MEHMET H. DOĞAN
(28 Haziran 1931, Adana – 17 Şubat 2008, İzmir)
Asıl adı Mehmet Zeki Tokyay. Mehmet Halil ve Mehmet Doğan imzalarını da kullandı. Bahtiye Hanım ile Abdürrahim Tokyay’ın oğlu. 1949’da Adana Lisesi’ni, 1951’de Hava Harp Okulu’nu, 1953’te Uçuş Okulu’nu bitirdi. Hava Kuvvetleri’nin Eskişehir ve Merzifon üslerinde pilot olarak görev yaptıktan sonra Almanya’ya gönderildi; dönüşünde Bandırma’ya atandı. Sağlık nedenleriyle 1957’de pilotluktan ayrıldı. İngilizce öğretmenliği eğitimi için 1959’da Amerika’ya gönderildi. 1959-70 arasında İzmir Hava Lisesi’nde İngilizce öğretmenliği yaptı. 1970’te kendi isteğiyle ordudan ayrıldı. Aynı yıl Ege Üniversitesi Yabancı Diller Okulu’nda İngilizce okutmanı olarak çalışmaya başladı; 1978’de buradan emekli oldu. Türkiye Yazarlar Sendikası, Edebiyatçılar Derneği ve PEN Yazarlar Derneği üyesiydi. Evli ve iki çocuk babasıydı.
İlk öyküsü “Sarı Recep” 1945’te Yeni Adana gazetesinde, ilk şiirleri Adana Halkevi dergisi Görüşler’de çıktı (1947-49). Şiirlerini yayınlamayı 1968’e kadar Aydınlık, Eylem ve Papirüs dergilerinde sürdürdü. Daha sonra şiirleri, deneme, eleştiri, inceleme yazıları ve yazarla yapılan söyleşiler İlkin, Aydınlık, Eylem, Papirüs, Sosyal Adalet, Şiir Sanatı, Politika, Yeni Dergi, Yeni Edebiyat, Milliyet Sanat, Adam Sanat, Argos, Broy, Kitap-lık, Sanat Dünyamız, Yeni Biçem, Yeni Yüzyıl, Yom Sanat dergi ve gazetelerinde yayımlandı. Özellikle İkinci Yeni ve 1980 sonrası şairleri hakkında yazdığı inceleme ve eleştiri yazılarıyla dikkat çekti. “Denem/e/leştiri” dediği yazılarıyla şiir eleştirisinde önemli bir yer edindi. 1992-2000 arasında Adam Şiir Yıllığı’nı, 2002-2004 arasında YKY Şiir Yıllığı’nı hazırladı.
Ödülleri: “Orhan Veli’de Fikir Örgüsü” yazısıyla 1967 Yeni Dergi Eleştiri Ödülü’nü, “Tekrarın Tekrarı” adlı kitabıyla 1974 Türk Dil Kurumu Eleştiri Ödülü’nü kazandı.
Yapıtları:
Deneme, Eleştiri Kitapları:
& Tekrarın Tekrarı (1972, Dost Yayınları, Ank.)
& Birikime Dayanmak (1979, Aydın Yayınları, İzmir)
& Şiirin Yalnızlığı (1986, Broy Yayınları, İst.)
& Çağının Tanığı Olmak (1993, YKY, İst., 192 s.)
& Yazıdan Bakmak (1993, Adam Yayınları, İst.)
& Şiir ve Eleştiri (1998, YKY, İst., 231 s.)
& Şiir, Bugün (2001, YKY, İst.)
İnceleme Kitabı:
& 100 Soruda Estetik (1975, Gerçek Yayınları, İst.)
Anı Kitabı:
& Şimdi Uzaklardasın (1998, Adam Yayınları, İst.)
& Alçak Uçuş (2004, YKY, İst.)
Derleme Antoloji Kitapları:
& İkinci Yeni Antolojisi (Turgay Gönenç ile; 1969, Papirüs Yayınları, İst.)
& Hece Taşları (1997, İyi Şeyler Yayıncılık, İst.)
& Yüzyılın Türk Şiiri 1900-2000 / 3 Cilt (2001, YKY, İst.)
& Yalvaçlar ve Biliciler (2004, Dünya Kitapları, İst.)
Şiir Yıllıkları:
& 1993 Adam Şiir Yıllığı
& 1994 Adam Şiir Yıllığı
& 1995 Adam Şiir Yıllığı
& 1996 Adam Şiir Yıllığı
& 1997 Adam Şiir Yıllığı
& 1998 Adam Şiir Yıllığı
& 1999 Adam Şiir Yıllığı
& 2000 Adam Şiir Yıllığı
& 2001 Adam Şiir Yıllığı
& 2002 YKY Şiir Yıllığı
& 2003 YKY Şiir Yıllığı
& 2004 YKY Şiir Yıllığı
Çevirileri:
& Gerçekçilik Açısından Kafka / Roger Garaudy (1965, Hür Yayınları, İst.)
& Gerçekçilik Açısından Picasso / Roger Garaudy (1966, Hür Yayınları, İst.)
& Büyük İhanet / Albert Kahn (1966, Hür Yayınları, İst.)
& Gerçekçilik Açısından Saint-Joseph Perse / Roger Garaudy (1967, Uğrak Yayınları, İst.)
& Güvercinliğimin Hikâyesi / Isac Babel (1968, Gerçek Yayınları, İst.)
& Bir Köpeğin Araştırmaları / Franz Kafka (1969, Kovan Yayınları, İzmir)
& Görülmeyen Adam / Ralph Ellison (1971, E Yayınları, İst.)
& Yalnız Bir Avcıdır Yürek / Carson McCullers (1973, E Yayınları, İst.)
& Şampiyonlar Kahvaltısı / Kurt Vonnegut Jr. (1974, E Yayınları, İst.)
& Avrupa Gerçekliği / G. Lukacs (1977, Payel Yayınları, İst.)
& Yanılsama ve Gerçeklik / Christopher Caudwell (1977, Payel Yayınları, İst.)
& Kıyısız Bir Gerçekçilik Üzerine / Roger Garaudy (1981, Aydın Yayınları, İzmir)
& Oza / Andrey Voznesenski (1981, Ada Yayınları, İst.)
& Ay ve Şenlik Ateşleri / Cesare Pavese (1984, Adam Yayınları, İst.)
& Nostromo / Joseph Conrad (1985, Adam Yayınları, İst.)
& İçimizdeki Şeytan / Raymond Radiguet (1987, Can Yayınları, İst.)
& İlk Filozoflar / George Thompson (1988, Payel Yayınları, İst.)
& Orgel Kontunun Balosu / Raymond Radiguet (1989, Can Yayınları
& Aisyyklos ve Atina / George Thompson (1990, Payel Yayınları, İst.)
& Altın Gözde Yansımalar / Carson McCullers (1991, Can Yayınları, İst.)
& Altın Dal I-II / James G. Frazer (1991, Payel Yayınları, İst.)
& Doğal Tarih / Juan Perucho (1991, Can Yayınları, İst.)
& Güney / Colm Toibin (1991, Can Yayınları, İst.)
& Seçme Şiirler / Andrey Voznesenski (1992, İyi Şeyler Yayıncılık, İst.)
& İngiliz Posta Arabası / Thomas de Quincy (1993, YKY, İst.)
& Talih Kuşu / Amy Tan (1994, Can Yayınları, İst.)
& Retorik / Aristoteles (1995, YKY, İst.)
& Kırbaç İnince / Jeremy Reed (1997, Telos Yayınları, İst.)
& Marksizm ve Biçim / Fredric Jameson (1997, YKY, İst.)
& Mensonge’un Peşinde Garip Arayışlarım / Malcolm Bradbury (1997, Can Yayınları, İst.)
& Tarih Adam / Malcolm Bradbury (1997, Can Yayınları, İst.)
& Yanlış Okumalar / Umberto Eco (1997, Can Yayınları, İst.)
& Yanardağ Sevgilim / Susan Sontag (2000, Can Yayınları, İst.)
& Thespis / Theodor G.Gaster (2000, Kabalcı Yayınları, İst.)
& Dil Hapishanesi / Fredric Jameson (2002, YKY, İst.)
Kaynaklar:
Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi Cilt I / 2001, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İst., s: 281-282
Yom Sanat Sayı: 14, Eylül-Ekim 2003, Adana, 80 s.; Mehmet H. Doğan Özel Sayısı, s: 38-80
(28 Haziran 1931, Adana – 17 Şubat 2008, İzmir)
Asıl adı Mehmet Zeki Tokyay. Mehmet Halil ve Mehmet Doğan imzalarını da kullandı. Bahtiye Hanım ile Abdürrahim Tokyay’ın oğlu. 1949’da Adana Lisesi’ni, 1951’de Hava Harp Okulu’nu, 1953’te Uçuş Okulu’nu bitirdi. Hava Kuvvetleri’nin Eskişehir ve Merzifon üslerinde pilot olarak görev yaptıktan sonra Almanya’ya gönderildi; dönüşünde Bandırma’ya atandı. Sağlık nedenleriyle 1957’de pilotluktan ayrıldı. İngilizce öğretmenliği eğitimi için 1959’da Amerika’ya gönderildi. 1959-70 arasında İzmir Hava Lisesi’nde İngilizce öğretmenliği yaptı. 1970’te kendi isteğiyle ordudan ayrıldı. Aynı yıl Ege Üniversitesi Yabancı Diller Okulu’nda İngilizce okutmanı olarak çalışmaya başladı; 1978’de buradan emekli oldu. Türkiye Yazarlar Sendikası, Edebiyatçılar Derneği ve PEN Yazarlar Derneği üyesiydi. Evli ve iki çocuk babasıydı.
İlk öyküsü “Sarı Recep” 1945’te Yeni Adana gazetesinde, ilk şiirleri Adana Halkevi dergisi Görüşler’de çıktı (1947-49). Şiirlerini yayınlamayı 1968’e kadar Aydınlık, Eylem ve Papirüs dergilerinde sürdürdü. Daha sonra şiirleri, deneme, eleştiri, inceleme yazıları ve yazarla yapılan söyleşiler İlkin, Aydınlık, Eylem, Papirüs, Sosyal Adalet, Şiir Sanatı, Politika, Yeni Dergi, Yeni Edebiyat, Milliyet Sanat, Adam Sanat, Argos, Broy, Kitap-lık, Sanat Dünyamız, Yeni Biçem, Yeni Yüzyıl, Yom Sanat dergi ve gazetelerinde yayımlandı. Özellikle İkinci Yeni ve 1980 sonrası şairleri hakkında yazdığı inceleme ve eleştiri yazılarıyla dikkat çekti. “Denem/e/leştiri” dediği yazılarıyla şiir eleştirisinde önemli bir yer edindi. 1992-2000 arasında Adam Şiir Yıllığı’nı, 2002-2004 arasında YKY Şiir Yıllığı’nı hazırladı.
Ödülleri: “Orhan Veli’de Fikir Örgüsü” yazısıyla 1967 Yeni Dergi Eleştiri Ödülü’nü, “Tekrarın Tekrarı” adlı kitabıyla 1974 Türk Dil Kurumu Eleştiri Ödülü’nü kazandı.
Yapıtları:
Deneme, Eleştiri Kitapları:
& Tekrarın Tekrarı (1972, Dost Yayınları, Ank.)
& Birikime Dayanmak (1979, Aydın Yayınları, İzmir)
& Şiirin Yalnızlığı (1986, Broy Yayınları, İst.)
& Çağının Tanığı Olmak (1993, YKY, İst., 192 s.)
& Yazıdan Bakmak (1993, Adam Yayınları, İst.)
& Şiir ve Eleştiri (1998, YKY, İst., 231 s.)
& Şiir, Bugün (2001, YKY, İst.)
İnceleme Kitabı:
& 100 Soruda Estetik (1975, Gerçek Yayınları, İst.)
Anı Kitabı:
& Şimdi Uzaklardasın (1998, Adam Yayınları, İst.)
& Alçak Uçuş (2004, YKY, İst.)
Derleme Antoloji Kitapları:
& İkinci Yeni Antolojisi (Turgay Gönenç ile; 1969, Papirüs Yayınları, İst.)
& Hece Taşları (1997, İyi Şeyler Yayıncılık, İst.)
& Yüzyılın Türk Şiiri 1900-2000 / 3 Cilt (2001, YKY, İst.)
& Yalvaçlar ve Biliciler (2004, Dünya Kitapları, İst.)
Şiir Yıllıkları:
& 1993 Adam Şiir Yıllığı
& 1994 Adam Şiir Yıllığı
& 1995 Adam Şiir Yıllığı
& 1996 Adam Şiir Yıllığı
& 1997 Adam Şiir Yıllığı
& 1998 Adam Şiir Yıllığı
& 1999 Adam Şiir Yıllığı
& 2000 Adam Şiir Yıllığı
& 2001 Adam Şiir Yıllığı
& 2002 YKY Şiir Yıllığı
& 2003 YKY Şiir Yıllığı
& 2004 YKY Şiir Yıllığı
Çevirileri:
& Gerçekçilik Açısından Kafka / Roger Garaudy (1965, Hür Yayınları, İst.)
& Gerçekçilik Açısından Picasso / Roger Garaudy (1966, Hür Yayınları, İst.)
& Büyük İhanet / Albert Kahn (1966, Hür Yayınları, İst.)
& Gerçekçilik Açısından Saint-Joseph Perse / Roger Garaudy (1967, Uğrak Yayınları, İst.)
& Güvercinliğimin Hikâyesi / Isac Babel (1968, Gerçek Yayınları, İst.)
& Bir Köpeğin Araştırmaları / Franz Kafka (1969, Kovan Yayınları, İzmir)
& Görülmeyen Adam / Ralph Ellison (1971, E Yayınları, İst.)
& Yalnız Bir Avcıdır Yürek / Carson McCullers (1973, E Yayınları, İst.)
& Şampiyonlar Kahvaltısı / Kurt Vonnegut Jr. (1974, E Yayınları, İst.)
& Avrupa Gerçekliği / G. Lukacs (1977, Payel Yayınları, İst.)
& Yanılsama ve Gerçeklik / Christopher Caudwell (1977, Payel Yayınları, İst.)
& Kıyısız Bir Gerçekçilik Üzerine / Roger Garaudy (1981, Aydın Yayınları, İzmir)
& Oza / Andrey Voznesenski (1981, Ada Yayınları, İst.)
& Ay ve Şenlik Ateşleri / Cesare Pavese (1984, Adam Yayınları, İst.)
& Nostromo / Joseph Conrad (1985, Adam Yayınları, İst.)
& İçimizdeki Şeytan / Raymond Radiguet (1987, Can Yayınları, İst.)
& İlk Filozoflar / George Thompson (1988, Payel Yayınları, İst.)
& Orgel Kontunun Balosu / Raymond Radiguet (1989, Can Yayınları
& Aisyyklos ve Atina / George Thompson (1990, Payel Yayınları, İst.)
& Altın Gözde Yansımalar / Carson McCullers (1991, Can Yayınları, İst.)
& Altın Dal I-II / James G. Frazer (1991, Payel Yayınları, İst.)
& Doğal Tarih / Juan Perucho (1991, Can Yayınları, İst.)
& Güney / Colm Toibin (1991, Can Yayınları, İst.)
& Seçme Şiirler / Andrey Voznesenski (1992, İyi Şeyler Yayıncılık, İst.)
& İngiliz Posta Arabası / Thomas de Quincy (1993, YKY, İst.)
& Talih Kuşu / Amy Tan (1994, Can Yayınları, İst.)
& Retorik / Aristoteles (1995, YKY, İst.)
& Kırbaç İnince / Jeremy Reed (1997, Telos Yayınları, İst.)
& Marksizm ve Biçim / Fredric Jameson (1997, YKY, İst.)
& Mensonge’un Peşinde Garip Arayışlarım / Malcolm Bradbury (1997, Can Yayınları, İst.)
& Tarih Adam / Malcolm Bradbury (1997, Can Yayınları, İst.)
& Yanlış Okumalar / Umberto Eco (1997, Can Yayınları, İst.)
& Yanardağ Sevgilim / Susan Sontag (2000, Can Yayınları, İst.)
& Thespis / Theodor G.Gaster (2000, Kabalcı Yayınları, İst.)
& Dil Hapishanesi / Fredric Jameson (2002, YKY, İst.)
Kaynaklar:
Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi Cilt I / 2001, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İst., s: 281-282
Yom Sanat Sayı: 14, Eylül-Ekim 2003, Adana, 80 s.; Mehmet H. Doğan Özel Sayısı, s: 38-80
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder