PANAYOT ABACI

ABACI, PANAYOT / (23 Aralık 1923, İstanbul – 27 Temmuz 2015, İstanbul)

Müzik yazarı, çevirmen, viyola sanatçısı. Galata Kuledibi’nde, Kölemen Çıkmazı’nda doğdu.  Babası tüccar bir terzi, annesi İstanbullu bir öğretmendir. Aile, İstanbul’a Konya’dan gelmiş, akrabalarının 1923’te mübadele ile Yunanistan’a göç etmelerine rağmen, babası İstanbul’da kalmayı tercih etmiştir. İstanbul’da Zoğrafyon Lisesi’nden mezun oldu. İÜEF Felsefe Bölümü ve İstanbul Belediyesi Konservatuvarı’nda öğrenim gördü. İstanbul Belediyesi Konservatuvarı’nda Seyfettin Asal’ın öğrencisiydi. Konservatuvarın viyola bölümünü bitirdi. 1944’te kurulan Belediye Konservatuvarı Yaylı Çalgılar Topluluğu’nun ilk kemancısıydı. Şehir Orkestrası’nın kurucu müzisyenleri arasında yer aldı. İstanbul Şehir Orkestrası, İstanbul Oda Orkestrası, İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası ve İstanbul Devlet Opera ve Balesi’nde emekli olana kadar viyola sanatçısı olarak çalıştı. 1946’da kurulan İstanbul Filarmoni Derneği’nin ilk üyelerindendi. İstanbul’da yaşadı; evli, iki çocuk babasıydı.

27 Temmuz’da, uzun süredir tedavi gördüğü hastanede yaşamını yitirdi. Cenazesi, 29 Temmuz Çarşamba günü Arnavutköy Aya Strati Taksiarhi Rum Ortodoks Kilisesi’nden kaldırıldı ve Arnavutköy Rum Mezarlığı’nda defnedildi.

1954’te Rumca edebiyat dergisi Pirsus’u (Ekim 1954-Eylül 1962, 93 sayı) çıkarmaya başlayarak atıldığı yayıncılık hayatını, 1961’de yayımına başladığı Orkestra adlı aylık müzik dergisini yaşamını yitirene kadar sürdürdü. Aziz Nesin’in Halk Üniversitesi’nde Yunan Dili ve Edebiyatı dersleri verdi. İstanbul Filarmoni Derneği, İstanbul Filarmoni Vakfı ve Atatürk Kültür Merkezi Derneği’nde görev aldı. Haftalık Pirsos gazetesinde dokuz yıl yazdı. Panayot Abacı, yazılarını kitaplaştırmadı. Yönetmenliğini Atilla Tokatlı’nın yaptığı, başrollerinde Neriman Köksal, Ulvi Uraz ve Kenan Pars’ın yer aldığı, 1964 tarihli ‘Gel Buluşalım’ filminde yapımcı olarak yer aldı.

Ödül: Yıldırım Keskin’in “Aklı Başında Bir Adam” adlı oyununun Yunancaya çevirisiyle 1981’de Corinth Festivali’nde En İyi Tercüme Oyun Ödülü'nü; Aziz Nesin’in, “Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz” adlı yapıtının Yunancaya çevirisiyle, 1993'te Yunan Çevirmenler Derneği’nin En İyi Roman Çeviri Ödülü’nü aldı.

Pirsos Dergisi Hakkında Yazılan Tezler: Sonia Baimpourntidou, "Pirsos dergisi üzerine bir inceleme", YLT, Dan.: Doç. Dr. Seval Şahin Gümüş, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üni. SBE, Türk Dili ve Edebiyatı ABD, İst.: 2018, 272 s.

Yapıtları: Çeviri: Türkçeden Yunancaya çevirdiği eserler: Aziz Nesin, Ajan OX-13 / Ο μυστικός Πρακτορας ΟΧ-13 Αντιπαράλληλα, Antiparallila, 1978 *Aziz Nesin, Deliler Boşandı / Οι τρελοί δραπέτευσαν, Έκδοση Ορίζοντες, Orizontes, 1980 *Aziz Nesin, Zübük / Ζουμπούκ, Κέδρος, Kedros, 1983 *Aziz Nesin, Tek Yol / Ο μόνος δρόμος, Έκδοση: Ελληνικές Εκδόσεις, Ellinikes Ekdoseis, 1985 *Aziz Nesin, Kazan Töreni / Η τελετή του καζανιού, Έκδοση Ορίζοντες, Orizontes,1986 *Aziz Nesin, Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz / Ο Ζήσης και ζει και δε ζει, Έκδοση: Δωρικός, Dorikos, 1991 *Aziz Nesin, Böyle Gelmiş Böyle Gitmez/ Έτσι ήρθαν τα πράματα μα έτσι δεθαπάνε Ι-ΙΙ, Έκδοση Θεμέλιο, Themelio, 1995 *Yaşar Kemal, Deniz Küstü / Θυμωμένη θάλασσα, Έκδοση Θεμέλιο, Themelio, 1995 *Yaşar Kemal, Kuşlar da Gitti / Φύγανε και τα πουλιά, Έκδοση Θεμέλιο, Themelio, 1995 *Yaşar Kemal, Akçasazın Ağaları / Οι αγάδες του Ακτσάσαζ, Έκδοση Θεμέλιο, Themelio, 1998 *Yaşar Kemal, Bir Ada Hikâyesi/ Η ιστορία ενός νησιού, Έκδοση Θεμέλιο, Themelio, 1999 *Sabahattin Ali, İçimizdeki Şeytan/ Το δαιμονικόμας, Έκδοση Ωκεανίδα, Okeanida, 1986 *Ceyhun Demirtaş, Cadı Fırtınası / Η στρίγγλα καταιγίδα, ελληνικές Εκδόσεις, Ellinikes Ekdoseis, 1985 *Orhan Pamuk, Sessiz Ev / Το σπίτιτης σιωπής, Έκδοσεις Πατακη 1995 και Ωκεανίδα, Ekdoseis Pataki, 1995; Okeanida, 2008 *Kemal Anadol, Büyük Ayrılık / Ο μεγάλος χωρισμός, Θεμέλιο, Themelio, 2007 *Rıfat Ilgaz, Karartma Geceleri / Νύχτες συσκότισης, Έκδοση Θεμέλιο, Themelio, 1992 *Mehmed Uzun, Aşk Gibi Aydınlık Ömür Gibi Karanlık / Το φέγγος και το σκοτάδι, Υπόέκδοση Δωρικός, Dorikos, ?

Türkçeden Yunancaya çevirdiği tiyatro eserleri: *Aziz Nesin, Hadi Öldürsene Canikom / Άντε ψυχούλα μου σκότωσέ με, Selanik Triandria Halk Tiyatrosu’nda sahnelendi, 2008 *Nazım Hikmet, Unutulan Adam / Ο άνθρωπος που ξεχάστηκε, Volos Erineos Tiyatrosu’nda sahnelendi, 2002 *Tuncer Cücenoğlu, Çıkmaz Sokak / Ο κρυφός δρόμος, Atina Kesariani Halk Tiyatrosu’nda sahnelendi. *Güngör Dilmen, Canlı Maymun Lokantası / Εστιατόριο ο Ζωντανός Πίθηκος, *Yıldırım Keskin, Aklı Başında Bir Adam / Ένας βαθυστόχαστος άνθρωπος, İstanbul Üniversitesi’nin Yunan öğrencileri tarafından Korint Festivali’nde sahnelendi.

Yunancadan Türkçeye çevirdiği eserler: *Nikiforos Vrettakos, Savaş Hazırlığı / Προετοιμασία πολέμου, (A. Kadir ile birlikte), İst.: Yazko, 1983 *Nikos Svoronos, Çağdaş Hellen-Yunan Tarihine Bakış / Επισκόπηση Νεο ελληνικής Ιστορίας, İst.: Belge, 1988 *Antonis Samarakis, Tehlike Çanı / Σήμα κινδύνου, İst.: Can, 1991 *Thanasis Valtinos, Ağız Dalaşı / Φτερά μπεκάτσας, İst.: Çınar, 1993 *Nikos Temelis, Arayış / Αναζήτηση, İst.: Doğan Kitap, 1998 *Dido Sotiriyu, Buyruk / Εντολή, İst.: Belge, 1999 *Petros Markaris, Gece Bülteni / Νυχτερινό δελτίο, İst.: Doğan Kitap, 2000 *Nikiforos Vrettakos, Boranla Gelen / Το αγρίμι, İst.: Can, 2004 *Dimitra Sotiri-Petrula, Anan Nerede Ulan / Πού ‘ναι η μάνα σου μωρή, İst.: Pencere, 2005 *Tasos Livaditis, Bir Yel Esiyor Dünya Kavşaklarında / Φυσάει στα σταυρο δρόμια του κόσμου, İst.: Evrensel, 2006

Yunancadan Türkçeye çevirdiği tiyatro eserleri: *Yakovos Kampanellis, Baba Savaş / Ο μπαμπάς ο πόλεμος, İst.: Mitos-Boyut, 1994; Ankara Devlet Tiyatrosu’nda sahnelendi ve çevirisiyle Devlet Çeviri Ödülü’nü aldı. *Yakovos Kampanellis, Odisea Evine Dön / Οδυσσέα γύρισε σπίτι, İst.: Mitos-Boyut, 2001; Ankara Devlet Tiyatrosu’nda sahnelendi. *Yakovos Kampanellis, Harikalar Avlusu / Η αυλή των θαυμάτων, İst.: Mitos-Boyut, 2002 *Yakovos Kampanellis, Yol İçerden Geçer / Ο δρόμος περνάει από μέσα, İst.: Mitos-Boyut, 2002 *Grigorios Ksenopulos, Günaha Çağrı / Ο πειρασμός, İst.: Pencere, 2005 *Menelaos Lundemis, Şimşekler Çakarken / Οι κεραυνοί ξεσπούν, İst.: Pencere, ? *Dimitri Psathas, Yalancı Aranıyor ve Dangalak / Ζητείται ψεύτης, İst.: Pencere, 2005; ilk kez Ankara Devlet Tiyatrosu’nda, sonra Antalya Devlet Tiyatrosu’nda ve Ankara Özel Tiyatro Ekin’de sahnelendi.

Kaynaklar: Ahmet Say, “Panayot Abacı’nın Ardından”, Evrensel, 31 Temmuz 2015; Oral Çalışlar, "Panayot Abacı…", Radikal, 28 Temmuz 2015; Deniz Kavukçuoğlu, "Panayot Abacı'yı Yitirdik", Cumhuriyet, 29 Temmuz 2015; Hayati Asılyazıcı, "Dünyaya Açılan Bir Kültür Köprüsüydü Panayot Abacı", Aydınlık, 2 Ağustos 2015; Sonia Baimpourntidou, "Pirsos Dergisi Üzerine Bir İnceleme", YLT, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üni. SBE, Türk Dili ve Edebiyatı ABD, İst.: 2018.

.Yayına Hazırlayan: Şükrü Kırkağaç

20 Ocak 2025 tarihinde güncellendi.

ŞİİRDEN DAMLAYAN MEKTUPLAR / HASİBE AYTEN

Hasibe Ayten'in "Şiirden Damlayan Mektuplar" kitabı 2019 yılında Payda Yayıncılık tarafından yayımlandı. 

Hasibe Ayten, Hayat Kısa Kuşlar Uçuyor adını taşıyan anı-deneme kitabında bizi sevdiğimiz, yazına ömrünü veren, dostlukları yücelten kişilerle tanıştırmıştı.

Yeni kitabı, mektuplar üzerine kurulu. Ankara’da bir zamanlar yayımladığı Sesimiz dergisiyle ülkenin dört bir yanına ulaşırken, ürünlerini yayımladığı yazar ve şairlerle de yoğun bir yazışmanın içinde olmuştu. Mektupları yazanların, onlara göz izini bırakanların çoğu aramızda değil.

Hasibe Ayten; Aziz Nesin’den Vedat Günyol’a, Tomris Uyar’dan Behçet Necatigil’e, Melih Cevdet Anday’dan, Hasan Hüseyin’e, Niyazi Berkes’ten Samim Kocagöz’e, Asım Bezirci’den Metin Eloğlu’na yüzlerce değerimizin yazdıklarını belgeliğinde saklı tuttu. Bugün onları bizlerle buluşturuyor. O değerlerin yazınsal ürünlerinin yanı sıra mektuplarındaki inceliği de görmemizi sağlıyor. Mektuplar kişisel duyguların ürünü olmasına karşın, yazıldığı döneme de tanıklık ediyor. Okurlar; içten, sıcak, etkileyici, duygusal özellikler taşıyan mektupları kendilerine yazılmış gibi de duyumsayabilirler.

Payda Yayınları olarak böyle bir çalışmanın içinde olmaktan mutluyuz. Hasibe Ayten’i onca karmaşayı yaşayan ülkenin aydını olarak bu mektupları bugüne değin özenle saklayıp bizi onlarla buluşturduğu için kutluyoruz. Yaşamımızdan büyük ölçüde çıkan mektup güzelliğini birlikte paylaşmanın onurunu duyuyoruz.

GÜRAY SÜNGÜ

(5 Ağustos 1976, İstanbul -)

Öykü ve roman yazarı. Terzi Hatice Hanım ile derici Mevlüt Süngü’nün oğlu. Mensucat Santral Lisesi’ni ve Uludağ Üniversitesi’ni bitirdi. İstanbul Kapalıçarşı’da tezgâhtarlık (1992-1998), özel şirketlerde pazarlamacılık yaptı (1998-2004). İstanbul’da yaşıyor; evli.

İlk öyküsü Hece dergisinde çıktı (Aralık 1998). Öyküleri Ada, CF, Cins, E-edebiyat, Fayrap, Hece, Hece Öykü, İtibar, İzdiham, Lacivert, Özgür Edebiyat, Post Öykü gibi dergilerde yayımlandı.

Ödül: “Düş Kesiği” adlı romanıyla 2010 Oğuz Atay Roman Ödülü’nü, “Kış Bahçesi” adlı romanıyla 2011 TYB Roman Ödülü’nü, 2014’te “Deli Gömleği” ve “Hiçbir Şey Anlatmayan Hikayelerin İkincisi” kitaplarındaki öyküleri nedeniyle Star gazetesi tarafından verilen Necip Fazıl Hikaye Ödülü’nü  aldı.

Yapıtları: Roman: Dördüncü Tekil Şahıs, 2006, Bir Harf, İst.; Pencereden, 2006, Bir Harf, İst.; Düş Kesiği, 2010, Pupa, İst.; Kış Bahçesi, 2011, Okur Kitaplığı, İst.; Mehmet’i Sakatlayan Serçe Parmağı, 2015, İz, İst.; İnsanın Acayip Kısa Tarihi, 2017, Dedalus, İst.; İbrahim’in Kaybettiğini Bulmasıdır, 2018, İz, İst.; Az Kalan Gölge, 2019, İz, İst.

Öykü: Deli Gömleği, 2010, Hece, Ank.; Hiçbir Şey Anlatmayan Hikâyelerin İkincisi, 2012, Okur Kitaplığı, İst.;  Köşe Başında Suret Bulan Tek Kişilik Aşk, 2014, Dedalus, İst.; Vicdan Sızlar, 2016, İz, İst.

Yayına Hazırladığı Kitaplar: Korkut Ata Ne Söyledi, Aykut Ertuğrul ile, 2016, İz, İst.

Kaynaklar: http://www.guraysungu.com/; İz Yayıncılık internet sitesi

AYŞEGÜL DEVECİOĞLU

(1956, Ankara - )

Romancı. Ortadoğu Teknik Üniversitesi’ndeki öğrenimini 1977’de yarım bıraktı. 1986’dan sonra gazete ve dergilerde çalıştı. İstanbul’da yaşıyor; evli, bir çocuk annesi.

Öyküleri, yazıları ve söyleşileri Akşam Kitap, Baraka, Birikim, Cumhuriyet, Cumhuriyet Dergi, Cumhuriyet Kitap, Hürriyet Cumartesi, İAN Edebiyat, Notos, Özgür Gündem, Radikal Kitap, Taraf gibi dergi, gazete ve eklerinde yayımlandı.

Ödül: “Ağlayan Dağ Susan Nehir” ile 2008 Orhan Kemal Roman Ödülü’nü aldı.

Yapıtları: Roman: Kuş Diline Öykünen, 2004, Metis, İst.; Ağlayan Dağ Susan Nehir, 2007, Metis, İst.; Ara Tonlar, 2015, Metis, İst.; Güzel Ölümün Öyküsü, 2019, Metis, İst.

Öykü: Kış Uykusu, 2009, Metis, İst.; Başka Aşklar, 2011, Metis, İst.

Kaynaklar: metiskitap.com; Berat Günçıkan, “Anımsamanın En Gerçek En Acılı Yolu İfade Etmek”, Söyleşi, Cumhuriyet, 7 Mart 2004; Ayça Örer, “Ağlayan Dağ Susan Nehir”, Söyleşi, Taraf, 25 Mayıs 2008, Semih Gümüş, “Edebiyatla Anlatmak Eşsiz Bir Yol...", Söyleşi, Notos, Temmuz 2015.

OSMAN OCAK NAKİBOĞLU

(1901, Diyarbakır – 23 Haziran 1984, Diyarbakır)

Şair, eğitimci ve siyasetçi. Diyarbakır’ın nakibüleşraflığını yapan, önemli kişiler yetiştirmiş bir aileden gelmektedir. Kadılık ve I. Meşrutiyet’te mebusluk yapmış olan Hacı Mesut Bey ile Fatma Hanım’ın oğlu. Ağabeyi Bekir Sıtkı Nakiboğlu’da (1886-1936) şairdi. Öykücü Esma Ocak yeğenidir. İlk ve ortaöğrenimini Diyarbakır’da yaptı. Yükseköğrenimini İÜ EF’de tamamladı (1931). Öğretmenlik mesleğini seçti ve Diyarbakır, Çankırı ve Denizli’de edebiyat öğretmeni olarak görev yaptı. 1940’tan sonra aktif politikayı uğraş edindi ve 1943-50 arasında Diyarbakır milletvekili olarak TBMM’de görev yaptı. Evli, üç çocuk babasıydı. Edebiyata şiirle başladı.

Yapıtları: Şiir: Orhan’ın Mektubu, 1926; Ağlarım, 1936; Kendime Dair, 1969.

Hakkında Yazılan Kitaplar: Prof. Dr. Önder Göçgün, Osman Ocak Nakiboğlu Hayatı-Edebi Kişiliği-Eserleri ve Eserlerinden Seçmeler, 2015, Denizli Belediyesi, Denizli.

Kaynaklar: TBEA, c. I, 1. bas. 2001, 582; “Nakiboğlu, Osman Ocak”, TDEA, VI, 505; Şevket Beysanoğlu, Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları, 2. c., Ank., 1997, 439-448. Afşin Oktay-Kemal Bağlum, Biyografiler Ansiklopedisi, 1959; İhsan Işık, TEKAA, 2006; İhsan Işık, Diyarbakır Ansiklopedisi, 2013.

BEKİR SITKI NAKİBOĞLU

(1886, Diyarbakır – 14 Ocak 1936)

Şair, hattat, siyasetçi. Küçük Ebubekir Âmidî'nin torunlarından, Hacı Mesut Bey'in oğlu, Osman Ocak Nakiboğlu'nun ağabeyidir. Öykücü Esma Ocak'ın yeğenidir. Askerî Rüştiye'yi bitirdikten sonra Medrese'ye devam etti. 1910’da babasının vefatı üzerine onun yerine, Diyarbekir Nakib-ül Eşraflığına getirildi. 1919’da yapılan seçimde Siverek mebusu seçildi. Meclis-i Mebusan'ın dağıtılması üzerine Ankara'da toplanan meclise katıldı. 1923 yılına kadar mebus olarak kaldı. Bundan sonra Diyarbakır'a dönerek Nakiblik sıfatiyle Vilâyet Meclisi âzalığında bulundu. Aynı zamanda kıymetli bir hattat olan Bekir Sıtkı'nın çok sayıda şiiri vardır.

Kaynaklar: Şevket Beysanoğlu, Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları, c. 2, 2. bas. 1997, 248; İhsan Işık, Diyarbakır Ansiklopedisi, 2013; İhsan Işık, Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi, c. 12, 2015.

ESMA OCAK

(5 Haziran 1928, Diyarbakır – 25 Mayıs 2011, Diyarbakır)

Öykü ve roman yazarı. Tam adı Aydın Esma Ocak. Şevkiye Hanım ile tarım il müdürü Osman Şahap Yıldırım’ın kızı. Şair, milletvekili Osman Ocak Nakiboğlu ve şair Bekir Sıtkı Nakiboğlu dayısıdır. Prof. Dr. Perran Toksöz kızıdır. Erken yaşta evlendirilince lise öğrenimini yarım bıraktı. Evliliğinin ardından Diyarbakır'dan Bismil’in Kazancı köyüne taşındı, burada Kürtçe öğrendi. 33 yaşında eşini kaybettikten sonra eşinin işlerinin başına geçerek çiftçilik yaptı, eş zamanlı olarak yazı çalışmalarını sürdürdü. Bir süre Diyarbakır’ı Tanıtma Kültür ve Dayanışma Vakfı başkanlığı yaptı, TYS ve Edebiyatçılar Derneği üyesi. Diyarbakır’da yaşadı; dul, üç çocuk annesiydi. 26 Mayıs 2011'de Diyarbakır Beraat Camiinde kılınan ikindi ve cenaze namazının ardından Mardinkapı Mezarlığı'nda toprağa verildi.

“Berdel” ve “Yeni Çardak” öyküleri tiyatroya uyarlandı. “Berdel” 1990'da Atıf Yılmaz tarafındam sinemaya aktarıldı, Uluslararası festivallerde birçok ödül aldı. “Berdel” Almancaya çevrilerek Almanya'da yayımlandı.

Yapıtları: Öykü: Berdel, 1981, Memleket, Ank.; Kırklardağının Düzü, 1982, Memleket, Ank.; Sara Sara!, 1987, Memleket, Ank.; Surlu Kentin Sır Suyu, 1994, Akşam Ofset, Diyarbakır; Hasırcı Kuşu, 2000, Güneydoğu Ofset Mtb., Diyarbakır; İçerdeki Avcı, Öykü Seçkisi, 2008, Diclem Sahaf Yayınları, Diyarbakır.

Roman: Kervan Servan, 1983, Dayanışma, Ank.;  Kuyudaki Ses, 1990, Ajans 21, İst.; Muş Gürcüsü Destanı, 1991, San Mtb., Ank.; Kadınlar Mektebi, 1995, Akşam Ofset Mtb., Diyarbakır; Duvar İçindeki Diyar (Diyar-Be-Kir), 1998, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Kültür, İst.; Münire, 2005, Birharf, İst.

Biyografi: Bir Filozofun Özel Yaşamı Ziya Gökalp, 2006, Birharf, İst.

Hakkında Yazılan Kitap: Doç. Dr. Kemal Timur, Berdel Yazarı Esma Ocak Hayatı ve Eserleri, 2012, Akademik Kitaplar, İst.

Kaynaklar: TBEA, c. I, 1. bas. 2001, 611/ TBEA, c. I, 3. bas. 2001, 761.

CEVAT OK

(1951, Ulubey /Ordu - )

İlkokulu köyünde, ortaokul ve liseyi Ordu’da okudu. Askerlik dönüşü İstanbul’da özel bir kuruluşta çalışma hayatına atıldı. Daha sonra Beyoğlu PTT Müdürlüğü’nde çalışmaya başladı, aynı kuruluştan emekli oldu. İstanbul’da yaşıyor; evli.

Şiirleri Caz Kedisi, Edebiyatist, Eliz Edebiyati Kemalist Ülkü, Şafak (Gümülcine), Şehir, Şiir Defteri, Şiiri Özlüyorum, Temren, Yaba gibi dergilerde yayımlandı.

Yapıtları: Şiir: Yaşamın Rosetta Taşı Yok, 2018, Artshop, İst.

Kaynaklar: Yaşamın Rosetta Taşı Yok.

ÇÖLE DÜŞEN CEMRE

Bir menekşe denizinin içinde

“Yine yeşillendi fındık dalları”*

Bardaktan boşanırcasına sevinç

Nisan güneşinin altında

Erguvan yüklü bahar

Mutluluk cirit atıyor sokaklarda.

Ele avuca sığmaz gençliğim

Aslında her yaşta beynimle gencim

Sıyrılarak hayatın sahteliğinden

Maziyi kökünden söker direncim.

Senin cennetin sana

Benim cehennemim bana

Varsın uçan halım da olmasın.

*Anonim

Cevat Ok

AHMET YAŞAR OCAK

(1946, Yozgat - )

1963’te Yozgat İmam-Hatip Okulu’nu, 1967’de İst. Yüksek İslâm Enstitüsü’nü (Marmara Üni. İlahiyat Fak.), dışarıdan Bakırköy Lisesi’ni, 1971’de İÜ Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nü bitirdi. 1972'de Hacettepe Üni. Sosyal ve İdari Bilimler Fak. (şimdiki Edebiyat Fak.) Tarih Bölümü'ne asistan olarak girdi. Aynı yıl, İstanbul'dan da hocası olan (merhum) Prof. Nejat Göyünç yönetiminde başladığı yüksek lisansını 1974'te bitirip Fransız hükûmetinin verdiği bursla Strasbourg Uni. Beşerî Bilimler Fakültesi'ne gitti ve Türoloji Bölümü'nde Prof. İrene Melikoff yönetiminde doktora çalışmasına başladı. 1978'de “La Revolte des Babais: Un Mouvement Socio-religieux en Anatolie au XIIIe Siecle” adlı teziyle doktora eğitimii tamamladı. Aynı yıl Hacettepe Üni. Tarih Bölümü'nde öğretim görevliliğine atandı. 1983'te doçent, 1988'de profesör oldu. Halen TOBB ETÜ Tarih Bölümü’nde görevine devam ediyor.

1983'ten beri Türk Tarih Kurumu ve Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 1997'den beri Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı üyeliği, 1993-1997 arası Hacettepe Üni. Türkiyat Araştırmaları Merkezi Başkanlığı'nda bulundu. 1998'den bu yana, Brill (Leiden) Yayınevi'nin Halil İnalcık ve Suraiya Faroqhi yönetiminde yayımlamakta olduğu The Ottoman Heritage dizisinin ve 1997'den beri Journal of the History of Sufism dergisinin danışma kurulu üyeliğini yapıyor.

Ahmet Yaşar Ocak İslam tarihindeki grupları, kişilikleri ve yapıları sosyal tarih perspektifinden inceledi ve günümüzde fazlasıyla ve tamamen siyasi angajmanlarla değerlendirilen bir takım konulara akademik yaklaşımla yorumlar getirdi.

Yazıları ve söyleşileri A, AÜ İlahiyat Fakültesi, Belleten, Cem, Doğu Batı, Düşünen Siyaset, Hareket, Muhafazakâr Düşünce, Osmanlı Araştırmaları, Polemik, Star, Tarih Enstitüsü, Tarih, Tarih Enstitüsü, Tarih ve Toplum, Toplum ve Bilim, Toplumsal Tarih, Türk Dili, Türk Kültürü, Türk Kültürü Araştırmaları, Türk Yurdu, Türkiye Günlüğü, Vakıflar gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı.

Yapıtları: İnceleme, Araştırma: Babaîler İsyanı, 1980, Dergâh, İst., 2.bas. genişletilmiş ve yeniden düzenlenmiş, “Babaîler İsyanı Alevîliğin Tarihsel Altyapısı yahut Anadolu’da İslâm-Türk Heterodoksisinin Teşekkülü” adıyla, 1996, Dergâh, İst.; Veysel Karanî ve Üveysîlik, 1982, Dergâh, İst., 2.bas. “Sûfîlik Geleneğinin Efsânevî Öncüsü: Veysel Karenî ve Üveysîlik” adıyla, 2002, Dergâh, İst.; Bektaşî Menâkıbnâmelerinde İslam Öncesi İnanç Motifleri, 1983, Enderun, İst., Gözden geçirilmiş 2. bas. “Alevî ve Bektaşî İnançlarının İslâm Öncesi Temelleri” adıyla, 2000, İletişim, İst.; La Revolte de Baba Resul ou la Formation de l'Heterodoxie Musulmane en Anatolie au XIIIe Siecle, Ankara : 1989, TTK, Ank.; Türk Folklorunda Kesikbaş Kültü (Tarih-Folklor İlişkisinden Bir Kesit), 1989, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ank.; İslâm Türk İnançlarında Hızır Yahut Hızır-İlyas Kültü, Genişletilmiş 2. Bas. 1990, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ank.; Osmanlı İmparatorluğu'nda Marjinal Sûfîlik: Kalenderîler (XIV-XVII. Yüzyıllar), 1992, TTK, Ank.; Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menâkıbnâmeler (Metodolojik Bir Yaklaşım), 1992, TTK, Ank., güncellenmiş ve genişletilmiş yb. 2016, Timaş, İst.;; Elvan Çelebi, Menâkıbu'l-Kudsiyye fî Menâsıbi'l-Ünsiyye: Baba İlyas-ı Horasânî ve Sülâlesinin Menkabevî Tarihi, 1995, TTK, Ank.; Türkiye’de Tarihin Saptırılması Sürecinde Türk Sufiliğine Bakışlar, makaleler, 1996, İletişim, İst.; Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler yahut Dairenin Dışına Çıkanlar (15.-17. Yüzyıllar), 1998, Tarih Vakfı Yurt, İst.; Türkler, Türkiye ve İslam: Yaklaşım, Yöntem ve Yorum Denemeleri, 1999, İletişim, İst.; Sarı Saltık: Popüler İslâm'ın Balkanlar'daki Destanî Öncüsü (XIII. Yüzyıl), 2002, TTK, Ank.; Osmanlı Toplumunda Tasavvuf ve Sufiler, Haz. 2005, TTK, Ank.; Sufism and Sufis in Ottoman Society, Ed., 2005, TTK, Ank.; Tarihten Teolojiye: İslam İnançlarında Hz. Ali, Haz., 2005, TTK, Ank.; From History to Theology Ali in Islamic Beliefs, Ed., 2005, TTK, Ank.; Anadolu Selçuklular ve Beylikler Dönemi Uygarlığı, I, Ed., 2006, KTB, Ank.; Geçmişten Günümüze Alevî-Bektaşî Kültürü, Ed., 2009, KTB, Ank.; Türkiye Sosyal Tarihinde İslamın Macerası, 2010, Timaş, İst.; Osmanlı Sufiliğine Bakışlar, 2011, Timaş, İst.; Ortaçağlar Anadolu’sunda İslam’ın Ayak İzleri Selçuklu Dönemi, 2011, Kitap, İst.; Yeniçağlar Anadolu’sunda İslam’ın Ayak İzleri Osmanlı Dönemi, 2011, Kitap, İst.; Yunus Emre, 2012, KTB Yay., Ank.; Dede Garkın ve Emirci Sultan, 2014, Dergâh, İst.; Selçuklular, Osmanlılar ve İslam, 2017, Timaş, İst.

Katkıda Bulunduğu Kitaplar: Moharram Mostafavi, Evhadeddin-i Kirmani - 13. Yüzyılın Büyük Mutasavvufi ve Anadolu Tasavvufundaki Yeri, sunuş yazısı, 2016, Kitap, İst.

Hakkında Hazırlanan Kitaplar: Ahmet Yaşar Ocak Kitabı Arı Kovanına Çomak Sokmak, Söyleşi: Haşim Şahin, 2014, Timaş, İst.; Ahmet Yaşar Ocak’a Armağan Ötekilerin Peşinde, Haz. Mehmet Öz-Fatih Yeşil, 2015, Timaş, İst.

Kaynaklar: İletişim Yayınları internet sitesi; Timaş Yayınları internet sitesi; Dergâh Yayınları internet sitesi; Olgay Söyler, “İki Devletin İslâmlık Çizgisi”, Yeni Şafak Kitap, 14 Şubat 2018; Zeynep Oktay Uslu, “İslam Kültüründe Bir Mitoloji Problemi Var”, söyleşi, Toplumsal Tarih, Temmuz 2019, 72-77(1946, Yozgat - )

1963’te Yozgat İmam-Hatip Okulu’nu, 1967’de İst. Yüksek İslâm Enstitüsü’nü (Marmara Üni. İlahiyat Fak.), dışarıdan Bakırköy Lisesi’ni, 1971’de İÜ Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nü bitirdi. 1972'de Hacettepe Üni. Sosyal ve İdari Bilimler Fak. (şimdiki Edebiyat Fak.) Tarih Bölümü'ne asistan olarak girdi. Aynı yıl, İstanbul'dan da hocası olan (merhum) Prof. Nejat Göyünç yönetiminde başladığı yüksek lisansını 1974'te bitirip Fransız hükûmetinin verdiği bursla Strasbourg Uni. Beşerî Bilimler Fakültesi'ne gitti ve Türoloji Bölümü'nde Prof. İrene Melikoff yönetiminde doktora çalışmasına başladı. 1978'de “La Revolte des Babais: Un Mouvement Socio-religieux en Anatolie au XIIIe Siecle” adlı teziyle doktora eğitimii tamamladı. Aynı yıl Hacettepe Üni. Tarih Bölümü'nde öğretim görevliliğine atandı. 1983'te doçent, 1988'de profesör oldu. Halen TOBB ETÜ Tarih Bölümü’nde görevine devam ediyor.

1983'ten beri Türk Tarih Kurumu ve Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 1997'den beri Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı üyeliği, 1993-1997 arası Hacettepe Üni. Türkiyat Araştırmaları Merkezi Başkanlığı'nda bulundu. 1998'den bu yana, Brill (Leiden) Yayınevi'nin Halil İnalcık ve Suraiya Faroqhi yönetiminde yayımlamakta olduğu The Ottoman Heritage dizisinin ve 1997'den beri Journal of the History of Sufism dergisinin danışma kurulu üyeliğini yapıyor.

Ahmet Yaşar Ocak İslam tarihindeki grupları, kişilikleri ve yapıları sosyal tarih perspektifinden inceledi ve günümüzde fazlasıyla ve tamamen siyasi angajmanlarla değerlendirilen bir takım konulara akademik yaklaşımla yorumlar getirdi.

Yazıları ve söyleşileri A, AÜ İlahiyat Fakültesi, Belleten, Cem, Doğu Batı, Düşünen Siyaset, Hareket, Muhafazakâr Düşünce, Osmanlı Araştırmaları, Polemik, Star, Tarih Enstitüsü, Tarih, Tarih Enstitüsü, Tarih ve Toplum, Toplum ve Bilim, Toplumsal Tarih, Türk Dili, Türk Kültürü, Türk Kültürü Araştırmaları, Türk Yurdu, Türkiye Günlüğü, Vakıflar gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı.

Yapıtları: İnceleme, Araştırma: Babaîler İsyanı, 1980, Dergâh, İst., 2.bas. genişletilmiş ve yeniden düzenlenmiş, “Babaîler İsyanı Alevîliğin Tarihsel Altyapısı yahut Anadolu’da İslâm-Türk Heterodoksisinin Teşekkülü” adıyla, 1996, Dergâh, İst.; Veysel Karanî ve Üveysîlik, 1982, Dergâh, İst., 2.bas. “Sûfîlik Geleneğinin Efsânevî Öncüsü: Veysel Karenî ve Üveysîlik” adıyla, 2002, Dergâh, İst.; Bektaşî Menâkıbnâmelerinde İslam Öncesi İnanç Motifleri, 1983, Enderun, İst., Gözden geçirilmiş 2. bas. “Alevî ve Bektaşî İnançlarının İslâm Öncesi Temelleri” adıyla, 2000, İletişim, İst.; La Revolte de Baba Resul ou la Formation de l'Heterodoxie Musulmane en Anatolie au XIIIe Siecle, Ankara : 1989, TTK, Ank.; Türk Folklorunda Kesikbaş Kültü (Tarih-Folklor İlişkisinden Bir Kesit), 1989, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ank.; İslâm Türk İnançlarında Hızır Yahut Hızır-İlyas Kültü, Genişletilmiş 2. Bas. 1990, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ank.; Osmanlı İmparatorluğu'nda Marjinal Sûfîlik: Kalenderîler (XIV-XVII. Yüzyıllar), 1992, TTK, Ank.; Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menâkıbnâmeler (Metodolojik Bir Yaklaşım), 1992, TTK, Ank., güncellenmiş ve genişletilmiş yb. 2016, Timaş, İst.;; Elvan Çelebi, Menâkıbu'l-Kudsiyye fî Menâsıbi'l-Ünsiyye: Baba İlyas-ı Horasânî ve Sülâlesinin Menkabevî Tarihi, 1995, TTK, Ank.; Türkiye’de Tarihin Saptırılması Sürecinde Türk Sufiliğine Bakışlar, makaleler, 1996, İletişim, İst.; Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler yahut Dairenin Dışına Çıkanlar (15.-17. Yüzyıllar), 1998, Tarih Vakfı Yurt, İst.; Türkler, Türkiye ve İslam: Yaklaşım, Yöntem ve Yorum Denemeleri, 1999, İletişim, İst.; Sarı Saltık: Popüler İslâm'ın Balkanlar'daki Destanî Öncüsü (XIII. Yüzyıl), 2002, TTK, Ank.; Osmanlı Toplumunda Tasavvuf ve Sufiler, Haz. 2005, TTK, Ank.; Sufism and Sufis in Ottoman Society, Ed., 2005, TTK, Ank.; Tarihten Teolojiye: İslam İnançlarında Hz. Ali, Haz., 2005, TTK, Ank.; From History to Theology Ali in Islamic Beliefs, Ed., 2005, TTK, Ank.; Anadolu Selçuklular ve Beylikler Dönemi Uygarlığı, I, Ed., 2006, KTB, Ank.; Geçmişten Günümüze Alevî-Bektaşî Kültürü, Ed., 2009, KTB, Ank.; Türkiye Sosyal Tarihinde İslamın Macerası, 2010, Timaş, İst.; Osmanlı Sufiliğine Bakışlar, 2011, Timaş, İst.; Ortaçağlar Anadolu’sunda İslam’ın Ayak İzleri Selçuklu Dönemi, 2011, Kitap, İst.; Yeniçağlar Anadolu’sunda İslam’ın Ayak İzleri Osmanlı Dönemi, 2011, Kitap, İst.; Yunus Emre, 2012, KTB Yay., Ank.; Dede Garkın ve Emirci Sultan, 2014, Dergâh, İst.; Selçuklular, Osmanlılar ve İslam, 2017, Timaş, İst.

Katkıda Bulunduğu Kitaplar: Moharram Mostafavi, Evhadeddin-i Kirmani - 13. Yüzyılın Büyük Mutasavvufi ve Anadolu Tasavvufundaki Yeri, sunuş yazısı, 2016, Kitap, İst.

Hakkında Hazırlanan Kitaplar: Ahmet Yaşar Ocak Kitabı Arı Kovanına Çomak Sokmak, Söyleşi: Haşim Şahin, 2014, Timaş, İst.; Ahmet Yaşar Ocak’a Armağan Ötekilerin Peşinde, Haz. Mehmet Öz-Fatih Yeşil, 2015, Timaş, İst.

Kaynaklar: İletişim Yayınları internet sitesi; Timaş Yayınları internet sitesi; Dergâh Yayınları internet sitesi; Olgay Söyler, “İki Devletin İslâmlık Çizgisi”, Yeni Şafak Kitap, 14 Şubat 2018; Zeynep Oktay Uslu, “İslam Kültüründe Bir Mitoloji Problemi Var”, söyleşi, Toplumsal Tarih, Temmuz 2019, 72-77