XODLU MAHCUBİ

(1835, Aşağı Xod (şimdiki adı Aşağı Maden) köyü, Artvin - 1905)

       Asıl adı Mehmet’tir. Yaşamına ilişkin ayrıntılı bilgi yoktur. Ancak 19. yüzyılın sonu ya da 20. yüzyılın ilk yıllarında öldüğü sanılmaktadır. Xodlu Hıfzi'nin Mahcubi’nin ölümü üzerine yazdığı bir şiirinden yola çıkılarak Hıfzi’den (1860-1915) daha önceki bir dönemde öldüğü varsayılmaktadır.

       Bazı kaynaklarda ise 1912 yılındaki Balkan Savaşına katıldığı ve daha sonraki bir dönemde öldüğü aktarılmaktadır.

       Göle’nin Çardaklı köyünde uzun süre imamlık yaptı. Aynı köyde Posoflu Müdami (1914-1968) tarafından bulunan bir cönkte de şiirlerine rastlanan Xodlu Mahcubi, ağırlıkla dini olmak üzere sevgi, ayrılık gibi konuları işledi.

       Xodlu Mahcubi, destanları ve zincirleme şiirleriyle de günümüze önemli örnekler bırakmıştır.

       Xodlu Mahcubi'nin nerede öldüğü ve toprağa verildiğine ilişkin bir bilgi bulunmamaktadır.

Kaynaklar:

A  http://www.ozanlar.biz/xod-mahcubi.html

Şiirlerinden Seçmeler:

KIZHANIM

Nice bir çekeyim firkati nazı

Kar eyledi şirin cana Kızhanım

Alma bu düşkünün ah u zarını

Nice yalvarayım sana Kızhanım

Batum Livaneli vasfın neylesin

Kars ile Erzurum saçını örsün

Alay Gürcistanlı selamın dursun

Gene azdır ol ilvana Kızhanım

Bülbüller zar eder güllere karşı

Gel beni ağlatma ellere karşı

Gönderme Mabcubi çöllere karşı

İnsaf edip gel imana Kızhanım

UYANIKTIR

Uyan bir kere kıl idrak

Gani süphan uyanıktır

Ezelden kuhni zatından

Veli her an uyanıktır

Sıva endişesin atan

Marifet kenzine batan

Hakikat rahını tutan

Kamu irfan uyanıktır

Semada cümle melekler

Dahi deryada semekler

Dolanır bunca felekler

İder devran uyanıktır

Elest-i bezm ayetine

Bakın nur-i sıfatına

Hüdanın şem-i zatına

Olan pervan uyanıktır

Elemi aşkıla meczup

Ki iğndellah ola merğup

Utan ki yattın ey Mahcup

Nice hayvan uyanıktı

ARDANUÇLU CESİMİ

(1835, Sogara (şimdiki adı Soğanlı) köyü, Ardanuç / Artvin - 1917, Vezirköprü / Samsun)

       Asıl adı Yusuf’tur. Babası Şöhreti gibi aşıklık geleneğinin uzun yıllara dayandığı bir ailede yetişti.

       17 yaşında gördüğü bir rüyada bade içerek Gerede’de Şehri Efendinin kızı Servidar’a aşık oldu. Bir süre hastalık ve bayılma krizleri geçiren Cesimi’yi babası Aşık Şöhreti ilk anlayan kişi oldu ve oğluna bir deyiş söyledi.

       Bir süre sonra aşıklığı ve sevdasıyla yörede duyulmaya başlayan Cesimi, çırağı Aşık Dur Abdal’la birlikte sevdiğini aramak üzere yola çıktı. Uzun ve zor bir yolculuktan sonra Gerede’ye ulaştı. Ancak Gerede’ye varışından birkaç gün önce sevdiği kızın öldüğünü öğrendi.

       Daha sonra köyüne dönen Aşık Cesimi, belirli aralıklarla Kuzeydoğu Anadolu ve İran’da dolaşarak birçok aşıkla karşılaştı. Dönemin bilinen aşıklarından Narmanlı Sümmani (1865-1914) , Çıldırlı Şenlik (1850-1913) , Yusufelili İzni, Tiflisli Ermeni kökenli aşıklardan Karari ve Civani ile karşılaşmalar yaptı. Özellikle Çıldırlı Şenlik’le Ardanuç’ta yaptığı ve üç gün üç gece süren karşılaşma dilden dile dolaştı. Cesimi, Cuğolu aşıkların dördüncüsü olarak bilinir.

     Şiirlerinde sevgiden tasavvufa birçok konuyu işleyen Aşık Cesimi sonraki yıllarda Vezirköprü’ye gitti.

       Ardanuçlu Cesimi Vezirköprü'de öldü ve orada toprağa verildi.

Kaynaklar:

A  http://www.ozanlar.biz/cesimi.html

Şiirlerinden Seçmeler:

AĞLARIM

Kuru şecer gibi bağda yetiştim

Mahsul vermez sulanır da ağlarım

Bir sel olup yüce dağda yetiştim

Çaylar gibi bulanır da ağlarım

Ben deli değildim yar etti deli

Bana derler akıl baştan serseri

Mesken oldu sevdiğimin mezarı

Etrafına dolanır da ağlarım

Neylesin dünyayı hasta Cesimi

Kaybetti Leyla’yı yasta Cesimi

Severim mevlayı dosta Cesimi

Ulam ulam ulanır da ağlarım

GETİRİN

O yarin şehrine giden olursa

Dilinden bir name alın getirin

Yalağuz salmayın yari yollara

Emanet tarikle gelin getirin

Gece gündüz kaldım ah u amanda

Semek tek oynarım bahr-i ummanda

Değildir sevdiğim Hint’te Yemen’de

Gerede şehrinde bulun getirin

Yare haber verin hasta Cesimi

Şevki canan çeksin benim yasımı

Vermez ise kavim kardeş hısımı

Bir şahin misali çalın getirin