TURGAY KANTÜRK

(19 Haziran 1961, İstanbul - )

Şair, yazar, tiyatro yönetmeni, oyuncu. 1980'de Kartal Lisesi’ni, 1991'de Mimar Sinan Üni. Devlet Konservatuarı Tiyatro Bölümü, Oyunculuk Ana Sanat Dalı’ndan mezun oldu. İlk oyunu “Pencereler” 1983'te Yeni Oyuncular tarafından Dostlar Tiyatrosu’nda sahnelendi. Öğrenciliği sırasında oyuncu olarak çalışmaya başladı. Dormen Tiyatrosu’nda; “Hangisi Karısı”, “İkinin Biri”, “On Numaralı Ev”, “Papaz Kaçtı”, “Yolun Yarısı” gibi oyunlarda oynadı. Yeditepe Oyuncuları’nda “Kamp 17”, Fikret Hakan Tiyatrosu’nda “Zorba” adlı oyunlarda  görev aldı. Aynı yıllarda kimi sinema filmlerinde yönetmen yardımcısı ve oyuncu olarak çalıştı. Özel Tiyatro adlı genç bir topluluk kurarak “Tanrı” ve “Açık Denizde” oyunlarının sahneye konmasına ön ayak oldu. O yıllarda Haldun Dormen, Kenan Işık ve Gencay Gürün’le yönetmen yardımcısı olarak çalıştı.

1991'de ilk kitabı İlk Gibi Son Korsan Yayıncılık tarafından yayımlandı. Aynı yıl yönetmen olarak ilk oyunu “Kahvede Şenlik Var’ı Bakırköy Belediye Tiyatroları’nda sahneye koydu. 1995'te Beşikteş Kültür Merkezi’nin ilk oyunu olan Otogargara’yı yönetti. Aynı yıl Bakırköy Belediye Tiyatroları’nda Ayar Hamza’95 adlı müzikali uyarladı, şarkı sözlerini yazdı ve yönetti. 1996'da BBT’de Ayy! Hitler adlı oyunu yönetti. 1997'de ressam İbrahim Çiftçioğlu ve tasarımcı Savaş Çekiç’le ortak olarak Alfabe Meleği (Atölye Yayınları) adlı çalışmayı gerçekleştirdi. 2000'de Tiyatro Kare’de konuk yönetmen olarak Aldo Nikolai’nin yazdığı Kadın mısın, Erkek misin? adlı komediyi sahneye koydu. 

1999-2004 arasında TRT 2’de Okudukça adlı programı sundu. 2003-2004 tiyatro sezonunda BBT’de Cahit Külebi ve Melih Cevdet Anday’ın şiirlerinin sahnelenmesi projesini oluşturdu. 2004'te Varlık dergisinde Selim İleri’yle birlikte Yaşar Nabi’nin Varlığı adlı seçkiyi hazırladı. Aynı yıl BBT’de Dario Fo’nun yazdığı Klakson, Borazanlar ve Bırtlar adlı oyunu yönetti. 

“Melek Hanım'ın Fendi” (Video Filmi, 1986), “Hisseli Harikalar Kumpanyası” (TV Dizisi, 1988), “Zaman Zaman İçinde” (1990, TRT),  “Saçsaça Başbaşa” (TV Dizisi, 2004, TV8),  “Kuzey Güney” (TV Dizisi, 2011-13, Kanal D) ve “Benim Dünyam” (Sinema Filmi, 2013), Tatar Ramazan (TV Dizisi, 2013, ATV), “Bana Artık Hicran De” (TV Dizisi, 2014), ”Serçe Sarayı” (TV Dizisi, 2015, Star), Hatırla Gönül (TV Dizisi, 2015, Star), Kalbim Yangın Yeri (TV Dizisi, 2016, Fox) ve “Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz” (TV Dizisi, 2016-17, ATV), “Siyah Beyaz Aşk” (TV Dizisi, 2017-18, Kanal D), “Ağlama Anne” (TV Dizisi, 2018, ATV), Çocuk (TV Dizisi, 2019-20, Star TV) adlı film ve dizilerde rol aldı.

1998'de Neş’e Erdok’un resimlerinden yola çıkarak yazdığı “Düş ve Uyku Tuzakları”, 1999'da Yavuz Tanyeli’nin bir resminden yola çıkarak yazdığı “Gördüğüm; Kördüğüm!”, 2000'de İbrahim Çiftçioğlu’nun resimlerinden yola çıkarak yazdığı “Sis İçin Şarkı”, 2001'de Temür Köran’ın, 2002'de Mustafa Horasan’ın, 2003'te Nihat Kemankaşlı’nın ve 2004'te Harun Antakyalı’nın resimlerinden yola çıkarak yazdığı metinler Stil A.Ş. tarafından ajanda olarak yayımlandı. 

Bakırköy Belediye Tiyatroları’nda oyuncu olarak Demokrasi Gemisi, İvan İvanoviç, Bozuk Düzen, Bahar Noktası, Kuvayı Milliye Destanı, İnsan Denen Garip Hayvan gibi oyunlarda önemli roller aldı. Antigone adlı oyunda Robert Strua’nın asistanlığını üstlendi.

2005'te İstanbul Devlet Tiyatrosu’nda Civan Canova’nın Ful Yaprakları adlı oyununu konuk yönetmen olarak sahneye koydu. 2006'da BBT'de Orhan Kemal'in romanından Mustafa Gültekin tarafından uyarlanan Tersine Dünya'yı yönetti ve şarkı sözlerini yazdı. Aynı yıl Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları'nda Civan Canova'nın Kıyamet Sularında adlı oyununu konuk yönetmen olarak sahneye koydu. 2008'de İstanbul Devlet Tiyatrosu'nda Raşit Çelikezer'in Bavul Hikayesi adlı oyununu konuk yönetmen olarak sahneye koydu. 2010'da BBT'de Franz Kafka'nın romanından Steven Berkoff'un uyarladığı Dava'yı sahneye koydu. Rachel Corrie’nin Benim Adım Rachel Corrie adlı oyununu yönetti ve oyunun şarkı sözlerini yazdı. 

Haliç Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olarak çalıştı. BBT’de yönetmen olarak çalıştı, Genel Sanat Yönetmeni Yardımcılığı, Yönetim Kurulu, Disiplin Kurulu ve Repertuvar Kurulu üyelikleri görevlerini de yürüttü. Genel Sanat Yönetmenliği görevini sürdürmektedir. Halen İstanbul ve Bodrum'da yaşıyor.

İlk şiirleri 1981’de Oluşum dergisinde yayımlandı. Şiirleri, yazıları, çevirileri, öyküleri ve kendisiyle yapılan söyleşileri; Adam Sanat, Ahtapot, Argos, Budala, E, Edebiyat ve Eleştiri, Edebiyatta Üç Nokta, Eski’z, Gösteri, Kitap-lık, Mühür, No Edebiyat, Ot, Pitoresk, Sanat Olayı, Sombahar, Şiir Atı, Şiirden, Türk Dili, Varlık, Vatan Kitap, Yasakmeyve, Yazko Edebiyat vb. dergi ve gazetelerde yayımlandı. Eski’z (2 sayı, 1991-92), Hamlet (1994) ve No (1998) dergilerinin yayın yönetmenliğini üstlendi. Sel Yayıncılık’ın şiir dizisinin ve Noyirmiyedi Yayıncılık’ın editörlüğünü yaptı. Şiirleri İngilizce, Fransızca, İspanyolca ve Sırpça’ya çevrildi. 

Yönettiği Tiyatro Oyunları:

1992 - Sabahattin Kudret Aksal, Kahvede Şenlik Var - BBT  

1995 - Civan Canova, Kıyamet Suları - İDT 

1996 - Ayy! Hitler! - BBT 

2000 - Aldo Nikolai, Erkek misin? - Tiyatrokare 

2004 - Dario Fo, Klakson, Borazanlar ve Bırtlar - BBT 

2005 - Civan Canova, Ful Yaprakları - İDT

2007 - Orhan Kemal, Tersine Dünya - BBT 

2009 - Franz Kafka, Dava  - BBT 

2010 - Behiç Ak, Bavul Hikayesi - İDT

2011 - Alan Rickman-Katharine Viner, Benim Adım Rachel Corrie 

2012 - Albert Camus, Sıkı Yönetim (oyun) - BBT 

2013- Eugene İonesco, Ölüm Oyunları (Süpervizör) – Sahne Hal

Oynadığı Tiyatro Oyunları:

1984 - Donald Bevan - Edmund Trzcinski, Kamp 17 - Yedi Tepe Oyuncuları 

1985 – Ray Cooney, İkinin Biri - Dormen Tiyatrosu 

1985 - Nikos Kazancakis, Zorba - Fikret Hakan Tiyatrosu 

1988 - Slowomir Mrozek, Açık Denizde - Özel Tiyatro 

1988 - Woody Allen, Tanrı (oyun), Özel Tiyatro 

1988 - On Numaralı Ev, Dormen Tiyatrosu 

1989 - Hangisi Karısı - Ray Cooney - Dormen Tiyatrosu 

1989 - Kemal Uzun - Haldun Dormen, Yolun Yarısı - Dormen Tiyatrosu - 

1989 - Phillip King, Papaz Kaçtı - Dormen Tiyatrosu 

1990 - Aziz Nesin, Demokrasi Gemisi - BBT 

1995 - Ali Bey, Ayyar Hamza '95 - BBT 

1996 - Yılmaz Erdoğan, Otogargara - BKM 

1998 – Dinçer Sümer, Bozuk Düzen  - BBT 

1998 - Nazım Hikmet, Kuvayı Milliye Destanı - BBT 

2000 - Anton Çehov-Gabriel Arout, İnsan Denen Garip Hayvan - BBT 

2001 - Nazım Hikmet, İvan İvanoviç Var mıydı Yok muydu? - BBT 

2003 - William Shakespeare Bahar Noktası - BBT 

Ödül: 1983’te Hürriyet Gösteri Dergisi’nin şiir ödüllerinde ikinci oldu. “İlk Gibi Son” adlı kitabıyla 1991 Behçet Necatigil Şiir Ödülü’nü kazandı. 

Yapıtları: Şiir: *İlk Gibi Son, İst.: Korsan, 1991 *Siyah Eşya, İst.: Telos, 1994 *Ay İçin Küçük Şeyler; İst.: Telos, 1996 *Öteki Sahne, İst.: BDS, 1996 *Göl Felaketleri, İst.: Noyirmiyedi, 1997 *Alfabe Meleği, İst.: Atölye, 1997 *Seçme Şiirler, Ant.: Akdeniz Ktb., 1999 *Tuzak Kitap, İst.: Sel, 2000 *Peri Çıkmazı Bütün Sihirler 1991 – 2010 (“Alfabe Meleği” (1997), “Alacakaranlık” (1997), “Sis İçin Şarkı” (2000), “Hepsi Bu!” (2001), “Ay! İçim” (2002), “Kent Kırıkları” (2003),  “Kışevi” (2005), “Yaprakarası Sözleri” (2005), “Yakın Tarih” (2004-2010) adlı çalışmalarıyla bütün yapıtlarının yeniden göz. geç. baskıları; İst.: Sel, 2011 *Ve Şah 100 Dize, İst.: No Kitap, 2017 *Övgüler Kitabı, İst.: Yitik Ülke, 2019

Öykü: *Hayat Siyah Ölüm Beyaz, İst.: Sel, 2004

Deneme: *Yanlış At, İst.: Şiirden, 2005 

Çeviri: *Juliette Bastard, Saklanmak, İst.: No Kitap, 2017

Kaynaklar: TBEA, c. II, 2001, 460/2010, 574; “Turgay Kantürk, Şiir Ödülü İkincisi”, Gösteri, S. 35, Ekim 1983, 18; Seyhan Erözçelik, “Fahriye Abla Niye Erzincanlıya Vardı?”, Sombahar, S. 8, Kasım-Aralık 1991, 11-12; M. Yalçın, “!: Alfaze”, Argos, S. 41, Ocak 1992, 128; Engin Turgut, “‘Başkalarının Şair Dediği’ Biri: Turgay Kantürk”, söyleşi, Cumhuriyet Kitap, S. 370, 20 Mart 1997, 2, 4-5; Gültekin Emre, “Şiirlere Uyanmak ve Kantürk Şiiri”, Cumhuriyet Kitap, S. 370, 20 Mart 1997, 5-6; Enver Topaloğlu, “Sevgilim, Öteki Sahnem, Sürprizim!...”, Cumhuriyet Kitap, S. 370, 20 Mart 1997, 5; Metin Cengiz, “Hayatı Yeniden Kurgulamak ve Kantürk”, Cumhuriyet Kitap, S. 370, 20 Mart 1997, 6; Haydar Ergülen, “Öteki Sahne’yi Gördüm, ‘Ay İçin Küçük Şeyler’ Düşündüm!”, Cumhuriyet Kitap, S. 370, 20 Mart 1997, 7; Kurdakul, Sözlük, 383-384; Gültekin Emre, “Peri Çıkmazı'nın Ömrü”, Cumhuriyet Kitap, 27 Ekim 2011; Fırat Demir, “Yaralarımız ortak olmasa da bir yaraya sahip olmak bizi ortak kılıyor”, Vatan Kitap, 9 Kasım 2011; Kadir Aydemir, “Zarif bir teselli şiir, umutsuz ruhlar için”, Cumhuriyet Kitap, 17 Kasım 2011; Deniz Durukan, “Benzerini arama o sensin!”, Radikal Kitap, 23 Aralık 2011; Enver Topaloğlu, "Turgay Kantürk: 'Şiirden hiç kopmadım'" (söyleşi), Gazete Duvar, 24 Aralık 2016; Sel Yayıncılık web sitesi, erişim tarihi: 18 Haziran 2022; tkyazilari.blogspot.com.tr; turgaykanturk.com.

Hazırlayan: Şükrü Kırkağaç

*18 Haziran 2022 tarihinde güncellendi.