ÇEKİNGEN BİR AŞKA KARŞILIKLAR

- Kirpiklerinde kül var
Dansa kaldırıldığım yalnızlıkta
Kimse görmesin gözyaşlarımı

- Kirpiklerinde kül var
"Gökyüzüne çarpıp düşen kelebek"tim
Mutlulukla mutsuzluk arasında

- Kirpiklerinde kül var
Geç kaldığım bu aşkta
Senin neyin oluyorum ben şimdi

- Kirpiklerinde kül var
Alevler ortasında
İçin için yanarken
Kalbimin çıkardığı esti şiir

- Kirpiklerinde kül var
Gökyüzü ile yeryüzü arasında
Hüznün adresi diye
Tarif edildi yüzüm

- Kirpiklerinde kül var
Geceden gündüze artan
Üzgün bir ayışığından
Tutuştu bakışlarım

- Kirpiklerinde kül var
İkimizin arasında
Gökkuşağı açıyor
Alıngan bir yağmur

- Kirpiklerinde kül var
Sigaranı yaktığım vakit
Gözlerin neden mavi değil
İlla blau

"Sarhoş Böcek Şarkıları" adlı kitabından
Ali Asker Barut

ÇÜNKÜ ARTIK MÜMKÜN DEĞİL AŞK

Bu şehrin yağmurları mısra mısra ezberimde
Sisten bir kılıç kuşanmış şövalye yalnızlıkları
Aralıksız sonbahar, akşamın solgun dolunayında
Gecikmiş bir tren
Tek yolcusuyla giriyor İstanbul’a

Bu şehrin yağmurları mısra mısra ezberimde
Garda Attila İlhan’a benzeyen bir adam
Kendi mi içiyor rüzgâr mı
Belli değil sigarasını
Yakasında üşümüş zifiri bir karanfil
ne düşündüğü seçilmiyor

“Belki de rüya bütün umutlar”
Yasaklı bir şarkıcıdan
Kız Adil söylüyor gözyaşlarıyla
Karşılıksız hisler sokağında
Yanlış bir yağmurun iplerine dolaşmış
Kirpiklerinde kırılmış küçük yağmurlar, karanlıkta
Islığını kıssa çocukluğu ıpıssız kalıyor

Bu şehrin yağmurları mısra mısra ezberimde
Üzerinde zarif bir gökkuşağı
Yuttuğu denizi kusuyor boğulmuş bir martı
Düşürüp boynunu bir çöpçünün sıcak avucunda
Hayat affet! Kalbim hoş gör beni
Çünkü artık mümkün değil aşk
Çünkü artık mümkün değil şiir

"Sarhoş Böcek Şarkıları" adlı kitabından
Ali Asker Barut

NOTOS, SAYI: 81, KÜÇÜK İSKENDER ÖZEL SAYISI

KÜÇÜK İSKENDER

Şiirimizin Aykırı Halkası

• Jacques Rancière: “Kimseyi dışlamayan bir zaman…”

• Sheila Heti: Neden Dışarı Çıkalım ki?

• Alex Andriesse: Metinsiz Notlar - Roberto Bazlen

• Kardelen Ayhan: Işığa, Gölgeye Tanık - Gilles Caron

Edebiyatımızın önde gelen dergilerinden Notos, yaptığı bütün yazar dosyalarını kalıcı bir kaynağa dönüştüren anlayışıyla bu sayısında otuz yılı aşan yazı hayatında şiir, deneme, inceleme-eleştiri, roman, serbest metin, derleme, günce türlerinde olmak üzere elliden fazla kitap üreten küçük İskender’e yöneliyor. Şiirin edebiyatın apayrı bir alanını çepeçevre sardığı kuşkusuz. İçeri girmek zor, dışarı çıkmak kolay. İçerde kendi şiir dilini, biçimini, dünyanı kurmaksa küçük İskender gibi, sözcüğün tam anlamıyla sıradışı şairlere özgü olmalı. O kimileri için kuşağının en önemli şairi, kimileri için gösterişli bir şair. Notos’un küçük İskender’in şiir dünyasını ortaya koymaya çalıştığı dosyada Gonca Özmen, Haydar Ergülen, Asuman Susam, Salih Bolat ve Memet Fuat’ın yazıları; Latife Tekin, Orhan Alkaya, Nazmi Ağıl ve Deniz Durukan’ın küçük İskender’le zamanında yaptığı kısa soru yanıtlar; küçük İskender’den ve şiirinden etkilenen iki şair Şakir Özüdoğru ve Kerim Akbaş ile yapılmış kısa söyleşiler ve Onur Aşkın ile Seda Mit’in desenleri yer alıyor.

Notos’un bu sayısında felsefeyi tarih ve toplum, siyaset ve ideoloji, sanat ve edebiyat ile ilişkilendirdiği radikal eleştirel yapıtlar veren Cezayir doğumlu Fransız filozof Jacques Rancière ile yapılmış bir söyleşi var.

Bir Yazarın Seçtikleri bölümünde Tuncer Erdem okurların ve yeni yazarların okumasını zorunlu gördüğü kitapları; Hasan Ali Toptaş da en çok etkilendiği yazarı nedenleriyle birlikte Notos’a anlatıyor.

Bora Abdo ve Çiyil Kurtuluş kısa sorulara kısa yanıtlarla kendi yazarlık serüvenlerini ve yayımlanan son kitaplarını anlatıyor.

Notos’un bu sayısında öyküleriyle yer alan yazarlar: Sigrid Nunez, Şenay Eroğlu Aksoy, Serkan Türk, Derya Sönmez, Doğuş Benli, Tarkan Barlas, Deniz Saatkaya, Serhat Uyumaz, Tuğçe Yaşar, Hakan Sarıpolat, Ebru Elbaşıoğlu, Oğuz Tecimen, Burak Şentürk, Gamze Haklı Geray, Gülay Pamuk, Çilem Dilber.

Notos Temmuz-Ağustos 2020, 81 • Kapak Tane Mavitan • 25 TL • 19,5*27cm • 144 sayfa • 90 gr mat kuşe kâğıda basılı

İnternetten satın alabileceğiniz yerler

Basılı: Babil • Eganba

E-dergi: Calibro • Google Books

ÖZBAHÇE, OSMAN

(1 Ocak 1971, Konya -) 

Şair, yazar. Ömer Çiğdeli, Cahit Cem, Ömer Bayram imzalarını da kullandı. Yeter Hanım ile çiftçi Mustafa Özbahçe’nin oğlu. 1986'da Ilgın İmam Hatip Lisesi'ni, 1991'de AÜ İlahiyat Fakültesi'ni bitirdi.. 1992’den beri öğretmen. Kökler dergisinin yayın yönetmenliğini yaptı (12 sayı, 2003-2006), Hakan Şarkdemir ve Serkan Işın’la Karagöz dergisini çıkardı. İstiklal Marşı Derneği (İMDER) üyesi. Ankara’da yaşıyor; evli, iki çocuğu var. 

İlk şiiri “Güz Alazında Uçuşan Kar Beyazlığı I-II” Mart 1990'da Yeni Taşova gazetesinin eki Kültür Edebiyat’ta çıktı. Şiir, yazı ve söyleşileri Atlılar, Ayane, Bumerang, Çerağ, Dergâh, Diyanet, Edebiyat Ortamı, Hece, Huruç, İkindi Yazıları, İktibas, İslâmiyat, Karagöz, Kayıtlar, Kitap Haber, Kökler, Milli Gazete, Memleket Dergi, Metafor, Mostar, Okuntu, Tutanak, Ülke, Yalnız Ardıç, Yarın Edebiyat, Yedi İklim, Yeni Şafak, Yeni Şafak Kitap, Zaman gibi dergi ve gazeteler ile 40ikindi.com, zinhar.com gibi internet sitesinde yayımlandı. 

Ödül: Kural Dışı ile 2007 TYB Eleştiri Ödülü. 

Yapıtları: Şiir: *Uzun Yürekli Nehir, Hece, Ank.: 1999 *Düşmanlık, Şule, İst.: 2004 *Kral, Ebabil, Ank.: 2008 *Türkiye Kitabı, Ebabil, Ank.: 2012 *Dogma, Ebabil, Ank.: 2019.

Deneme-Eleştiri: *Sağlam Şiir, Ebabil, Ank.: 2006 *Kural Dışı, Ebabil, Ank. :2007 *Modern Şiirimizin Kökleri, Ebabil, Ank.: 2008 *Analiz, Ebabil, Ank.: 2013 *İkinci Yeninin Doğuşu, Ebabil, Ank.: 2018.

Söyleşi: *Görevimiz Tehlike, Haz. Atilla Mülayim, Atlas, Ank.: 2018.

Biyografi: *Çağının Mimarı Mimar Sinan, 2003.

Çocuk Kitabı: *Kitabımı Öğreniyorum, 2005.

Yayına Hazırladığı Kitaplar: (Editör olarak) *Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı 2011, TYB, Ank.: 2011 *Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı 2012, TYB, Ank.: 2012 *Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı 2013, TYB, Ank.: 2013 *Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı 2014, TYB, Ank.: 2014 *Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı 2015, TYB, Ank.: 2015 *Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı 2016, TYB, Ank.: 2016 *Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı 2017, TYB, Ank.: 2017 *Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı 2018, TYB, Ank.: *Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı 2019, TYB, Ank.: 2019 *Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı 2020, TYB, Ank.: 2020.

Kaynaklar: İbrahim Demirci, "Uzun Yürekli Nehrin Kıyısında", Yeni Şafak, 6 Temmuz 1999; İhsan Deniz, “Uzun Yürekli Nehir Nereye Nasıl Akıyor?”, Yeni Şafak, 25 Ağustos 1999; Ali K. Metin, "Trajiğin Girdabındaki Uzun Yürekli Nehir", Dergâh, Aralık 1999; Mustafa Aydoğan, "Albüm ve Çerçeve", Hece, Ocak 2000; Alâeddin Özdenören, “Uzun Yürekli Nehir”, Ay Vakti, S. 8, Mart 2001; Şeref Bilsel, "Dikkat At Çıkabilir!", Kaşgar, Temmuz-Ağustos 2002; Kemal Sayar, "Paul Celan’ı Neden Okumalıyız?", Dergâh, Ağustos 2002; Mehmet Aycı, "Penceresiz Kuleden Ufka Nasıl Bakılır", Dergâh, Eylül 2002; Hüseyin Ferhad, "Şiiri Anlamak İçin Hissetmek Gerekli", Dergâh, Ekim 2002; Ahmet Murat, "Oldu mu Şimdi Osman Özbahçe?", Dergâh, Kasım 2002; Alâeddin Özdenören, "Nehre Bakan Dağlardan: Osman Özbahçe’nin Uzun Yürekli Nehir’i ve Uzak Çiçek", Hece, Aralık 2002; Esra Kocaman, "Osman Özbahçe: Bu Şiiri Okumadan Ölmeyin", Atlılar, Ocak-Şubat 2005; İbrahim Demirci, “Kral’ın Şairi”, Memleket, 25 Temmuz 2006; Haydar Ergülen, “Şairin Yazısı”, Radikal Kitap, S. 315, 30 Mart 2007. 

BANU GÜRSALER SYVERTSEN

(1956, İzmir - )

Çocukluk ve ilkgençlik yılları İstanbul’da geçti. Boğaziçi Üniversitesi’nde Sosyoloji lisansüstü programını bitirdikten sonra, eğitimine Oslo’da devam etmek üzere 1981'de Norveç’e yerleşti. Norveç Radyo Televizyon Kurumu Türkçe Yayın Servisi’nde 14 yıl radyo haber, kültür ve çocuk programları yapımcısı ve sunucusu olarak görev yaptı. Norveç Radyosu ikinci kanalında 1997'de yayınlanan ve Norveçlilere Türkçe öğretmeyi hedefleyen 16 dizilik "Merhaba" adlı radyo programında ikinci yapımcı, araştırmacı, skeç yazarı, sunucu ve oyunculuk görevlerini üstlendi. Radyoda Türkçe yayınların faaliyetinin bitirilmesi üzerine aldığı televizyon eğitimini takiben Norveç’te yaşayan çeşitli dil ve kültürlerden göçmenleri olumlu yanlarıyla tanıtmayı hedefleyen Migrapolis adlı TV programında yapımcılık ve sunuculuk yaptı. Nâzım Hikmet ve Sevim Burak’ın iki yapıtını çevirip televizyona ve sahneye uyarladı. 1991'den bu yana Norveççeden Türkçeye çeviriler yapıyor. 1981'den bu yana Oslo’da yaşıyor.

Yapıtları: Çeviri: *Ingvar Ambjörnsen, Beyaz Zenciler, Ayrıntı, İsst.: 1991 *Knut Hamsun-H.C.Andersen, İstanbul’da İki İskandinav Seyyah, YKY, İst.: 1993 *Ingvar Ambjörnsen, Tavandaki Kukla, Ayrıntı, İst.: 2010 *Levi Henriksen, Kar Yağacak, YKY, İst.: 2012 *Selma Lonning Aaro, Elvira Madigan'ın Kayıp Parmağı, Dedalus, İst.: 2013 *Per Peterson, Reddediyorum, Metis, İst.: 2013 *Ingvar Ambjörnsen, İnsan Postuna Bürünmüş Köpek, Ayrıntı, İst.: 2013 *Margit Walso, Sevgili Voltaire, Epsilon, İst.: 2014 *Axel Jensen, İkarus, Dedalus, İst.: 2015 *Ingvar Ambjörnsen, Gece Gündüzü Düşlüyor, Ayrıntı, İst.: 2016 *Hilde Ostby, Aşk ve Özlem Ansiklopedisi, Beyaz Baykuş, İst.: 2017 *Dag Solstad, Mahcubiyet ve Haysiyet, YKY, İst.: 2018 *Hedvig Montgomery, Anne Baba Sihri, Domingo, İst.: 2019 *Per Peterson, Benim Durumumdaki Erkekler, Metis, İst.: 2020. *Dag Solstad, Lise Öğretmeni Pedersen’in Ülkemize Musallat Olan Büyük Siyasi Uyanışa Dair Anlatısı, YKY, İst.: 2020.

Kaynaklar: YKY internet sitesi, erişim tarihi: 18 Haziran 2020.

HECE DENEME ÖZEL SAYISI

Hece Yayınları, başlangıcından bu yana yayımladığı bini aşkın kitap, 284. sayısına ulaşan Hece ve 99. sayısı yayımlanan Heceöykü dergilerinin yanında, her biri büyük bir emek, çaba ve sorumluluk bilincinin ürünü olan, kapsamlı ve nitelikli özel sayı geleneğini sürdürüyor ve 40. özel sayı olarak Türk Edebiyatında Deneme Özel Sayısı’nı Haziran 2020’nin ilk günlerinde okuyucusuyla buluşturuyor.

Rasim Özdenören’in öncülüğü ve Ali Karaçalı’nın editörlüğünde 122 yazar ve akademisyenin katkı verdiği 944 sayfalık bu anıtsal özel sayı öncelikle Türk edebiyatında edebî bir tür olarak Deneme’nin ‘bilançosunu çıkarma’yı, başlangıcından bu yana deneme alanında ortaya konulan emeğin topluca görülmesini, adları denemeyle anılan yazarların yakın okumalarla görünür kılınmasını, bilgi ve bilinç düzeyine taşınmasını hedefliyor.

Türk edebiyatında ilk kez bu denli kapsamlı ve yoğun bir emekle ortaya konulan Türk Edebiyatında Deneme Özel Sayısı, denemeye ilişkin geniş ve çok yönlü bir okuma evreni ve açı çeşitliliği sunuyor.

Bu özel sayıda, bir edebî tür olarak denemenin ne olduğu, doğuşu, Batı’daki ilk örnekleri, Türk edebiyatı tarihinde ve günümüzde denemenin nasıl bir seyir izlediği; türün kendi içindeki ivme, yönseme ve uzanımları; diğer türlerle ilişkisi, etkisi, ayrımı ve edebiyatımızda türe katkılarıyla öne çıkan, adları denemeyle birlikte anılan yazarların hem yazınsal bir tür olarak denemeye hem de edebiyat ve düşünce hayatımıza katkıları yakın okumalarla irdelenirken; aynı zamanda toplumun fikir öncüleri olan yazarların düşünce dünyaları üzerinden ülkemizde son yüzyılda yaşanan zihnî dönüşüm ve parçalanmaların, toplumsal ayrışma ve kırılmaların -cumhuriyet, modernleşme, batılılaşma, yerli düşünce vb.- kavramlar üzerinden de yeniden okunup değerlendirildiği, bir yönüyle Türkiye’nin düşünce haritasının bilinç düzlemine taşındığı kapsayıcı ve kuşatıcı bir bakış açısıyla ele alınıyor.

Rasim Özdenören’in yazısında da değindiği gibi “edebiyatın pervasız ve yaramaz türü” olarak da anılan ve okuyucuyla doğrudan ve sıcak bir ilgi kuran deneme, hangi türde yazarsa yazsın yazarların büyük çoğunluğunun kayıtsız kalmadığı bir tür olmuştur. Buna rağmen okuyucuda bulduğu karşılığı edebî kamuda bulamayan deneme türü ilk kez bu denli geniş bir çerçevede ele alınarak edebî kamunun ilgisine sunuluyor.

Edebiyatla ilgilenen genel okurdan başlayarak araştırmacı, akademisyen ve üniversiteler için bir başvuru kaynağı olacak Türk Edebiyatında Dememe Özel Sayısı’nın içeriğinde yer alan ana başlıklar ve yazarlarımızdan bazılarının isimleri şunlardır:

Edebî Bir Tür Olarak Deneme bölümünde: Ahmet İnam, Arif Ay, İbrahim Demirci, Yavuz Demir, Turan Karataş, Ersin Nazif Gürdoğan ve Bilgin Güngör; Dünden Bugüne Deneme bölümünde: İbrahim Demirci, Gürsel Aytaç, Mehmet Sümer, Birsen Karaca, Selma Baş, Dursun Ali Tökel, Kudret Ayşe Yılmaz, Yunus Balcı ve Vural Kaya; Denemenin Sınırları bölümünde: İsa Koyuncu, Vefa Taşdelen, Oğuz Demiralp, Kurtuluş Kayalı ve İsmail Karakurt yazarken Soruşturma bölümünde on beş yazarımızın denemeye ilişkin görüşleri ile Türk edebiyatında deneme yazarlarının ele alındığı Yakın Okuma bölümünde doksan yazarla ilgili doksan iki yazı yer aldı. Türkçede Deneme Üzerine Yapılan Çalışmalar bölümünü İbrahim Veli Süzer, Bibliyografya bölümünü ise Kemal Temizer hazırladı.

NURULLAH ÇETİN

 

(2 Mart 1964, Kuşu kasabası, Simav /Kütahya - )

Yazar, akademisyen. İlköğrenimini 1974’te Kuşu kasabasında, orta öğrenimini 1980’de Manisa'nın Demirci ilçesinde tamamladı. 1985’te AÜ DTCF Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü bitirdi ve 1986’da aynı anabilim dalında araştırma görevlisi oldu. 1988'de yüksek lisansını, 1995'te doktorasını tamamladı. Doç. Dr. İsmail Parlatır'ın yönetiminde hazırladığı yüksek lisans tezinin konusu "Tanzimat'tan Fuat Köprülü'ye Kadar Bizde Edebiyat Tarihçiliği" (AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ank.: 1988), Prof. Dr. Olcay Önertoy'un yönetiminde hazırladığı doktora tezinin konusu ise "Behçet Necatigil, Hayatı-Sanatı ve Eserleri"dir (AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ank.: 1995). Askerliğini 1996-1997 yılları arasında Şırnak 23. Jandarma Sınır Tümen Komutanlığı'nda yaptı. 1997’de AÜ DTCF Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne Yardımcı Doçent olarak atandı. 1998’de 2547 sayılı kanunun değişik 39. maddesi gereğince Londra Üniversitesi'ne bağlı School of Oriental and African Studies (SOAS)'de "Mustafa Kemâl Atatürk Fellowship" Programları çerçevesinde Türk dili ve edebiyatı dersleri vermek üzere misafir öğretim üyesi olarak görevlendirildi. Bu görevi 31 Ağustos 2000 tarihinde sona erdi. 2002'de aynı üniversitede (Londra Üniversitesi) tekrar görevlendirildi. 1999’da Doçent unvanını aldı ve Mart 2000 tarihinde de Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde Doçentlik kadrosuna atandı. 2005’te Profesör unvanını aldı Hâlen Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde öğretim üyesi olarak bu görevine devam etmektedir. Ankara'da yaşıyor.

Yazı, deneme ve söyleşileri, Akpınar, AÜ Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Ayane, Bizim Külliye, Dergâh, Dergi Yansıma, Devlet, Edebiyat Ortamı, Edebiyat Otağı, Esin Sanat, Genç Yaklaşım/ Genç Yorum, Hece, Hece Öykü, İkindi Yağmuru, Journal of Turkish Studies Türklük Bilgisi Araştırmaları, Lise Defteri, Mektup, Millî Kültür, OTAM (Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi), Toplam, Türk Dili, Türk Edebiyatı, Türkoloji, Yavuzlar, Yeni Mesaj, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, Yeniden Serdengeçti, Zafer  gibi  dergilerde yayımlandı.

Yapıtları: İnceleme: *Behçet Necatigil, Hayatı, Sanatı ve Eserleri, KB, Ank.: 1997 *Genç Kalemler Dergisi, İsmail Parlatır ile birlikte, TDK, Ank.: 1999 *Şiir Çözümleme Yöntemi, Kendi yayını, Ank.: 2004 *Roman Çözümleme Yöntemi, Kendi yayını, Ank.: 2004 *Yeni Türk Şairinin "Yusuf ile Züleyha Hikâyesi" Duyarlığı, Hece, Ank.: 2004 *Yeni Türk Şiirinde Geleneğin İzleri, Hece, Ank.: 2004 *Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Rubaî, Hece, Ank.: 2004 *Türk Şiirinde Fatih Sultan Mehmet ve İstanbul'un Fethi, İBB, İst.: 2005 *Takma (Müstear) İsimler Sözlüğü, 2006 *Milletleşme Sürecimizde Yahya Kemal Aydınlanması, 2008 *Şiir Tahlilleri I, 2008 *Millî Doğruluş Yeniden, 2010 *Edebiyat ve Bilinç, 2010 *İstiklal Marşımızı Anlamak, 2010 *Mankurtluk Külahı, Berikan, Ank.: 2011 *Tanzimat'tan Bugüne Yeni Türk Edebiyatı Şiir Çözümlemeleri, Ramazan Gülendam ve Mehmet Narlı ile birlikte, Kesit, İst.: 2011 *Emperyalizme Direnen Türk: Mehmet Âkif Ersoy, Akçağ, Ank.: 2012 *Edebiyat İncelemeleri, 2012 *Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Kadar Bizde Türk Edebiyatı Tarihleri, 2012 *Kimliğimizi Yeniden İnşa, Akçağ, Ank.: 2012 *Kendini ve Allah’ı Arayan Adam: Necip Fazıl, Akçağ, Ank.: 2012 *Nesir Türleri, Akçağ, Ank.: 2012 *Şiir İncelemeleri, 2012 *Şiir Tahlilleri 2, Akçağ, Ank.: 2012 *Yahya Kemal Kitabı, Akçağ, Ank.: 2012 *İnsan Hata Yapar, Akçağ, Ank.: 2012 *Türk’e Oryantalist Kuşatma, Berikan, Ank.: 2014 *Türk-İslam Medeniyeti, Akçağ, Ank.: 2014 *Millî Kültür Davası, Akçağ, Ank.: 2014 *Etnik Siyaset ve Alevilik, 2014 *Tahsin Nahit, Ahmet Vefa ve Şiirleri, Akçağ, Ank.: 2014 *Namık Kemal Renan Müdafaanamesi, 2014 *Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı, Nobel Akademik Yay., 2016 *İkinci Abdülhamit Dönemi Türk Edebiyatı, Nobel Akademik Yay., 2016 *İstiklalci Türk Yürüyüşü, 2016 *Andımız ve Gençliğe Hitabeyi Anlamak, Umay, 2017 *Türk Sorunu, Umay, 2017 *Türk Hikâyesi Tahlilleri, Nobel Akademik, 2017 *Bayraklaşan Şair: Arif Nihat Asya, Ebabil, 2017 *Çanakkale Savaşları ve Mehmet Akif, Atlas, 2017 *Türkmeneli Türklüğü, Atlas, 2017 *Türk Romanı Tahlilleri I, Akçağ, Ank.: 2017 *Gerçek Hikayelerle İstiklal Marşımız, Akçağ, Ank.: 2017 *İslâmcı Türk Yürüyüşü, Umay, 2017 *Türk Edebiyatı Okumaları, Akçağ, Ank.: 2017 *Amerikan İslamcılığı, Yade, 2018 *Vatan Namustur, Yade, 2018.

Sözlük: *Türkçe-Arapça, Arapça-Türkçe Sözlük, Birleşik Yayın Dağ., Ank.: 1990.

Ders Kitapları: *Lise Ders Kitapları: Edebiyat 1, 2, 3. Cihat Erol, Mehmet Kara, Taha Çağlaroğlu, Ank.: 1993 *Çağdaş Türk Edebiyatı, Olcay Önertoy, Zeliha Güneş, Sakine Öztürk Çelik ile birlikte, Anadolu Üni. AÖF., İlköğretim Öğretmenliği Lisans Tamamlama Programı, Ünite 1-12, AÖF, Eskişehir: 1998 *Edebiyat Bilgi ve Kuramları, Canan İleri ile birlikte, Anadolu Üni. AÖF, İlköğretim Öğretmenliği Lisans Tamamlama Programı, Ünite 6-11, AÖF, Eskişehir: 1999 *Eğitim Fakülteleri İçin Yeni Türk Edebiyatı-1, Nobel Akademik, 2019.

Yayına Hazırladığı Kitaplar: *Recaizade Mahmut Ekrem Bütün Eserleri I, İsmail Parlatır ve Hakan Sazyek ile birlikte, MEB, İst.: 1997 *Recaizade Mahmut Ekrem Bütün Eserleri II, İsmail Parlatır ve Hakan Sazyek ile birlikte, MEB, İst.: 1997 *Recaizade Mahmut Ekrem Bütün Eserleri III, İsmail Parlatır ve Hakan Sazyek ile birlikte, MEB, İst.: 1997 *Ali Fuad Erden, İsmet İnönü, Sad: Olcay Önertoy ile birlikte, 2. Bas. Bilgi, Ank.: 1999 *Tevfik Fikret Bütün Şiirleri, İsmail Parlatır ile birlikte, TDK, Ank.: 2001 *Şinasi Bütün Eserleri, İsmail Parlatır ile birlikte, Ekin Ktb., Ank.: 2005 *Namık Kemal, Renan Müdâfaanâmesi, Akçağ, Ank.: 2014 *Halide Edip Adıvar İncelemeleri, Atlas, 2017 

Söyleşi: *Prof. Dr.

Nurullah Çetin'le Söyleşiler, Akçağ, Ank.: 2012. 

Katkıda Bulunduğu Kitaplar: *Âsaf Halet Çelebi Kitabı, Hece, Ank.: 2003 *Edebiyat Sosyolojisi, Edi. Köksal Alver, Hece, Ank.: 2004 *Türk Edebiyatı Tarihine Bir Bakış-Yeni Türk Edebiyatı, Der. M. Kayahan Özgül, "Atatürk Devri Türk Şiiri (1923-1940)" adlı yazısıyla, Kurgan, Ank.: 2013.

Kaynaklar: Roman ve Söylem 1-Romanda Mahremiyet, Soruşturma, Edebiyat Ortamı, Aralık 1997; Behçet Necatigil ve Türk Şiirindeki Yeri Üzerine Nurullah Çetin’le Bir Mülâkat, Türk Edebiyatı, Eylül 1998; Günümüz Türkiyesinde Kim Kimdir, 2000; Dilde Eğitim ve Sömürgecilik Üzerine Nurullah Çetin’le Bir Mülâkat, Toplam, Ocak-Şubat 2004; Doç. Dr. Nurullah Çetin ile söyleşi, Lise Defteri, Mart 2004; Nurullah Çetin ile Söyleşi, Yavuzlar, Mayıs 2004; İhsan Işık, Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi, 2009; Hece Yayınları internet sitesi, erişim tarihi: 15 Haziran 2020.

ÖMER SEYFETTİN / HİKÂYELER

Hikâyeler 1 - 2

Ömer Seyfettin

Ömer Seyfettin’in ölümünün üzerinden yüzyıl geçti. Buna rağmen Türk edebiyatının en çok okunan yazarlarından biri olma özelliğini koruyor. Ancak onun çok okunan bir yazar olması, zaman içinde eserlerinin birtakım değişme ve bozulmalara uğramasına, eserlerinden bazıların öne çıkarak diğerlerinin unutulmasına ve yazarın sayılı hikâyenin yazarı olarak bilinmesine yol açmış görünüyor. Oysa o, edebiyat tarihimiz kadar düşünce tarihimiz açısından da önemli ve çok yönlü bir yazardır.

Bu çalışma Ömer Seyfettin’in kaleminden çıkmış bütün metinleri ilk yayımlandıkları biçimlerine döndürmeyi amaçlıyor. Yazarın kaleminden çıkmış bütün metinler önce türüne göre ayrılmış, sonra ilk yayım tarihlerine göre dizilmiştir. Ayrıca bütün metinler ilk yayımlandığı yer ve yazarın hangi ad ya da imzasıyla yayımlandığına dair bilgiyle birlikte verilmiş, bazı konular da notlandırılmıştır.

Dergâh Yayınları, ölümünün 100. yılı dolayısıyla Ömer Seyfettin’in bütün eserlerini, Prof. Dr. Hülya Argunşah’ın titiz çalışmasıyla yenilenmiş hâlde okurlarına sunuyor.

CAHİT IRGAT

(21 Mart 1916, Lüleburgaz/Kırklareli- 5 Haziran 1971, İstanbul) 

Şair, yazar, aktör. Cahit Saffet imzasını da kullandı. Yüzbaşılıktan emekli olduktan sonra tüccarlık yapmış Saffet Bey ile Makbule Hanım’ın oğlu. Şair Mustafa Irgat'ın babasıdır. Edirne İlkokulu’nu ve Vefa Ortaokulu’nu bitirdi. Edirne Öğretmen Okulu’nda son sınıfa kadar okudu, tiyatro tutkusu nedeniyle okuldan ayrıldı. Bir süre oyunculuk yaptıktan sonra 1932’de Ankara Devlet Konservatuvarı’na girdi. 1936'da bu okuldan da ayrıldı. 1948'de Paris’e gitti, bir süre burada kaldıktan sonra tekrar yurda döndü. Oyunculuğa ilk olarak 1935’te Raşit Rıza Tiyatrosu’nda başladı. Uzun yıllar İstanbul’da resmi ve özel tiyatrolarda oyunculuk yaptı; 1940’da İstanbul Şehir Tiyatrosu, 1951’de Küçük Sahne, 1957’de Devlet Tiyatrosu’na girdi. Ayrıca Adana Şehir Tiyatrosu, Gen-Ar, Kadıköy ve Site tiyatrolarında çalıştı. Daha sonra İstanbul Oda Tiyatrosu ve Cahide Sonku’yla birlikte Cahitler Tiyatrosu’nu kurdu. 1962’de Dormen Tiyatrosu’na geçti. Sahne hayatının yanı sıra 1939'da sinemaya girdi, 100'den fazla filmde rol aldı, karakter rolleriyle tanındı; 1940-1960 döneminin önde gelen oyuncuları arasında yer aldı. Bazı filmlerde seslendirmeler yaptı. İki kez evlendi İngiliz edebiyatı profesörü Mîna Urgan’la olan evliliğinden iki çocuğu vardır. Kabri, Zincirlikuyu mezarlığındadır.

İlk şiiri “Bu Akşam da” 1 Nisan 1935 tarihli  Cahit Saffet imzasıyla Varlık’ta çıktı (1 Nisan 1935). Sonraki yıllarda öykü, şiir, tiyatro yazıları, roman ve anıları Akşam, Ant, Beraber, Çığ, Dost, Görüş, Gündüz, Küllük, Milliyet, Pınar, Servetifünun-Uyanış, Ses, Tan, Ulus, Varlık, Yaprak, Yeditepe, Yeni Dergi, Yeni Edebiyat, Yeni Gazete, Yeni Sanat, Yeni Ufuklar, Yeryüzü, Yığın, Yirminci Asır, Yücel, Yürüyüş gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı. Hece ölçüsüyle yazdığı romantik ve egzotik ilk şiirlerinden sonra toplumcu şiire yöneldi (1942). A. Bezirci’ye göre önceleri geçiş dönemi kuşağının öteki şairleriyle ortak bir söyleyiş ve etkilenme yaşadı. Biçimsel olarak Garip şiirine yakınlık duyduysa da samimi ve buruk şiirleriyle kendi sesini bulmuş bir şair olarak belirdi; “öfkenin ve haklı isteklerin şairi oldu” (Ş. Kurdakul).

Bu Şehrin Çocukları ve Rüzgârlarım Konuşuyor adlı kitaplarında topladığı şiirlerinde kuşağının yaşama ve insanlara bakışını yansıttı. Bu şiirlerinde halktan kişileri, geçim sıkıntısı çeken insanları, yoksulları, ırgatları, memurları, açlığı, vücudunu satan kadınları, dostlukları, insan sevgisini, savaşın kötülüklerini, hümanist düşünceleri, özgürlüğü ve adaleti duygulu bir gerçeklikle, öfkeli bir içtenlikle ve alaycı bir dille anlattı. Edebiyat ve tiyatro dünyasına ilişkin anılarını “Çok Yaşasın Ölüler” başlığı altında Akşam gazetesinde yayımladı (Temmuz-Ağustos 1968). İkinci romanı “İnsan Kafesi” 1971'de Milliyet gazetesinde tefrika edildi; kitap haline getirilmedi. Rüzgârlarım Konuşuyor ve Ortalık adlı kitapları hakkında Ceza Kanunu’nun 142. maddesine aykırı görülerek dava açıldıysa da hüküm giymedi.

Filmografi: Şehvet Kurbanı, 1940; Yılmaz Ali, 1940; Kahveci Güzeli, 1941; Onüç Kahraman, 1943; Toros Çocuğu, 1946; Senede Bir Gün, 1946; Gençlik Günahı, 1947; Seven Ne Yapmaz, 1947; Büyük İtiraf, 1947; İstiklal Madalyası, 1948; Fato / Ya İstiklal Ya Ölüm, 1949; Bırakılan Çocuk, 1950; Estergon Kalesi, 1950; Kapanan Gözler, 1950; Onu Affettim, 1950; Parmaksız Salih, 1950; Soysuz, 1950; Üçüncü Selim'in Gözdesi, 1950; Dudaktan Kalbe, 1951; Vatan ve Namık Kemal, 1951; Vatan İçin, 1951; İstanbul'un Fethi, 1951; Barbaros Hayrettin Paşa, 1951; Lale Devri, 1951; Hayat Acıları / Gülnaz, 1951; Kızıltuğ, 1952; Can Yoldaşı, 1952; Deli, 1952; Göçmen Çocuğu, 1952; İmralı'dan Doğan Güneş, 1952; Kan Kardeşler, 1952; Kubilay, 1952; Sabahsız Geceler, 1952; Yavuz Sultan Selim Ağlıyor, 1952; Yıldırım Beyazıt ve Timurlenk, 1952; Drakula İstanbul'da, 1953; Altı Ölü Var / İpsala Cinayeti, 1953; Aşk Izdırabtır, 1953; Cinci Hoca, 1953; Kezban, 1953; Mahallenin Namusu, 1953; Sahildeki Kadın, 1954; Sevdiğim Sendin, 1955; Safiye Sultan, 1955; Büyük Sır 1956; Kara Çalı 1956; Günah Bizimdir 1956; Karasu 1958; Kıtipiyoz'a Tuzak / Fosforlu'nun Oyunu 1959; Sığıntı 1960; Yasak Aşk 1961; Şeytanın Uşakları, 1964; Mor Defter, 1964; Dullar Tercih Edilir, 1964; Kasımpaşalı, 1965; Siyah Gözler, 1965; Hırsız, 1965; Dünkü Çocuk, 1965; Çapkınlar Kralı, 1965; Dört Deli Bir Aptal, 1965; Severek Ölenler / Kartalların Öcü, 1965; Tehlikeli Adam, 1965; Ekmekçi Kadın, 1965; Çalıkuşu, 1966; Yedi Dağın Aslanı, 1966; Kanlı Mezar, 1966; İhtiras Kurbanları, 1966; Bar Kızı, 1966; Aslanların Dönüşü, 1966; İntikam Ateşi, 1966; Fatih'in Fedaisi, 1966; Kıran Kırana, 1966; Meydan Köpeği, 1966; Para, Kadın ve Silah, 1966; Sana Layık Değilim, 1966; Aşk Mücadelesi, 1966; Altın Küpeler, 1966; Kara Duvaklı Gelin, 1967; Killing Canilere Karşı, 1967; Soy ve Öldür, 1967; Kelepçeli Melek, 1967; Çelik Bilek, 1967; Kurbanlık Katil, 1967; Krallar Ölmez, 1967; Düşman Aşıklar, 1967; Killing İstanbul'da, 1967; Killing Uçan Adam'a Karşı, 1967; Caniler Kralı Killing, 1967; Ölüm Saati, 1967; Acı Günler, 1967; Son Gece, 1967; Kozanoğlu, 1967; Casus Kıran, 1968; Dağları Bekleyen Kız, 1968; Beşikteki Miras, 1968; Sevemez Kimse Seni, 1968; Leylaklar Altında, 1968; Eşkiya Kanı (Hakimo), 1968; Ana Hakkı Ödenmez, 1968; İftira, 1968; Erikler Çiçek Açtı, 1968; Şeyh Ahmet, 1968; Baharda Solan Çiçek, 1968; Son Vurgun, 1968; Urfa İstanbul, 1968; Sabahsız Geceler, 1968; Kader, 1968; İntikam Yemini, 1969; Ana Mezarı, 1969; Anadolu Soygunu, 1969; Boğaziçi Soygunu, 1969; Seninle Ölmek İstiyorum, 1969; Fakir Kızı Leyla, 1969; Lekeli Melek, 1969; Casus Kıran / Yedi Canlı Adam, 1970.

Yapıtları: Şiir: *Bu Şehrin Çocukları, Arpad, İst.: 1945 *Rüzgârlarım Konuşuyor, Sebat B., İst.: 1947 *Ortalık, Yeditepe, İst.: 1952 *Irgat’ın Türküsü, (bütün şiirleri)  Ağaoğlu, İst.: 1969 *Seçme Şiirler, Adam, İst.: 1998.

Roman: *Geri Dönemezsin, Remzi, İst.: 1947.

Anı: *Çok Yaşasın Ölüler, Notos Kitap, İst.: 2011.

Kaynaklar: Nebioğlu, 350; Necatigil, İsimler, 194; Özkırımlı, TEA, III, 664-665; “Irgat, Cahit”, TDEA, IV, 310; Kurdakul, Sözlük, 326-327; Karaalioğlu, 276;  Kurdakul, Cumhuriyet, 223-226; TBEA, c. I, 1. bas. 2001/3. bas. 2010, 524-525; Asım Bezirci, On Şair, On Şiir, İst., 1971; Hikmet Altınkaynak, Edebiyatımızda 1940 Kuşağı. İstanbul: TYS, İst.: 1977; Şükran Kurdakul, "Şiirimizin Gözü Yaşlı İyimseri: Cahit Irgat". Sanat Olayı. S. 6, 1981, 36-37; Asım Bezirci, Temele Gül Dikenler, Evrensel Basım Yayın, İst.: 1997; Metin Eloğlu, Metin (2010). İçli Dışlı: Yazılar, Söyleşiler, Soruşturmalar (Haz. Turgay Anar). İstanbul: YKY, İst.: 2010; Enver Topaloğlu, Şair Cahit Irgat'a Selam!", Gazete Duvar, 24 Kasım 2018.