METİN ELOĞLU

 (

11 Mart 1927, İstanbul -  11 Ekim 1985, İstanbul) 

Şair, ressam. Mehmet Metin, Mehmet Emin, Ali Haziranlı, Etem Olgunil ve Nil Meteoğlu imzalarını da kullandı. Nahide Hanım ile bahçıvan Hasan Efendi’nin oğlu. Bulgurlu ve Kısıklı ilkokullarını ve Üsküdar Sultantepe Ortaokulu’nu bitirdikten sonra sınavla Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümü’ne girdi (1943); Seyfi Toray, Bedri Rahmi Eyuboğlu ve Ahmet Zeki Kocamemi’nin atölyelerinde çalıştı. 1946’da siyasal nedenle iki ay tutuklu kaldığı için akademideki kaydı silindi. 1947’de akademiye dönüp konuk öğrenci olarak derslere devam ederken askere alındı; disiplinsizliği yüzünden askerliği ancak beş yılda bitirebildi. Askerliği sırasında Diyarbakır, Sivas, Malatya, Siirt, Bingöl ve Elazığ’a gitti. Terhis olduktan sonra kısa bir süre İstanbul Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü’ne bağlı Yıldız’daki bir birimde çalıştı. 1963'ten itibaren ressamlığı meslek edindi ve geçimini resimlerinin geliri ve yaptığı süsleme çalışmalarıyla sağladı. Soyut ve figüratif çalışmalarında lekeci bir anlayışı benimsedi. Yazar ve şair portreleri, “Genelev”, “Çıkmaz Sokak”, “Gecekondu Sofrası” gibi büyük kompozisyonlar ve İstanbul görünümleri yaptı. İstanbul, Aydın, İzmit, Konya, Mersin, İzmir, Ankara, Adana, Bursa gibi pek çok ilde sergi açtı. 1. DYO Sergisi’nde (1967) ve Yarımca Sanat Şenliği’nde (1976) birincilik ödülleri aldı. Sanat camiasında şair-ressam sıfatıyla tanındı. Eloğlu iki evlilik yaptı. İlk eşi Güzin Ergur’la 1957 'de evlendi, bu evliliğinden iki çocuğu oldu. Bu evlilik 1963'te sona erdi, aynı yıl ikinci evliliğini Nur Türetken ile yaptı.

Cenazesi 16 Ekim 1985'de  Çamlıca’da aile mezarlığına defnedildi. 

Yayımlanan ilk ürünleri 1943’te İzmir’de Kovan dergisinin üçüncü sayısında Mehmet Metin imzasıyla çıkan “Sabah Şarkısı” adlı bir şiirle 1944'te Servetifünun-Uyanış dergisinde yine Mehmet Metin imzasıyla çıkan Balıkçı Çocuklar Şehri adlı öyküsüdür. Garip akımı doğrultusunda, ancak kendine özgü şiir diliyle dikkati çekti. Vedat Günyol’un deyişiyle “Türk şiirinin bıçkın, hırçın ve külhan ağızlı uçarı şairi” olarak tanındı. Toplumsal yaşamı İstanbul argosuyla somutlaştıran yeni bir dil örgüsü kurdu. İstanbul, Kaynak, Fikirler, Seçilmiş Hikâyeler, Söz, Şairler Yaprağı, Türk Dili, Varlık, Yaprak, Yenilik dergilerinde yayımlanan acılı bir ironinin egemen olduğu şiirleriyle döneminin önde gelen şairleri arasında yer aldı. Vedat Günyol onun “şairane’liği ellerinin tersiyle şiirden atıp, senli benli günlük konuşma dilini benimseyen Garipçi’leri de aşarak ayıp kavramına bir doğallık, bir bağışlanırlık, hatta hatta bir sevimlilik” kazandırdığını belirtti. En önemli kitapları arasında sayılan Sultan Palamut için Rauf Mutluay, “Metin Eloğlu, düzensizliğine kızdığı toplum kurallarıyla dirliğine kavuşamadığı kişisel hayat arasında tedirgin ve öfkelidir. Bunu bazen inceden keskine giden yergi ve eleştirilerle, bazen tekil eylemlerini açıklayan içtenliğiyle ortaya koyar” görüşünü dile getirdi. Sultan Palamut kitabı daha matbaadayken toplatılır. Şaire “Örf ve adetleri tezyiften” dava açılır. Ankara’ya gidemeyen Eloğlu, avukatının duruşmaya katılmaması sonucunda bir ay hapis cezası alır, ceza ertelenir. İlk kitabı Düdüklü Tencere ile sonraki kitapları Sultan Palamut ve Odun’da Garip etkisini görmek mümkündür. 1961'de yayımlanan Horozdan Korkan Oğlan adlı kitabı ise Metin Eloğlu’nun şiirinde bir dönüm ve değişim noktası olarak görülür (Asım Bezirci)

Dost, Güney, Soyut, May, Papirüs dergilerinde yayımladığı şiirlerinde İkinci Yeni akımına yaklaşarak imgeyi ön plana çıkardı. Doğan Hızlan bu dönemdeki Eloğlu’nu “Dili ve yaşamın dilini tepe tepe kullanan şair” olarak tanımlarken, Atilla Özkırımlı “Yaşama sevinciyle dolu, eşyayı ve olayları hınzırca yakalayan bir şair” değerlendirmesini yaptı. 1960’lardan sonra İkinci Yeni’nin etkisinden çıktı; Memet Fuat’a göre, “yaşamdan kitaplara doğru kaydığı” bu dönemde, yeni bir şiir dili oluşturmak için aşırıya kaçan deneylere girişti. Bundan sonra, ilk şiirlerinde göze çarpan yaşama sevinci dolu dizelerine bir daha rastlanmadı. Özellikle Dizin’de, şiirindeki “toplumsal eleştiri” bağlamının zayıfladığı görüldü. Son dönem şiirlerinde resminin büyük etkisi görülür, oysa daha önce bunun tam tersi söz konusudur. 1955-62 arasında Yeditepe dergisinde resim eleştirileri, 1959-71 arasında Güney dergisinde değişik imzalarla yazdığı kitap tanıtımları yayımlandı. Asım Bezirci’nin hazırladığı, inceleme, seçme şiirler ve bibliyografyadan oluşan Metin Eloğlu kitabı 1971’de çıktı. 

Şiir, öykü, yazı ve söyleşileri Cumhuriyet, Değişim, Dost, Dönem, Edebiyat Dünyası, Fikirler, Gösteri, Güney, İstanbul, Kaynak, Kervan, Kovan, May, Milliyet Sanat, Papirüs, Pazar Postası, Seçilmiş Hikâyeler, Servetifünun-Uyanış, Sosyal Adalet, Soyut, Söz, Şairler Yaprağı, Türk Dili, Ulus, Varlık, Yaprak, Yeditepe, Yeni Edebiyat, Yeni Gazete, Yenilik gib dergilerde yayımlandı. 1950’ de Limasollu Naci ile Yeni Dergi’yi çıkardı. Dergi ancak üç sayı çıkabildi. 1955’te ise İlhan Selçuk’un yönettiği Kırk Bir Buçuk mizah dergisinde “Şekispir” takma adıyla “Demokrat Aile” başlıklı güldürüyü yayımladı. Bu güldürüden sonra kovuşturmaya uğradı (Asım Bezirci) 1960'ta Edip Cansever ile birlikte bir dönem Yeditepe dergisinin yönetiminde bulundu (Memet Fuat).

Ödül: "Dizin" ile 1972 TDK Şiir Ödülü'nü aldı. 

Yapıtları: Şiir: *Düdüklü Tencere, resimleyen Orhan Peker; Yeditepe, İst.: 1951 *Sultan Palamut, Seçilmiş Hikâyeler, Ank.: 1957 *Odun, Alpaslan Mtb., İst.: 1959 *Horozdan Korkan Oğlan, Ank.: Dost, Ank.: 1961 *Türkiye’nin Adresi, Yeditepe, İst.: 1965 *Ayşemayşe, Yar, İst.: 1968 *Dizin, Güney, İst.: 1971 *Yumuşak G, Baha Mtb., İst.: 1975 *Rüzgâr Ekmek, resimleyen Orhan Peker, Ada, İst.: 1978 *Hep, Adam, İst.: 1982 *Yine, İlk altı kitabının birlikte basımı; Adam, İst.: 1982 *Şiirce, son üç kitabının birlikte basımı; İst.: Adam, 1982 *Ay Parçası, Yazko, İst.: 1983 *Önce Kadınlar, Adam, İst.: 1984 *Bu Yalnızlık Benim, Toplu Şiirler, YKY, İst.: 2003 *İbresiz Bir Pusula, Kitaplarına Girmemiş Şiirler; haz. Turgay Anar; YKY, İst.: 2007 *Nedircik Yavrusu, haz. Selahattin Özpalabıyıklar, YKY, İst.: 2010. 

Öykü: *İstanbullu, haz. Turgay Anar, YKY, İst.: 2009. 

Yazı-Söyleşi: *İçli Dışlı – Yazılar, Söyleşiler, Soruşturmalar, haz. Turgay Anar, YKY, İst.: 2010.

Uyarlama: *Bektaşi Dedikleri, Oğuz Tansel ile; şiirleştirilmiş Bektaşi fıkraları; TİBKY, İst.: 1970. 

Derleme: *Garip Şiirler Antolojisi, Ümit Yaşar Oğuzcan ile; Yay, İst.: 1968. 

Mektup: *Canım Oğuzcuğum – Oğuz Tansel’e Mektuplar, haz. Ülkün Tansel, Çiğdem Tansel ve Aysıt Tansel; YKY, İst.: 2012.

Hakkında Yazılan Tezler: Hatice Çalışkan, "Metin Eloğlu'nun Şiirlerinde Mizah", YLT, Dan. Yrd. Doç. Dr. Soner Akpınar, Osmangazi Üni. SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD., Eskişehir: 2013, 150 s.; Asude Erdoğan, "Metin Eloğlu Şiirinde Modernist Dönüşüm", YLT, Dan. Doç. Dr.. Mehmet Kalpaklı, İhsan Doğramacı Bilkent Üni. Ekonomi ve Sosyal Bilimler Ens. Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Ank.: 2016, 130 s.

Hakkında Yazılan Kitaplar: Asım Bezirci, Metin Eloğlu, İst.: 1971  *Bezirci, Asım. Metin Eloğlu, Edip Cansever: İnceleme, Antoloji., Evrensel, İst.: 2007 *Yrd. Doç. Dr. Özlem Fedai, Garip ve İkinci Yeni Kavşağında Bıçkın Bir Şair: Metin Eloğlu ve Şiiri, Şule, İst.: 2011 *İlker Şaguj, Metin Eloğlu Sözlüğü, 160. Kilometre, İst.: 2015.

Hakkında Hazırlanan Özel Sayı, Dosya ve Bölümler: Merdiven Şiir, S. 8, Nisan-Mayıs 2006

Kaynaklar: TBEA, c. I, 2001, 302-303/2010, 372; Nebioğlu, 246; Necatigil, İsimler, 139- 140; Özkırımlı, TEA, II, 438; “Eloğlu, Metin”, TDEA, III, 28; Kurdakul, Sözlük, 231; Karaalioğlu, 187; Muhtar Körükçü, “Düdüklü Tencere”, Varlık, S. 381, Nisan 1952; Âsaf Hâlet Çelebi, “Düdüklü Tencere”. Türk Sanatı, S. 29, Kasım 1954, 7-8; Erdal, Öz,  “Horozdan Korkan Oğlan”, Türk Dili, S. 116, Mayıs 1961; Konur Ertop, “Metin Eloğlu”, Varlık, S.  641, Mart 1965; Asım Bezirci, “Ayşemayşe Üstüne Konuşma”, söyleşi, Yeni Dergi, 5/50, Kasım1968, 373-377.; sım Bezirci, Metin Eloğlu, İst., 1971; Rauf Mutluay, 50 Yılın Türk Edebiyatı, İst., 1973, 285, 365; Behzat Ay, “Metin Eloğlu İle”, söyleşi, Varlık, S. 787, Nisan 1973, 12; Muzaffer Uyguner, “Yumuşak G”, Türk Dili, S. 290, Kasım 1975; Mehmet Salihoğlu,  “Metin Eloğlu ve Şiiri”, Türk Dili, S. 294, Mart 1976; Füsun Akatlı, "Divan Şiirinden Payıma Zırnık Düşmemiştir", söyleşi, Gösteri, S. 12, Kasım 1981; Şükran Kurdakul, "Dönemi İçinde Metin Eloğlu”, Hürriyet Gösteri, S. 60, Kasım 1985; Mustafa Köz, "Metin Eloğlu 'Şiiriyet'i”. Hürriyet Gösteri, S. 73, Ocak 1986; Özdemir İnce, "Metin Eloğlu ya da Bir Deryadil Bir Deryaneval”, Hürriyet Gösteri, S. 119, Ekim 1990, 20-25; Tarık Dursun K., “Metin Eloğlu 'Üsküdar Çocuğu'”, Varlık, S. 1078, Temmuz 1997; Murat Batmankaya, “Garip’in Nesebi Sahih Tek Çocuğu: Metin Eloğlu”, Varlık, S. 186, Mart 1998; Kaya Özsezgin, Türk Plastik Sanatçıları, İst., 1999, 190; Mehmet H. Doğan, “Eloğlu’nun Yeniden Doğuşu”, Kitaplık, S. 63, Temmuz-Ağustos 2003; Mustafa Köz, “Metin Eloğlu ‘Şiiriyet’i ”, Varlık, S. 1181, Şubat 2006; Mehmet Erte, “Metin Eloğlu Şiiri’ne Yaklaşma Çabası Gösterenler İçin (Gerçekten) Faydasız Sorular”, Merdiven Şiir, S. 8, Nisan-Mayıs 2006; Baki Ayhan T., “Eloğlu ve Şiir ve Argo”, Merdiven Şiir, S. 8, Nisan-Mayıs 2006; Murat Batmankaya, “Garip’in Nesebi Sahih Tek Çocuğu: Metin Eloğlu”, Merdiven Şiir, S. 8, Nisan-Mayıs 2006; Metin Celal, “Metin Eloğlu; Kendine Has Bir Şair”, Merdiven Şiir, S. 8, Nisan-Mayıs 2006; Ayşe Sevim, “Metin Eloğlu Şiiri Üzerine: Bir Okuma Denemesi”, Merdiven Şiir, S. 8, Nisan-Mayıs 2006; Ali Galip Yener, “Küçük Burjuvalar, Şiir ve Metin Eloğlu’ya Dair”, Merdiven Şiir, S. 8, Nisan-Mayıs 2006; Murat Yalçın, “Şairin Horozla İmtihanı!”, Gece Yazısı, S. 9, Mayıs 2006; Mustafa Şerif Onaran, “Metin Eloğlu Olayı”, Varlık, S. 1187, Ağustos 2006;  Macit Balık, "Metin Eloğlu”, Türk Dili, S. 700 Nisan 2010; Aslıhan Tüylüoğlu, “Eloğlu’nda Poetika, Hayal, S. 40, Ocak-Şubat-Mart 2012; Şerif Ali Bozkaplan, "Metin Eloğlu'nun Türkçesi", Prof. Dr. Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu (20-22 Ekim 2011) Bildirileri Kitabı, Adana: 2012, 583-588; Orhan Sarıkaya, "Metin Eloğlu’nun Şiirlerinde Toplumsaldan Bireysele Geçiş", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 29, 2014; İlker Şaguj, Metin Eloğlu Sözlüğü, 160. Kilometre, İst.: 2015; Asude Erdoğan, "Metin Eloğlu Şiirinde Modernist Dönüşüm", YLT, İhsan Doğramacı Bilkent Üni. Ekonomi ve Sosyal Bilimler Ens. Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Ank.: 2016.

NURER UĞURLU

 (1940, Adana - ) 

Şair, çevirmen, yayıncı. 1958'de Mersin Lisesi’nden mezun oldu. İÜ Hukuk Fakültesi’nde bir süre okuduktan sonra öğrenimini tamamlamadan ayrıldı. Yayımcılık hayatına atıldı; kitap dağıtım kuruluşu Ge- Da’yı kurdu, Ok ve Örgün yayınlarının yöneticiliğini yaptı. İstanbul’da yaşıyor. 

İlk şiirleri 1955'te Adana’da yayımlanan Salkım dergisinde çıktı. Şiir ve yazıları Adam Sanat, Broy, Cumhuriyet, Dost, Türk Dili, Ulus, Varlık, Yeditepe, Yelken, Yeni a, Yeni Düşün, Yeni Edebiyat, Yeni Ortam, Yeni Ufuklar, Yusufçuk gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı. “İlk şiirlerinde kendine özgü söyleyiş biçimleri arayan Uğurlu daha sonra toplumsal içeriği olan temalara yöneldi” (Şükran Kurdakul). Sözcüklerle oynamadan, toplumcu bir bakış açısıyla dengeli bir şiir dili yarattığı kabul edildi. Şiir, deneme ve araştırma kitaplarının dışında lise ve meslek liseleri için tarih ve Türk dili ve edebiyatı kitapları bulunmaktadır. 

Yapıtları: Şiir: *Masal, Yeditepe, İst.: 1964 *Türkiye’nin Mavisi, Gözlem Mtb., İst.: 1981 *Anadolu’nun Türküsü, Ok, İst.: 1984 *Yazıtlar, Ok, İst.: 1988; *Rüzgârdan Rüzgâra, Broy, İst.: 1993 *Mor Beyaz Arası, Örgün, İst.: 1998. 

Öykü: *Her Aşkın Bir Hikayesi, Örgün, İst.: 2003. 

Anı-Roman: *Orhan Kemal’in İkbal Kahvesi, Cem, İst.: 1972. 

Deneme: *Sürekli Bir İlkbahar, Broy, İst.: 1987 *Divan Bahçesi, Örgün, İst.: 1992.

Araştırma: *Bilmece Bildirmece, Örgün, İst.: 1984 *Nasreddin Hoca, Örgün, İst.: 1984 *Ömer Seyfettin, Örgün, İst.: 1984 *Dede Korkut Hikâyeleri, Örgün, İst.: 1992 *Atatürk’ün Yazdığı Geometri Kılavuzu, Örgün, İst.: 1997 *Yazı Devriminin Öyküsü/S. N. Özerdim,  Yenigün Haber Ajansı, İst.:1998 *Yemen - Savaşanlar Anlatıyor, Örgün, İst.: 1999 *Atatürk ve Türk Devrimi, Örgün, İst.: 2003 *Mustafa Kemal, Medeni Bilgiler, Örgün, İst.: 2004 *Mustafa Kemal, Arıburnu Savaşları, Örgün, İst.: 2005 *Gizli Belgelerle Rauf Orbay İsmet İnönü Kavgası 1.Perde 1922, Örgün, İst.: 2005 *Kürtler ve Şeyh Sait İsyanı, Örgün, İst.: 2006 *Mustafa Kemal, Anafartalar Savaşları, Örgün, İst.: 2007 *Gizli Belgelerle Rauf Orbay İsmet İnönü Kavgası 2.Perde 1922-1923, Örgün, İst.: 2007 *Sakarya - Savaşanlar Anlatıyor, Örgün, İst.: 2007 *Aşk Türkülerimiz, Örgün, İst.: 2009 *Halk Türkülerimiz, Örgün, İst.: 2009 *Harem-Gravürlerle Osmanlı Sarayı, Örgün, İst.: 2011 *Padişah Kadınları - Gravürlerle Osmanlı Sarayı, Örgün, İst.: 2011 *Türk Kavimleri, Örgün, İst.: 2012 *Oğuz Kağan Destanı, Örgün, İst.: 2012 *Çerkez Ethem Kuvvetleri Kuvayı Seyyare, Örgün, İst.: 2012 *Karadeniz'in Sürgün Türkleri, Örgün, İst.: 2013 *Kuzey Karadeniz Türkleri, Örgün, İst.: 2013 *Türk Adını Alan Türkler, Örgün, İst.: 2013 *Adriyatik'ten Çin Denizi'ne İlk Türkler, Örgün, İst.: 2013 *Günümüz Şaman Türkleri, Örgün, İst.: 2015 *Günümüz Çin'in Tutsak Türkleri, Örgün, İst.: 2016 *Hanım Ağa, Örgün, İst.: 2017 *Hanım Ağa II, Örgün, İst.: 2017 *Hanım Ağa III, Örgün, İst.: 2018 *Tarihte ve Günümüzde Kaybolan Klasik Türk Musikisi Makamları, Örgün, İst.: 2020 *İlk Türk Denizcisi Çaka Bey, Örgün, İst.: 2020.

Yayına Hazırlama: Uluslararası Yunus Emre Bilimsel Bildiriler, Örgün, İst.: 2016 *A. Fethi Okyar, Serbest Cumhuriyet Fırkası Hatıraları, Örgün, İst.: 2017

Çeviri: *Arnold J. Toynbee-Kenneth P. Kirkwood, Kasım Yargıcı ile; Türkiye Bir Devletin Yeniden Doğuşu, Örgün, İst.: 2009 *Helmuth Von Moltke, Kürdistan Dağlarından, E. Krahan ile; Örgün, İst.: 2010 *Wilhelm Radloff, Manas, Örgün, İst.: 2012

Kaynaklar: TBEA, c. II, 2001, 850-851/2010, 1055; Necatigil, İsimler, 370; Kurdakul, Sözlük, 621- 622; Karaalioğlu, 581-582; Özkırımlı, TEA, IV, 1176; “Uğurlu, Nurer”, TDEA, VIII, 455-456; Sennur Sezer, “Mor Beyaz Arasında Bir Şair”, Cumhuriyet Kitap, S. 381, 5 Haziran 1997; H. Kıvanç, “Şiirimizin Geçmişine Bakmak Zorundayız”, Cumhuriyet Kitap, S. 381, 5 Haziran 1997; Hakkı Özkan, “Mor Beyaz Arası”, Cumhuriyet Kitap, S. 381, 5 Haziran 1997.

HALİM UĞURLU

 

(10 Mart 1926, Taşkent/Konya -  25 Aralık 2001, İstanbul) 

Şair. Asıl adı Abdülhalim Uğurlu. A. Halim Uğur imzasını da kullandı. Zeynep Hanım ile maliyeci, Taşkent belediye başkanı Kâmil Uğurlu’nun oğlu. Oğullarından Tuluyhan Uğurlu piyanist ve bestecidir. 1938'de Taşkent İlkokulu, 1941'de Konya Ortaokulu, 1946'da İstanbul Taksim Erkek Lisesi ve 1950'de İÜEF Felsefe Bölümü’nden mezun oldu. 1947-50 arasında gazetecilik, 1958-72 arasında turizmcilik ve otelcilik, 1972-85 arasında sanayicilik yaptı. 1986’da emekliye ayrıldı. Uluslararası Yazarlar ve Gazeteciler Derneği (ATURJET) genel sekreterliği ve başkanlığı, Yazko genel sekreterliği yaptı. 1970-75 arasında Güreş Federasyonu astbaşkanlığında bulundu. Türk Basın Birliği onur üyesiydi; TYS, PEN Yazarlar Derneği ve Edebiyatçılar Deneği üyesiydi. Evli ve iki çocuk babasıydı. 

İlk şiiri 1944’te Büyük Doğu dergisinde çıktı. Şiirleri Edebiyat Dünyası, Gösteri, Güney, Papirüs, Son Çağ, Soyut, Türk Basın Birliği, Türk Dili, Yansıma, Yazko Edebiyat, Yenilik, Yeşil Giresun dergilerinde yayımlandı. Anadolu insanının acılarını, özlemlerini yansıtan şiirleriyle tanındı. İlkin aruz ve hece ölçüsünü kullandı, daha sonra serbest şiire yöneldi. İlk dönemlerde şiirinde sembolizmin, mistisizmin etkileri görüldü. Daha sonra toplumcu gerçekçi bir yaklaşımı benimsedi. Son dönem şiirlerinde ise şiirin hiçbir kurum ve kuralın buyruğuna girmeyen, ancak her şeyi kapsayan bir sanat olduğu görüşünden yola çıktı. Muzaffer Uyguner, Uğurlu’nun şiirleri için, “İnsana tasavvuf açısından yaklaşma çabası sezilen şiirlerinde Anadolu halkının sevecenliği görüldü. Toplumcu şiir anlayışı ise bir kavga şiiri olmaktan çok, çare bulma, yön verme şiiri” değerlendirmesini yaptı. Şairin sözcük derleme ve resim çalışmaları da vardır. 

Ödül: Gökağrı adlı kitabındaki “Anadolu Acısı” adlı şiiriyle 1970 TRT Sanat Ödülleri Yarışması'nda başarı ödülü aldı. 

Yapıtları: Şiir: *Asya Baharı, (Necip Fazıl Kısakürek’in önsözüyle) Berksoy B., İst.: 1950 *Değişim, A. Halim Uğurlu adıyla; Minnetoğlu, İst.: 1967 *Gökağrı, Yücel, İst.: 1971 *Zamanların Dili, Yeryüzü, İst.: 1974 *Türke Destan, Yeryüzü, İst.: 1974 *Kan Su Kesince, Yeryüzü, İst.: 1979 *Kıyamet Çiçekleri, Yeryüzü, İst.: 1988 *Sözcüklerde Uyanmak, Aksoy, İst.: 2000. 

Kaynaklar: TBEA, c. II, 2001, 850/2010, 1054-1055; Kurdakul, Sözlük, 621; Necatigil, İsimler, 370; Özkırımlı, TEA, IV, 1176; “Uğurlu, Halim”, TDEA, VIII, 455; Karaalioğlu, 581; Muzaffer Uyguner, Türk Dili, S. 61, 1988.

SEMİHA UÇUK

 

(1 Ocak 1924, İstanbul - ) 

Öykücü. Tam adı Fatma Semiha Uçuk. Fatma Kethüdaoğlu imzasını da kullandı. Hemşire Hatice Nigâr Hanım ile asker Mehmet Sait Uçuk’un kızı. Aile adı olan “Kethüdaoğlu”nu soyadı olarak alamamaları üzerine babasına rica ederek ilkokul yıllarında tutkunu olduğu yazar Cahit Uçuk’un soyadını almalarını sağladı. İlk ve orta okulu Tekirdağ ve İstanbul’da tamamladı; Edirne Lisesi’nden sonra İÜEF Türk Dili ve Edebiyatı ve Fransız Filolojisi bölümlerinde okudu. Hamburg'da Şarkiyat Enstitüsü'nde başladığı doktora çalışmasını annesinin hastalığı nedeniyle yarım bıraktı. 1950-75 arasında Ziraat Bankası İstanbul şubesinin kambiyo bölümünde çalıştı. Paris ve Nice'de bankacılık alanında staj yaptı. İstanbul’da yaşıyor. 
İlk öyküsü “Niçin? Niçin?” 1989’da Varlık’ta çıktı. Anı, röportaj, şiir, makale ve çevirileri Çağdaş Türk Dili,  Güneş (İsveç), İnsancıl, Kıyı, Şiir Ülkesi, Türk Dili gibi dergilerde yayımlandı. 1977-78 arasında New York’ta çıkan Türk Evi dergisinde “İstanbul Mektupları” adıyla bir dizi yazı yayımladı. 
Yapıtları: Öykü: *Uzaydan Gelen Kadın, Fatma Kethüdaoğlu adıyla; İnsancıl, İst.: 1993 *Martısız Deniz, İnsancıl, İst.: 1995 *Öğrenci Otobüsü, Güldikeni, Ank.: 1998 *Yakalayamadığım Günbatımı, Sone, İst.: 2005. 
Gezi: *Gezi Notları, İnsancıl, İst.: 1995. 
Biyografi: *İlhan Koman, Yaylacık Mtb., İst.: 1996.
Kaynaklar: TBEA, c. II, 2001, 850/2010, 1054; M. Aydın, Ne Yazıyor Bu Kadınlar, Ank., 1995, 86; Necla Saatçılar, “Öyküye Geç Başladığım İçin Hızlı Gidiyorum”, söyleşi, Cumhuriyet Kitap, S. 370, 20 Mart 1997; Muazzez Menemencioğlu, “Yazı’nın Rüzgârında Bir Yazar”, Cumhuriyet Kitap, S. 470, 18 Şubat 1999; Leyla Şahin, “Yazının Ateşi Hep Yüreğinde”, Cumhuriyet Kitap, S. 470, 18 Şubat 1999; Ayten Mutlu, “Öğrenci Otobüsünde Bir Öykücü”, Cumhuriyet Kitap, S. 470, 18 Şubat 1999; I. Kür, “‘İlhan Koman ’ İçin”, Cumhuriyet Kitap, S. 470, 18 Şubat 1999.

BEKİR FAHRİ

(1876, Midilli - 1938, İstanbul)

Romancı, yazar. İdiz soyadını aldı. Babası, Sadrazam Hilmi Paşa’nın yakınlarından Emin Efendi, annesi Asiye Hanım’dır. Midilli Rüşdiyesi ve Şam İdadisi’nde öğrenim gördü. 1897'de Ankara Mekteb-i Mülkiye-i Şahane’den mezun oldu. 1900’de Bayındır kaymakamlığına atandı. Jön Türk hareketlerine katıldı; önce Atina’ya sonra Paris’e geçti. 1904’te “Jön Türk hareketine katılmak için” Paris’ten Mısır’a gitti. Büyük Zafer’den sonra İstanbul’a döndü ve 1923’te öğretmen Emine Nimet Hanım’la evlendi. 1924'te oğulları Dündar Emin doğdu. 1910'da Piyano dergisini yönetti. Şiir, öykü ve yazıları Cumhuriyet, Düşünüyorum, Piyano, Rübap gibi  dergi ve gazetelerinde yayımlandı. 1913'te Rübab-ı Aşk romanını Rübap'ta tefrika etti. 1930’dan sonra İstanbul liselerinde Fransızca, Tarih, Coğrafya ve Felsefe öğretmenliği yaptı. 

Hakkında Yazılan Tezler: Abdullah Arslan, "Bekir Fahri (İdiz) Hayatı-Edebi Kişiliği-Eserleri", Dan. Yrd. Doç. Dr. Osman Gündüz, Atatürk Üni. SBE Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi ABD, Erzurum: 1996, 190 s.

Yapıtları: Roman: Jönler, Tabii Romanlar Kütüphanesi, Matbaa ve Kütüphane-i Cihan, İst.: 1326/1910; haz. Atilla Özkırımlı, İletişim, İst.: 1985; yb. yay. haz. Esra Sazyek, Kopernik, İst.: 2021.

Kaynaklar: TBEA, c. I. 2001, 163/2010, 203; Ahmet Nebil, "Muhterem Simalar: Bekir Fahri", Piyano dergisi, S. 13, 8 Teşrinisani 1326/21 Kasım 1910, 141-142; Baha Tevfik, “Jönler”, Teşvik, S. 2, 10 Temmuz 1326/23 Temmuz 1910, 2- 5; Çankaya, II- III, 342; Kudret, I, 378- 390; M. Ziya Bakırcıoğlu, “Bekir Fahri”, TDEA, I, 381.

 

SABİT

(1863, Saray kasabası, Bosna - 28 Ekim 1913, İstanbul) 

Şair. Tam adı Abdülkerim Sabit. İbnül Emin Mahmud Kemal, Son Asır Türk Şairleri’nde Abdülkerim Sabit’in İstanbul’da doğduğunu kaydeder. Fakat arşiv belgelerinde ve Sicill-i Osmnanî Zeyli’nde bugünkü adıyla Saraybosna’da doğduğu kayıt altındadır. Trabzon naibi Şerif Mahmut Bey’in oğlu. Bir süre özel öğrenim gördükten sonra girdiği Galatasaray Sultanisi’ni bitirmeden ayrıldı. Hariciye Tercüme Odası’na kâtip olarak girdi. Daha sonra çeşitli konsolosluklarda, Batum Başkonsolosluğu’nda bulundu. Hariciye Nezareti İstişare Odası muavinliği görevinden emekli oldu. Edirnekapı Mezarlığı’nda gömülüdür. 

Sabit Bey Tanzimat dönemi şair ve yazarlarından Muallim Naci’nin izinde yürüyenler arasında yer aldı. Aralarında Muallim Nâci, Şeyh Vasfi, Ahmed Rasim, Necib Nadir gibi isimlerin yer aldığı ve on beş günde bir yayınlanan  İmdadü’l Midâd mecmuasının kurucusu ve aynı zamanda imtiyaz sahibidir. Dergi, 1 Safer 1303 (Kasım 1885) ile 16 Rabiülahir 1303 (Ocak 1886) tarihleri arasında altı sayı yayımlanmıştır. Şiirleri İmdadü’l Midâd ve Tercüman-ı Hakikat'te yayımlandı. Şairin evinde iki kez yangın çıktı, son yangında önemli evrakları da yandı. 

Yapıtları: *Sabah-ı İnşirah, Mihran Mtb., İst.: 1302/1885 *İmdadü’l-midad, Şükûfezar, ?, ?.

Kaynaklar: TBEA, c. II, 2001, 706/2010, 877; İbnülemin, Şairler, III, 1543-1544; “Sabit Abdülkerim Bey”, TDEA, VII, 386; Macit Balık-Kürşat Şamil Şahin, "Abdülkerim Sabit ve Sabah-ı İnşirah’ı Üzerine Bir İnceleme", Researcher: Social Science Studies, c. 6, S. 4, 2018, 182-210

 

SÂBİT

 (?, Uziçe kasabası, Bosna - 1124/1712, İstanbul)

XVII-XVIII. yy. divan şairi. Asıl adı Alâeddin Ali olup “Sâbit” mahlasıdır. Doğum tarihi bilinmemekle birlikte hakkında araştırma yapan Rypka onun 1650 yılı civarında doğmuş olabileceğini söyler. İlk eğitimini Müftü Halil Efendi’den aldıktan sonra İstanbul’a gitti ve Kaptan-ı deryâ Seydizâde Mehmed Paşa’nın himayesine girdi. 1089/1678'de paşanın aracılığıyla mülâzım, aynı yıl La‘lîzâde ailesine damat oldu. Müderrisliğe başladıktan sonra Çorlu ve Burgaz kadılıklarında bulundu. 1098/1687'de Kırım Hanı Selim Giray’a bir kaside yazarak ondan görev istedi; ardından hana ithaf ettiği “Zafernâme” adlı manzumesi beğenilince sâniye rütbesiyle Kefe’ye kadı tayin edildi.

1103/1692'de Ebûsaidzâde Feyzullah Efendi’nin ikinci şeyhülislâmlığı döneminde Tekfurdağı (Tekirdağ) müftülüğüne getirildi ve Rüstem Paşa Medresesi’ne hâriç derecesiyle müderris oldu. Sekiz yıl kaldığı bu görevde iken "Edhem ü Hümâ" adlı mesnevisini yazmaya başladı, divanını tertip etti ve “Şehrî” mahlaslı bir de şair yetiştirdi. Mûsıle-i Sahn pâyesiyle 1112/1700'de Saraybosna mevleviyetine tayin edildi, iki yıl sonra görevden alındı. 1115/1703'te oğlu İbrâhim’i kaybetti. Râmi Mehmed Paşa’ya yazdığı, duygu ve şikâyetlerle yüklü dokuz kıtalık ünlü terciibendi bu üzüntülü dönemin ürünüdür. 1117/1705'de Konya mevleviyetine gönderildi, kısa bir süre sonra bu görevden ayrılıp İstanbul’a döndü. Zilkade 1119/Şubat 1708'de Diyarbekir mevleviyetine tayin edildi. Bu görevde iki yıl kalıp İstanbul’a döndü. Ölümüne kadar başka görev almadı. 3 Şâban 1124/5 Eylül 1712'de vefat etti. Mezarı Topkapı Maltepe Kabristanı’nda Mes̱nevî şârihi Sarı Abdullah Efendi’nin ayak ucundadır.

"XVIII. yüzyıl başlarında adından sıkça söz edilen Sâbit’in şiirlerinde yerli ve yeni olma özelliğinin birlikte yürüdüğü, divan şiirinin geleneksel ve duygusal idealizminin kırıldığı, realizm, müstehcenlik ve mizah gibi unsurlara yer verildiği görülmektedir. Sâbit halk ağzındaki kelimeleri atasözleri ve deyimlerle harmanlayarak şahsî bir üslûp oluşturmuştur. ... Şiirlerinde söz oyunlarıyla birlikte alay ve maddî hazlar önemli bir yer tutar. Konu ve biçim yönünden gelenekleri zorlaması, divan şiirinin alışılagelen konuları arasına günlük hayatı ve olayları katması bir tür yenilik olarak değerlendirilebilir." (Turgut Karacan)

"Nâdirî’ye nazîre olan “Mi‘râciyye”si son derece samimi ve şairane olup (kaside) türün(ün) önemli bir örneğidir. Didaktik ve realist karakterdeki “Ramazâniyye”si bu aydaki sosyal hayatın anlatıldığı coşkulu bir manzume olarak dikkat çeker. ... Vehbî, Nedîm, Sünbülzâde Vehbi, Enderunlu Fâzıl, Sürûrî gibi şairleri etkileyen Sâbit’in birçok şiirine Keçecizâde İzzet Molla tarafından nazîre yazılmıştır. Bayramiyye tarikatına olan ilgisi La‘lîzâde ailesinden, Mevlevîlik’le ilgisi de Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’ye duyduğu sevgiden kaynaklanan şair bunun dışında tasavvufa pek itibar etmemiş görünmektedir." (Turgut Karacan)

Sâbit’in bir divanı ile yarım kalmış bir mesnevisi yanında bazı küçük hacimli mesnevileri vardır. Bütün eserlerinin kendi el yazısıyla olan nüshaları Azerbaycan İlimler Akademisi’nde bulunmaktadır 

Yapıtları: *Divan: Klasik divan tertibinde olup bir mi‘raciyye, iki na‘t, otuz dokuz kaside, altı gazel-i müzeyyel, üç tahmîs, kırk dört tarih, 355 gazel, iki terciibend, kırk beş kıta, yirmi dört rubâî, 182 müfred ve beş lugazdan meydana gelmektedir. Çeşitli kütüphanelerde yaklaşık 60 nüshası bulunan divanın otuz sekiz nüshası İstanbul kütüphanelerindedir. Sekiz nüsha üzerinden karşılaştırmalı yayını Turgut Karacan tarafından yapıldı (Sivas: 1991). *Zafernâme: II. Süleyman zamanında Avusturya seferine çağrılan Kırım Hanı Selim Giray adına yazılmıştır. 426 beyitlik mesnevi Ebüzziyâ Mehmed Tevfik (İst.: 1299, 1311), ayrıca Turgut Karacan tarafından incelemeyle birlikte (Sivas: 1991) yayımlandı. *Edhem ü Hümâ: Yarım kalmış olan bu mesnevide Belh şehrinde sakalık yapan Edhem adındaki gencin hükümdarın kızı Hümâ’ya olan aşkı anlatılır. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’nde Sâbit külliyatı içinde en geniş nüshası yer alır. *Derenâme (Hâce Fesâd, Söz Ebesi): Müstehcen bir ilişkiyi konu alan 169 beyitlik mesnevidir. Mesnevi Turgut Karacan bir broşür halinde yayımlandı (Sivas: 1990). *Berbernâme: Doksan sekiz beyitlik bu müstehcen mesnevide Ali adında bir berber çırağının aldatılarak bir eğlenceye alet edilmesi anlatılır. Turgut Karacan tarafından yayımlandı (Çevren, XVII/76 [Mart-Nisan], Priştine 1990). *Amrü-Leys" adlı kırk üç beyitlik manzumesi (Sivas, 1990). Bazı kaynaklarda Sâbit’in bir hadîs-i erbaîn tercümesi ve şerhi yazıp 1120/1708'de III. Ahmed’e sunduğu da belirtilmektedir.

Hakkında Yazılan Tezler: Devrim Kalaycı Sevinç, "18. Yüzyıl Şairlerinden Sünbülzade Vehbi (Lutfiyye), Bosnalı Sabit, Enderunlu Vasıf ve Nedim'in Divan ve Mesnevilerindeki Atasözleri ve Deyimler", YLT, Dan. Prof. Dr. Süreyya A. Beyzadeoğlu, Trakya Üni. SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Edirne: 2007, 180 s.; Lejla Oener, "Bosnalı Aleaddin Sâbit Divânı'nın Tahlili", Doktora Tezi, Dan. Prof. Dr. Bayram Ali Kaya, Sakarya Üni. SBE, Sakarya: 2019, 555 s.; Gamze Aydın, "Bosnalı Sâbit Dîvânı'nın Bağlamlı Dizini ve İşlevsel Sözlüğü", Doktora Tezi, Dan. Prof. Dr. İsmail Hakkı Aksoyak, Gzi Üni. SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Ank.: 2019, 2102 s.

Yapıtları: *Derenâme ya da Hâce Fesâd ve Söz Ebesi, haz. Turgut Karacan; Cumhuriyet Üni. Sivas: 1990 *Edhem ü Hüma, haz. Turgut Karacan; ; Cumhuriyet Üni., Sivas: 1990 *Amrü'l-leys,  haz. Turgut Karacan; ; Cumhuriyet Üni., Sivas: 1990 *Bosnalı Alaeddin Sâbit Divanı, haz. Turgut Karacan; Cumhuriyet Üni., Sivas: 1991 *Zafername, haz. Turgut Karacan; ; Cumhuriyet Üni., Sivas: 1991 .

Kaynaklar: Ferid Kam, "Bazı Şairlerimiz Hakkında Tahlilî İntikadî Mütâlaât: Sâbit I". Peyâm-ı Sabâh,  Nu: 1119, 5 Ocak 1922, 1-2; Ferid Kam, "Bazı Şairlerimiz Hakkında Tahlilî İntikadî Mütâlaât: Sâbit II", Peyâm-ı Sabâh,  Nu: 1126, 22 Ocak 1922, 1-2; Ferid Kam, "Bazı Şairlerimiz Hakkında Tahlilî İntikadî Mütâlaât: Sâbit III", Peyâm-ı Sabâh,  Nu: 1138, 29 Ocak 1922, 1-2; Ferid Kam,  "Bazı Şairlerimiz Hakkında Tahlilî İntikadî Mütâlaât: Sâbit IV". Peyâm-ı Sabâh,  1140, 5 Şubat 1922, 1-2; Ferid Kam, "Bazı Şairlerimiz Hakkında Tahlilî İntikadî Mütâlaât: Sâbit V". Peyâm-ı Sabâh,  Nu: 1146, 11 Şubat 1922, 1-2; Abdülbaki Gölpınarlı, Divan Şiiri: XVII. Yüzyıl, Varlık, İst.: 1954; Sâbit, Derenâme (ya da) Hâce Fesâd ve Söz Ebesi (haz. Turgut Karacan), Sivas: 1990, hazırlayanın girişi; Sâbit, Divan (haz. Turgut Karacan), Sivas: 1991, hazırlayanın girişi; Sâbit, Zafername (haz. Turgut Karacan), Sivas: 1991, hazırlayanın girişi; Sâbit, Edhem ü Hüma (haz. Turgut Karacan), Sivas: 1991, hazırlayanın girişi; M. Ferid Kam, “Bazı Şairlerimiz Hakkında Tahlîlî İntikādî Mütâlaat”, Peyâm-ı Sabah, S. 1119, 1126, 1133, 1140, 1146, İst.: 1922; Ömer Faruk Akün, “Sabit”, İA, X, 10-14; Turgut Karacan, "Sâbit", TDVİA, c. 35, İst.: 2008, 349-350; Yunus Kaplan, “Sâbit’in Şiirlerinde Atasözleri, Deyimler ve Halk Söyleyişleri”, Turkısh Studies, S. 4/4, Yaz 2009, 599-635; Yunus Kaplan, “Sâbit Divanı’nda Mahallîleşme ve 17. Yüzyıl Sosyal Hayat Unsurları”, Turkısh Studies, S. 4/5, Yaz 2009, 209-248; Ali Emre Özyıldırım, "Sâbit'in Türk Edebiyatı Yeri Üzerine Bazı Sorular", Türkbilig, S. 2012/23, 1-10; Mehmet Avçin, "Bosnalı Sâbit'in Edhem ü Hümâ Mesnevisinde Sosyal Hayata Dair Unsurlar", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 8, S. 41, Aralık 2015, 90-102. 

AYLİN SÖKMEN

 

(1979, İstanbul - )

Notre Dame de Sion Fransız Lisesi ve Saint Joseph Fransız Lisesi’nde okudu. Virginia Üniversitesi’nde Ekonomi ve Fransız Dili Edebiyatı bölümlerini bitirdi. 2010-17  arasında elektronik kitap yayınevi altkitap.net ve edebiyat/kültür dergisi altzine.net’de yayın kurulu üyeliği ve editörlük yaptı. 
Yazıları ve öyküleri IAN Edebiyat, Varlık, XOXOtheMag, altZine.net, artfulliving.com.tr, 212 magazine, Trendeki Yabancı gibi dergi ve web sitelerinde yayımlandı. 
Ödül: 2007’de ‘Bitmeyen’ isimli öyküsüyle altKitap Öykü Ödülünü aldı.
Yapıtları: Öykü: *Salt Okunur, Pupa, İst.: 2009 
Roman: *Kendinde Değil Gibisim, NotaBene, İst.: 2021.
Kaynaklar: Müge Gülmez, "Gerçeklik Sorgulaması: Kendinde Değil Gibisin", Gazete Duvar, S. 202, Şubat 2022, 21-25; NotaBene Yayınları web sitesi, erişim tarihi: 18 Mart 2022.

TARIK DURSUN K.

 

(26 Mayıs 1931, İzmir - 11 Ağustos 2015, İzmir)

Öykücü, romancı. Asıl adı Dursun Tarık Kakınç'tır. 1952'ye kadar şiir ve yazılarında Tarık Dursun Kakınç, Tarık Kakınç, T. Kakınç, M. Hasan Göksu, Muzaffer A. Esin, Yaşar Kavdar, Ekrem Eskişar ve İbrahim Köktürk imzalarını kullandı. Neriman Ayşe Hanım ile memur Mehmet Halit Kakınç’ın oğlu. İlkokulu İzmir ve Ankara’da tamamladı; ortaokulu dışarıdan sınavlara girerek bitirdi (1950). Bir süre gazete dağıtıcılığı, seyyar köftecilik, otobüs biletçiliği, muhasebe yardımcılığı, memurluk gibi çeşitli işlerde çalıştı. 1952-1954 arasında İskenderun'da askerliğini yaptı. İzmir Anadolu gazetesinde başladığı gazeteciliğini bu şehirde Halkın Sesi gazetesinde sürdürdü; Ankara’da Son Havadis, Pazar Postası (1956-1959), Yenigün (1957), Akis (1957-1958), Ulus (1954-1956); İstanbul’da Vatan (1958-1959), Dünya, Yeni İstanbul (1957-1959), Kim (1958-1960), Son Posta (1959-1960), Milliyet (1963-1970), Yeni Ortam (1971), Yeni Yüzyıl (1998-1999), Yeni Binyıl gazetelerinde sekreter yardımcılığı, sekreterlik, röportaj yazarlığı yaptı, sinema eleştirileri, film ve kitap tanıtma yazıları yazdı. 1962’de “Aramıza Kan Girdi” adlı polisiye filmiyle yönetmenliğe başladı; daha sonra “Korkusuz Kabadayı” (1963), “Cehennem Arkadaşları” (1964), “Kelebekler Çift Uçar” (1964) gibi filmleri yönetti. Düşman Yolları Kesti (1959), Ölüm Dönemeci (1959), Aydede’ye Gidiyoruz (1964), Yaralı Kartal (1964), Aşkın Dünü, Bugünü, Yarını (1966), Alçaktan Uçan Güvercin (1966), Devlerin İntikamı (1967), Kızgın Topraklar (1973), Kuma (1974), Kartal Yuvası (1974), Ana Kurban Can Kurban (1975), Aliş ile Zeynep (1984), Kurşun Ata Ata Biter (1984), Yolpalas Cinayeti-I, Yolpalas Cinayeti-II, Ağaçlar Gibi Ayakta, Sümbülteber adlı senaryoları yazdı. 1990’lı yıllarda ise TRT için Kopuk Dünyalar (1992), Yalancı (1994), Tarih Tersine Akar (1996) gibi pek çok sinema ve dizi senaryosu yazdı. Yazarın İnsan Kurdu (1983) ve Kurşun Ata Ata Biter (1983) romanları ile Bağrıyanık Ömer ile Güzel Zeynep (1972) hikâyesi film ve dizi olarak uyarlandı. Cumhuriyet Ansiklopedisi’nde çalıştı. 1969’da Kurul Kitabevi’ni açtı, Milliyet Yayınları’nı ve Milliyet Çocuk dergisini yönetti (1973). Kervan (Ziya Metin, Nedret Gürcan ve Cengiz Tuncer ile; 1952), Uyanış (Ağabeyi Faruk Kakınç ile; 1955-1956, 10 sayı), Şimdilik (1956) ve Günümüzde Kitaplar dergileri çıkardı (10 sayı, 1973-74). Ali Gevgilili ile Yeni Sinema dergisini (1966-1970; 34 sayı) çıkardı.  Bu dergiden sonra 1973'te aynı kadroyla Yedinci Sanat adlı dergiyi kurdu. 1973'te Mehmet Harmancı ile Koza Yayınları’nı kurdu, yayınevi 1985'te kapandı. TYS üyesiydi. İzmir’de yaşadı; İki kez evlendi, ilk eşi Neriman Tok'tan bir oğlu oldu. İlk eşi 1998'de öldü. 1999'da ikinci evliliğini yaptı, bu evlliliği kısa sürdü.
 Akciğer yetmezliği sebebiyle 11 Ağustos 2015 tarihinde tedavi gördüğü hastanede vefat etti. Cenazesi İzmir Çiğli Mezarlığı’na defnedildi.
Ortaokulda iken yazdığı Kanlı Tehdit (1945) adlı kitabı onun ilk göz ağrısıdır. Kendi imzasıyla yayımladığı bu eser, 1001 Roman adlı derginin açtığı hikâye yarışmasında birincilik kazandı ve para ödülü aldı. İlk şiiri 1949’da Kaynak’ta çıktı. Şiirleri, öyküleri, yazıları ve söyleşileri Adam Öykü, Akis (1959-1960), Anadolu, Ataç, Çağdaş Eleştiri, Çağdaş Türk Dili, Dost, Dünya, Düşün, Edebiyat Dünyası, Gösteri, Günümüzde Kitaplar, Halkın Sesi, Hayâl, Hece, İzmir Life, Kaynak, Kervan, Kim, Küçük Dergi, Mavi, Milliyet Çocuk, Milliyet Sanat, Pazar Postası (1956-1959), Seçilmiş Hikâyeler, Sinema 65, Son Havadis (1957-1958), Şairler Yaprağı, Şimdilik, Türk Dili, Türkiye Yazıları, Ulus (1954-1957), Varlık, Vatan, Yazko Edebiyat, Yedinci Sanat Sine-Film, Yeditepe, Yelken, Yeni Gün (1956-1957), Yeni İstanbul, Yeni Sinema, Yeni Ufuklar, Yeni Yüzyıl, Yenilik, Yirminci Asır gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı. Senaryo, kitap tanıtma yazıları, öykü, roman gibi farklı türlerdeki ürünleriyle 1950 kuşağının verimli ve hareketli kalemlerinden biri olarak görüldü. 
İlk yapıtlarında sanayileşmenin ivme kazandığı bir dönemde İzmir ve diğer Ege kent ve kasabalarının emekçi mahallelerinde yaşayan insanların gençlik serüvenlerini, cinsel dünyalarını, fabrika, inşaat ve deniz işçilerini, esnaf ve küçük memurların yaşamlarından kesitleri şiirsel bir dille ve yoğun bir duyarlıkla işledi. Hikâyede Panait İstrati, Erich Maria Remarque gibi yabancı yazarların etkisinde kaldı. Sosyal gerçekçilik anlayışıyla, kadınların ezilmesi, işçiler, kaçakçılar, ağalar, töreler, kadın erkek ilişkileri, gecekondu yaşamı vb. konuları hikâye ve romanlarında ele aldı. Hikâye türü olarak M. Şevket Esendal'm, şiirsel dili ve "küçük insan"m iç dünyasını anlatma şekli sebebiyle Sait Faik'in etkisinde kaldı. Sinema tekniğinden yararlanma becerisi ile özgün bir hikâye oluşturdu. Romanlarında ise daha çok sosyal konulara yer verdi. Sinema dilinin özelliklerinden yararlanarak oluşturduğu yalın ve etkili anlatımı, “özellikle çizim ve diyalog ustalığının yanı sıra anlatım-betimleme-ruhsal çözümleme dengesini koruyan öyküleriyle sevildi” (Şükran Kurdakul). Çoğu öykülerinde çocukluk ve gençlik anılarına ve gözlemlerine dayanarak hareketli yaşam kesitleri verdi. Özellikle halk öyküleri, polisiye romanlar ve sinemaya olan ilgisi yazarın sürekli yeni anlatım olanaklarını araştırmasına kaynaklık etti. Örneğin Bağrıyanık Ömer ile Güzel Zeynep adlı öykü kitabında halk öykülerinin dil, yapı ve anlatım özelliklerinden yararlanarak gerçeklerin ve simgelerin uyumlu bir kaynaşmasıyla köy ve kent yaşamını yansıttığı görüldü. Selim İleri’nin değerlendirmesine göre, “gündelik dili başarıyla kullanan bir öykücü olarak (...) birbirinin ‘devamı’ öyküler” yazdı; çoğu romanında daha önce yazdığı öykülerden yola çıktığı görülür. Yapıtlarından “İnsan Kurdu” öyküsü (“Kara Gün” adıyla, yön. Bilge Olgaç, 1971) ve Kurşun Ata Ata Biter romanı (yön. Ümit Elçi, 1985) sinemaya aktarıldı. “Bağrıyanık Ömer ile Güzel Zeynep” öyküsü (yön. Yücel Çakmaklı, 1979), Denizin Kanı (yön. Yücel Çakmaklı, 1980) ve Alçaktan Uçan Güvercin (1998) romanları televizyona uyarlandı ve dizi olarak gösterildi. “Molla Kendini Kolla” adlı oyunu 1969’da Ankara Çuvaldız Kabare Oyuncuları tarafından sahnelendi. Tarık Dursun‟un Gün Döndü (1974) romanı Arvo Yayınları tarafından Son Yol 68‟lerin Gözyaşları (2012) adıyla ve İyi Geceler Dünya (1986) romanı da Sessiz Çığlık (2014) adı ile tekrar basıldı.
Hakkında Hazırlanan Tezler: Doktora Tezi: Özlem Fedai, "Tarık Dursun K(akınç)'nın Hayatı, Hikâye ve Romanları Üzerine Bir İnceleme", Dan.: Prof. Dr. Faruk Huyugüzel, Ege Ü SBE Yeni Türk Edebiyatı ABD, İzmir: 2006, 
Yüksek Lisans Tezleri: Ayşe Becel, “Tarık Dursun Kakınç‟ın Hikâyeleri Üzerine Bir Araştırma”, Selçuk Ü, 2004; Ayşegül Balduz, "Tarık Dursun K.'nın Hikâyelerinde Yapı ve Tema", Dan.: Yrd. Doç. Dr. Ahmet Ağır, Gaziantep Ü SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Gaziantep: 2013, 373 s.; Harika İlbeyi, "Tarık Dursun K.'nın Hikâyelerinde Toplumsal Cinsiyet Rolleri", Dan.: Dr. Öğr. Üyesi Ali Kurt, Kırklareli Ü SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Kırklareli: 2018, 102 s.; Sedef Metin, "Tarık Dursun K.'nın Romanlarında Toplumsal Cinsiyet Rolleri", Dan.: Dr. Öğr. Üyesi Ali Kurt, Kırklareli Ü SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Kırklareli: 2018, 86 s.;  Mehtap Eroğlu, "Tarık Dursun K.'nın Çocuk Hikâyelerinin Atasözleri ve Deyimler Açısından İncelenmesi", Dan.: Dr. Öğr. Üyesi Hasan Özer, Zonguldak Bülent Ecevit Ü SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Zonguldak: 2019, 154 s.
Hakkında Yazılan Kitaplar: Özlem Fedai, Tarık Dursun K., Karşıyaka Belediyesi Kültür, İzmir: 2008.
Ödülleri: “Haritada Beş Nokta” röportajıyla 1960 Gazetecilik Başarı Armağanı'nı; "Güzel Avrat Otu" ile 1961 TDK Hikâye Ödülü'nü; "Yabanın Adamları" ile 1967 Sait Faik Hikâye Armağanı'nı; "Ona Sevdiğimi Söyle" ile 1985 Sait Faik Hikâye Armağanı'nı; "Kurşun Ata Ata Biter" ile 1984 Orhan Kemal Roman Armağanı'nı; "Ömrüm Ömrüm" ile 1987 Türkiye İş Bankası Büyük Edebiyat Ödülü'nü; "Ağaçlar Gibi Ayakta" ile 1991 Yunus Nadi Yayımlanmış Roman Armağanı'nı aldı. 2014'te Altın Portakal Yaşam Boyu Onur Ödülü'ne değer görüldü.
Yapıtları: Öykü: *Hasangiller, Seçilmiş Hikâyeler Dergisi, İst.: 1955 *Vezir Düşü, Yeditepe, İst.: 1957 *Güzel Avrat Otu, Düşün, İst.: 1960  *Sevmek Diye Bir Şey, İst.: Kurul, 1965 *Yabanın Adamları, Kurul, İst.: 1967; *36 Kısım Tekmili Birden, Ok, İst.: 1970 *Bağrıyanık Ömer ile Güzel Zeynep, Sinan, İst.: 1973 *Bahriyeli Çocuk, Koza, İst.: 1976 *İmbatla Dol Kalbim, Adam, İst.: 1982 *Ona Sevdiğimi Söyle, Bilgi, Ank.: 1984 *Ömrüm Ömrüm, Bilgi, Ank.: 1987 *Aşk Allahaısmarladık, Bilgi, Ank.: 1993 *Yaz Öpüşleri, Bilgi, Ank.: 1996 *Dulevi, Bulut, İst.: 2003 *Hepsi Hikâye, Aykırı, İst.: 2006 *Karanfilli Hikâye-Toplu Öyküler I, (Hasangiller, Vezir Düşü, Güzel Avrat Otu, Sevmek Diye Bir Şey, Yabanın Adamları, 36 Kısım Tekmili Birden, Bağrıyanık Ömer ile Güzel Zeynep ve Bahriyeli Çocuk adlı kitaplarının toplu basımı) YKY, İst.: 2009 * Gönlümün Bir Parçası - Toplu Öyküler II, (İmbatla Dol Kalbim, Ona Sevdiğimi Söyle, Ömrüm, Ömrüm…, Aşk, Allahaısmarladık, Yaz Öpüşleri, Dulevi ve Hepsi Hikâye adlı kitaplarının toplu basımı), YKY, İst.: 2009 
Seçme Öyküler: *Hikâyeler, Gendaş, İst.: 1992 *Sümbülteber,  Dünya, İst.: 2004 *Sevmek Diye Bir Şey, Haz.: Raşit Çavaş, YKY, İst.: 2013 *Elde Var Hikâye, Günışığı Kitaplığı, İst.: 2015.
Roman: *Rıza Bey Aile-Evi, Varlık, İst.: 1957 *İnsan Kurdu, Varlık, İst.: 1959 *Sabah Olmasın, Kurul, İst.: 1967 *Denizin Kanı, İst.: Cem, 1968 *Kopuk Takımı, Cem, İst.: 1969 *Gün Döndü, 1974 *Kayabaşı Uygarlığının Yükselişi ve Birdenbire Çöküşü, 1980 *Alçaktan Uçan Güvercin, E, İst.: 1980 *Kurşun Ata Ata Biter, Bilgi, Ank.: 1983 *İyi Geceler Dünya, Bilgi, Ank.: 1986 *Bağışla Onları, Bilgi, Ank.: 1989 *Ağaçlar Gibi Ayakta, Bilgi, Ank.: 1990 *Bizimkisi Zor Zanaat, Bilgi, Ank.: 1990 *Göl Hafif Çalkantılı Olacak, Bilgi, Ank.: 1997 * Alo, Harika Hanım Nasılsınız?, Bilgi, Ank.: 1999  *Kutup, Bulut, İst.: 2003. 
Deneme-İnceleme:  *Bir Damla Kan Bir Damla Petrol, Kurul, İst.: 1965 *Edebiyat Üstüne Narin, Bilgi, Ank.: 1993 *Ben Unutmadan, Bilgi, Ank.: 1994 *Şu Acayip Dünya, Altın Kitaplar, İst.: 1995 *Geçti Akşam Suları (Ben Unutmadan-2), Bilgi, Ank.: 1997 *Kokulu Kentler, Literatür, İst.: 2001 *Kitaplara Giden Tren, İnkilap, İst.: 2001 *Dünya Düzdür, Bulut, İst.: 2003 *Atım Kaçtı Ben Vuruldum, Alkım, İst.: 2004 *Gâvur İzmir Güzel İzmir, Dünya, İst.: 2004 *Kaş Kaş Üstüne Taş Taş Üstüne, Cumhuriyet, İst.: 2008 *İzmir, Aah İzmirim!..., Dönence, ?, 2014. 
Sinema: *Ünlü Sinema Rejisörleri, (T. Kakınç imzasıyla) Elif Kitabevi, İst.: 1963 *Yüz Filmde Başlangıcından Günümüze Gangster Filmleri, (T. Kakınç imzasıyla) Bilgi, Ank.: 1993 *Yüz Filmde Başlangıcından Günümüze Western Filmleri, (T. Kakınç imzasıyla) Bilgi, Ank.: 1993 *Yüz Filmde Başlangıçtan Günümüze Gerilim/Polisiye Filmleri, (T. Kakınç imzasıyla) Bilgi, Ank.: 1995.
Mektup: Gönderdiğin Mektubu Aldım, Bilgi, Ank.: 1999.
Şiir: *Devriâlem, (Cengiz Tuncer ile) Kaynak, Ank.: 1951. 
Senaryo: *Aşkın Dünü Bugünü Yarını, Habora, İst.: 1966 
Çocuk Kitabı: *Ezop Masalları, 1966 *Deve Tellal Pire Berber İken, Milliyet, İst.: 1970 *Bir Küçücük Aslancık Varmış, Milliyet, İst.: 1971 *Hoşçakal Küçük, Remzi, İst.: 1979 *Anadolu Masalları: Gel Zaman, Git Zaman, Cem, İst.: 1983 *Otobüsüm Kalkıyor, Bilgi, Ank.: 1990 *İyilikçi Tilki, 2. bas. Bilgi, Ank.: 1991 *Kerem’i Kimse İstemiyor, Bilgi, Ank.: 1991 *Hırsız Karga, 1996 *İki İnatçı Keçi, 1997 *Yaramaz Kuzu, 5. bas. Bilgi, Ank.: 1998  *Benim Dedem Bir Tane, İş Bankası, İst.: 1998 *Aç Kapıyı Bezirgan Başı, 2000 *Aynalar Gerçekçidir, 2000 *Ateşler Sultanı ile Sular Şehzadesi, 2000 *Bilmeceler, 2000 *Çin Çin Çikolata Hani Bana Limonata, 2000 *Denizler Sultanı, 2000 *Gökten Yıldız Düşüren Zürafa, 2000 *Hapşırıklı Minik Cin, 2000 *İyilik Eden İyilik Bulur, 2000 *İyilikçi Şehzade ile İyilikçi Balıkçı, 2000 *Keloğlan, 2000 *Kurnaz Tilki ile Tilkiden Daha Kurnaz Tavşan, 2000 *Küpteki Çil Çil Altınlar, 2000 *Pıtır’ın Masalı, 2000 *Yalancı Tilki ile Doğrucu Nalbant, 2000 *Güzel Uykular Alara, İş Bankası, İst.: 2001 Onlar Ermiş Muradına Biz Çıkalım Kerevetine, 2005 *Memleketin Birinde, Arkadaş, İst.: 2007 *Az Gittik Uz Gittik Dere Tepe Düz Gittik, Arkadaş, İst.: 2007 *Evlere Şenlik, Özyürek, İst.: 2008.
Derleme-Seçki-Antoloji: *Çağdaş Amerikan Şiirleri Antolojisi, Özdemir Nutku ile; 1956 *Şiirimizde Aşk ve Kadın, Ümit Yaşar Oğuzcan ile; 1961 *Şiirimizde İstanbul, Ümit Yaşar Oğuzcan ile; 1961 *Şiirimizde Ölüm, Ümit Yaşar Oğuzcan ile; 1961 *Şiirimizde Ayrılık ve Yalnızlık, Ümit Yaşar Oğuzcan ile; 1961 *Şiirimizde Taşlama, Ümit Yaşar Oğuzcan ile; 1962 *Şiirimizde Tabiat, Ümit Yaşar Oğuzcan ile; 1962 *Anadolu Masalları: Gel Zaman Git Zaman, 1983 *Bir Gün Issız Bir Adaya Düşerseniz, 2 Cilt, Bulut, İst.: 2005 *Bir Gün Bir Issız Adaya Düşerseniz 1. Cilt-Homeros'tan Mevlânâ'ya, İnkılâp Ktb., İst.: 2015 *Bir Gün Bir Issız Adaya Düşerseniz 2. Cilt-Anton Çehov'dan Oscar Wilde'a, İnkılâp Ktb., İst.: 2015
Diğer: *Taşbasması, (halk öyküleri) 1972 *Kırmızı Kedi, (11 dünya yazarından)  Bilgi, Ank.: 1998.
Çeviri: *Rabindranath Tagore, Aşka Çağrı, ?, 1952; yb. Say, İst.: 1995 *Ernest Hemingway, Ya Hep Ya Hiç, 1960*Don Livingston, Film ve Rejisörlük, 1961 *Noel Loomis, Aşk ve Kurşun, 1965 *Andre Devigny, Bir İdam Mahkumu Kaçtı, 1966 *Joseph Hayes, Kanun Dışı, 1966 *William Saroyan, Altın Çağ, 1966 *İvan Krilov, Horoz ile İnci Tanesi, 1966 *Ryunosuke Akutagava, Raşamon, 1966 *William Saroyan, Ben Annemi Seviyorum, 1972 *La Fontaine’den Masallar, 1973*A. Sergeyeviç Puşkin, Altın Balık, 1977 *William Saroyan, Dünyanın Bir Öğle Sonrasında, 1983 *Carlos Blosan, Şu Babamın İşleri, 1991.
Kaynaklar: TBEA, c. II, 2001, 449-450/2010, 561-563; Nebioğlu, 368-369; Necatigil, İsimler, 203; Necatigil, Eserler, 118, 176-177, 199, 240, 309, 311, 335-336, 389-390; Kurdakul, Sözlük, 342-343; Özkırımlı, TEA, III, 699-700; Mustafa Kutlu, “Kakınç, Tarık Dursun”, TDEA, V, 108-109; Karaalioğlu, 292-293; Muazzez Menemencioğlu, “Tarık Dursun K. ile Söyleşi”, Varlık, 15 Ekim 1962; Asım Bezirci, “Tarık Dursun K. ile”, Varlık, 1 Mart 1973; Selim İleri, “Türk Öykücülüğünün Genel Çizgileri”, Türk Dili Türk Öykücülüğü Özel Sayısı, S. 286, Temmuz 1975; F. Zaim, “Tarık Dursun K.’nın Anlatım Özellikleri”, Çağdaş Eleştiri, S. 7, Eylül 1982; Önertoy, 274-276; Özgüç I, 188-189, 217, 229, 240, 436; II, 237; Atilla Özkırımlı, O Güzel İnsanlar, 152-155; Kim Kimdir, 410, Arş. Gör. Dr. Oğuz Öcal, "Yaratıcı İnsan-Sıradan İnsan ve 'Bağışal Onları' Romanı", Türklük Bilimi Araştırmaları, S. 29, 2011, 259-274; Filiz Furtana, "Yapısalcılık Kuramı Bağlamında Kiraz Adlı Hikâye Üzerine Bir Değerlendirme", Mavi Atlas, S. 3, 2014, 39-52; Ebru Özgün, "Tarık Dursun K.’nın Öykülerinde İkinci Kişili Anlatıcının Görünümü: “Sen / Siz” Dili", Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 64, 2019, 181- 98; Özlem Fedai, "Tarık Dursun K(akınç)'nın Hayatı, Hikâye ve Romanları Üzerine Bir İnceleme", Doktora Tezi, Ege Üni., İzmir: 2006; YKY web sitesi, erişim tarihi: 4 Kasım 2021.

Düzenleme Tarihi: 12 Mart 2022.

Hazırlayan: Şükrü Kırkağaç

HİLMİ YÜCEBAŞ

 (1915, Drama/Yunanistan - 21 Şubat 1996, İstanbul) 

Araştırmacı. Tam adı Ahmet Hilmi Yücebaş. Ahmet Hilmi ve A. Hilmi Yücebaş imzalarını da kullandı. Ortaöğrenimini tamamladıktan sonra öğretmenlik ve memurluk yaptı. 1932-42 arasında Tekirdağ gazetesinin yazı işlerini yönetti; 1968'de sürekli gazeteciliği dolayısıyla Basın Şeref Kartı aldı. Akşam, Cumhuriyet ve Son Posta gazeteleriyle Anadolu Ajansı’nda muhabir olarak çalıştı. İlk şiir ve yazıları Resimlişark ve Muhit dergilerinde yayımlandı. Biyografi, araştırma ve derlemeleriyle tanındı. 1988'de Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü tarafından bir plaketle ödüllendirildi İstanbul'da yaşadı; evli, iki çocuk babasıydı. 21 Şubat 1996 tarihinde öldü ve Karacaahmet Mezarlığı’na defnedildi.

Yapıtları: Biyografi: *Namık Kemal ve Vatan Sevgisi, (A. Hilmi Yücebaş adıyla) Tekirdağ: İl B., 1937 *Gazi Osman Paşa ve Plevne, (A. Hilmi Yücebaş adıyla) Kenan Mtb., İst.: 1943 *105. Doğum Yıldönümünde Namık Kemal, Ak-ün B., İst.: 1946 *Milli Şairimiz Mehmed Emin Yurdakul, Talat Altın Mtb., İst.: 1947 *Bütün Cepheleriyle Filozof Rıza Tevfik, Halk B., İst.: 1950 *Bütün Cepheleriyle Cemal Nadir, 1950 *Bütün Cepheleriyle Yahya Kemal, Fakülteler Mtb., İst.: 1953 *Bütün Cepheleriyle Ercüment Ekrem, Ahmet Halit, İst.: 1957 *Bütün Cepheleriyle Reşat Nuri, Yeni Mtb., İst.: 1957 *Bütün Cepheleriyle Mehmet Akif, Dizerkonca Mtb.,İst., 1958 *Bütün Cepheleriyle Neyzen Tevfik, İst.:  1958 *Bütün Cepheleriyle Ahmet Haşim, İnkılâp, İst.: 1958 *Bütün Cepheleriyle Tevfik Fikret, Ahmet Halit Yaşaroğlu, İst.: 1959 *Bütün Cepheleriyle Aka Gündüz, İst.: Ahmet Halit Yaşaroğlu, 1959 *Bütün Cepheleriyle Namık Kemal, Ahmet Halit Yaşaroğlu, İst.: 1959 *Karikatür Üstatlarımızdan Cem ve Ramiz, Dizerkonca Mtb., İst.: 1959 *Ömer Hayyam, Ahmet Halit Yaşaroğlu, İst.: 1960 *Büyük Mücahit Hüseyin Cahit, Dizerkonca, İst.: 1960 *Bütün Cepheleriyle Ömer Seyfettin, Ahmet Halit Yaşaroğlu, İst.: 1960 *Bütün Cepheleriyle Halide Edip Adıvar, İnkılâp ve Aka, İst.: 1964 *Bütün Cepheleriyle Sait Faik, İnkılâp ve Aka, İst.: 1964 *Bütün Cepheleriyle Hüseyin Rahmi Gürpınar, İnkılâp ve Aka, İst.: 1964 *Bütün Cepheleriyle Refi Cevat Ulunay, Yaylacık Mtb., İst.: 1969 *Bütün Cepheleriyle Faruk Nafiz Çamlıbel, Yaylacık Mtb., İst.: 1974 *Fatih Sultan Mehmed: Kültür Dünyası, Menkıbeleri, Şiirleri, Memleket, İst.: 1981 *Mevlânâ: Hayatı ve Eserleri, Bulvar Gazetesi, İst.: 1986 *Ziya Gökalp: Hayatı ve Eserleri, Bulvar Gazetesi, İst.: 1986 *Namık Kemal: Hayatı ve Eserleri, Bulvar Gazetesi, İst.: 1986.

Derleme: *Trakya Köylerinde Kültür Derlemeleri, Akşam Mtb., İst.: 1935 *Tekirdağlı Şairler, 1939 *Mithat Paşa: Düşünceler, Hatıralar, Fıkralar, Şiirler, Osmanbey B., İst.: 1944 *Partililer Albümü, Türkiye Ticaret Mtb., İst., 1954 *Hiciv Edebiyatı Antolojisi, Dizerkonca Mtb., İst.: 1955; gen. 3. bas. "Hiciv ve Mizah Edebiyatı Antolojisi" adıyla, 1976 *Süleyman Nazif’ten Hatıralar, Dizerkonca Mtb., İst.: 1957 *Ahmed Rasim: Aşkları, Hatıraları, Ölümünün 25. Yıldönümü Münasebetiyle, Dizerkonca Mtb., İst.: 1957 *Şair Eşref: Bütün Şiirleri ve Hatıraları, 1958 *Türk Mizahçıları, Nüktedanlar ve Şairler, Ahmet Halit Yaşaroğlu, İst.: 1958 *Edebiyatımızda Mevlana, Ahmet Halit Yaşaroğlu, İst.: 1959 *Şair Padişahlar, İst.: Ahmet Halit Yaşaroğlu, 1960 *Yedi Şairden Hatıralar, (Abdullah Cevdet, Samih Rifat, Celal Sahir, İhsan Hamami, Halil Nihat, İbrahim Alaattin, Enis Behiç Koryürek) Ahmet Halit, İst.: 1960 *Edebiyatımızda Atatürk, Dizerkonca Mtb., İst.: 1960 *Atatürk’ün Nükteleri, Fıkraları, Hatıraları, Yeni Mtb., İst.: 1963 *Nâzım Hikmet Türk Basınında Kavgalar, Hatıralar, Şiirler,  Yaylacık Mtb., İst.: 1967 *Meşhurların Nükteleri, Bulvar Gazetesi, İst.: 1987.

Diğer: *Tabiye ve İaşe Tabiyesi, (Ahmet Hilmi adıyla) Gayret Mtb., İst.: 1934.

Kaynaklar: TBEA, c. II, 2001, 924-925/2010, 1146-1147; Necatigil, İsimler, 399; “Yücebaş, Hilmi”, TDEA, VIII, 623; Hilmi Yücebaş, Şair Eşref, 3. bas. İst., 1984, 441-442; Aydın Oy, Yüzyllar Boyunca Tekirdağlı Şairler ve Yazarlar, İst., 1995, 367-368; Beşir Ayvazoğlu, “Bir Edebiyat Emektârının Ölümü”, Zaman, 1 Mart 1996; Beşir Ayvazoğlu, "Yücebaş, Ahmet Hilmi", TDVİA, gözden geçirilmiş 3. bas. Ek 2. c., İst.: 2019, 682-683.

NEŞE TALUY YÜCE

 

(Ankara - )

Çevirmen, akademisyen. Tam adı Neşe Münise Yüce. AÜ DTCF Rus Dili ve Edebiyatı Anabilim dalında  (1982) ve ve aynı üniversitenin İletişim Fak. Radyo Televizyon Bölümü’nde (1990) lisans öğrenimini tamamladı. AÜ SBE Leh Dili ve Edebiyatı Anabilim dalında "Zbigniew Herbert'in Şiirlerinde Antik Çağ İzleri" başlıklı teziyle 1992'de yüksek lisansını, "Slawomir Mrozek'in Öykülerinde Grotesk" başlıklı teziyle 1996'da doktorasını tamamladı. 1999'da doçent, 2006'da profesör ünvanı aldı. Halen aynı anabilim dalında öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır. Pek çok oyun çevirisi çeşitli tiyatrolar tarafından sergilenmiş ve sergilenmektedir.

Yazıları ve çevirileri AÜ Tiyatro Araştırmaları Dergisi, Batı Dilleri ve Edebiyatları Araştırma Dergisi, DTCF Dergisi, Gündoğan, Kitap-lık, Littera, Tiyatro Araştırmaları Dergisi gibi dergilerde yayımlandı.

Ödül: 2006'da Leh edebiyatının başyapıtlarını cevirdiği ve bu edebiyatı Türkiye’de ustaca tanıttığı icin Polonya Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Stefan Meller’den özel bir odul aldı, 2009'da, “Testosteron” (A. Saramonowicz) adlı oyunun cevirisiyle, Ankara Sanat Kurumu tarafından, “En İyi Çevirmen Ödülü'ne değer görüldü. 2016'da Polonya Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı'ndan “Polonya Kültürüne Hizmet Nişanı” (Odznaka honorowa Zasłużony dla Kultury Polskiej) aldı.

Yapıtları: Çeviri: *Wisława Szymborska, Başlıksız Olabilir, İyi Şeyler, İst.: 1998  *Mariusz Czubaj, 21:37, Apollon, İst.: 2010 *Janusz L. Wisniewski, Bikini, Pupa, İst.: 2011 *Janusz Glowacki, Good Night Jerzi, YKY, İst.: 2014 *Witold Gombrowicz, Günlük 1953-1958, YKY, İst.: 2015 *Olga Tokarczuk, Koşucular, Alabanda, İst.: 2016 *Wiesław Myśliwksi, Taş Taş Üstünde, Aylak Adam, İst.: 2016 *Witold Gombrowicz, Günlük 1959-1969, YKY, İst.: 2017 *Witold Gombrowicz, Kozmos, Everest, İst.: 2017 *Witold Gombrowicz, Trans-Atlantik, Everest, İst.: 2017 *Bruno Schulz, Tarçın Dükkanları, Aylak Adam, İst.: 2018 *Olga Tokarczuk, Aç Gözünü Artık Yaşamıyorsun, Kalem Kültür, İst.: 2018 *Witold Gombrowicz, Kronos, YKY, İst.: 2020 *Wiesław Myśliwski, Fasulye Ayıklama Sanatı Üzerine Bir Tez, YKY, İst.: 2020 *Olga Tokarczuk, Sür Pulluğunu Ölülerin Kemikleri Üzerinden, Timaş, İst.: 2020  *Olga Tokarczuk, Kadimzamanlar ve Diğer Vakitler, Timaş, İst.: 2020 *Olga Tokarczuk, Son Hikâyeler, Timaş, İst.: 2021.

Oyun Çevirileri: *Stanisław Mrożek/Polisler (Policja), Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 2004 *Stanisław Mrożek/Striptiz (Striptease), Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 2005 *Stanisław Mrożek/Karol (Karol), Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 2004  *Stanisław Mrożek/Açık Denizde (N pełnym morzu), Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 2005 *Stanisław Mrożek/Büyülü Gece (Czarowna Noc), Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 2004 *Stanisław Mrożek/Parti-Eğlence (Zabawa), Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 2004 *Stanisław Mrożek/Terzi (Krawiec), Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 2005 *Maciej Wojtyszko/ Röpriz (Wznowienie) *Andrzej Saramonowicz/Testosteron (Testosteron), Mitos Boyut, İst.: 2008 *S. Ignacy Witkiewicz/Küçük Köşkte (W malym dworku) *Witold Gombrowicz/Operet (Operetka) *Gabriela Zapolska (uyarlama), Fazilet Hanımın Fazileti (Moralność pani Dulskiej) *Janusz Głowacki/Hamamböceği Avı (Polowanie na karaluchy)

İnceleme, Sözlük, Seçki, Antoloji: Örnekli Lehçe-Türkçe Deyimler Sözlüğü, Aydın Süer ile, AÜDTCF, Ank.: 1992 *Ortaçağ’dan Barok’a Polonya Edebiyat Tarihi, AÜ, Ank.: 1999 *XX. Yüzyıl Polonya Edebiyatı Çeviri Seçkisi", Kültür Bakanlığı, Ank.: 2000 *Polonya Edebiyatında Aydınlanma-Romantizm-Realizm”, Kültür Bakanlığı, Ank.: 2002 *Genç Polonya Dönemi Edebiyatı”, Kültür Bakanlığı, Ank.: 2004 *Özgürlüğün Peşindeki Polonya", AÜ DTCF, Ank.: 2004 *Romantik Bir Müzik Dehası- Chopin", Etkin, Ank.: 2005 *Kehribar Ülkesinden Yeni Öyküler, Çağdaş Polonya Edebiyatı Antolojisi, Kalem Kültür, İst.: 2014. 

Katkıda Bulunduğu Kitaplar: *Küçük Öykü Seçkisi, "L. Kolakowski ve Marek Hlasko’dan Öyküler",  Gündoğan, Ank. 1991 *Mektup Seçkisi, Haz. Gürsel Aytaç, "G. Morcinek ve M. Jasnorzewska’dan Mektuplar", Gündoğan, Ank.: 1994 *Gezi Notları Seçkisi, Haz. G. Aytaç, içinde Z. Herbert’ten “Arles” Gündoğan, Ank.: 1994 *Sürgün Edebiyatı Edebiyat Sürgünleri, Haz. Feridun Andaç, "Polonya Göçmen Edebiyatı Üzerine", Bağlam, Ank.: 1996

Kaynaklar: onkajans. com, 11 Mart 2022; YKY internet sitesi, erişim tarihi: 11 Mart 2022; Timaş Yayınları web sitesi, erişim tarihi: 11 Mart 2022; kalemagency.com, erişim tarihi: 11 Mart 2022.

DİLMAN MURADOĞLU

 

(1958, Hopa/Artvin - )

Çevirmen. Sankt Georg Avusturya Kız Lisesi’ni bitirdi. Viyana Üniversitesi’nde iletişim bilimleri, felsefe ve sosyoloji eğitimi aldı. Avusturya ve Türkiye’de özel sektörde ve çeşitli kurumlarda çevirmen ve Almanca öğretmeni olarak çalıştı. Halen Goethe Enstitüsü’nde ve Kadir Has Üniversitesi’nde Almanca öğretmenliği ve serbest çevirmenlik yapıyor.

Yapıtları: Çeviri: *Theodor W. Adorno, Walter Benjamin Üzerine, YKY, İst.: 2004 *Jürgen Habermas, Bölünmüş Batı, YKY, İst.: 2007 *Max Frisch, Günlükler – 1946-1949, YKY, İst.: 2008 *Sigmund Freud, Bir Çocukluk Nevrozu Hikâyesi, Say, İst.: 2011 *Detlev Claussen, Son Deha – Theodor W.Adorno, YKY, İst.: 2012 *Luca Bloom, Sınıf Meydan Savaşı, On8 Kitap, İst.: 2013 *Sigmund Freud, Rüyaların Yorumu, Say, İst.: 2014  *Daniel Höra, Buraya Kadarmış on8 Kitap, İst.: 2014 *Douwe Draaisma, Unutmanın Kitabı, YKY, İst.: 2015 *Daniel Höra, Vahşi Sürü, On8 Kitap, İst.: 2015 *Siegfried Kracauer, Poolisiye Roman, Metis, İst.: 2019 *Cevad Karahasan, Küllerin Anlattığı, İletişim, İst.: 2021 *Gerhart Baum, Temel Hakları Korumak, Serbest Akademi, İst.: 2021 *Russell D. Roberts, Görünmez Kalp, Serbest Akademi, İst.: 2021 *Sigmund Freud, Çocukta Fobinin Analizi, Say, İst.: 2022

Kaynaklar: YKY web sitesi, erişim tarihi: 11 Mart 2022.

OGÜN DUMAN

 

(1971, Mannheim, Almanya - ) 

Yükseköğrenimini Hacettepe Üni. Alman Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde tamamladı. Yurtdışında çeşitli çeviri atölyelerine ve seminerlere katıldı. Çevirmenliğin dışında Avrupa Birliği akreditasyonlu simultane tercüman olarak çalışıyor. Konferans Tercümanları Derneği BKTD üyesi, Kitap Çevirmenleri Meslek Birliği ÇEVBİR’in kurucularından ve Dış İlişkiler sorumlusudur. İstanbul'da yaşıyor; evli, bir çocuk babası.

Dilimize çevirdiği yazarlar arasında Max Frisch, Martin Walser, Peter Stamm, Stefan Zweig,  Margrit Schreiner, Franz Kafka, Ralf Rothmann, Petros Markaris, Ingrid Noll, Grit Poppe, Klaus Herrmann, Bodo Kirschhoff, Thomas Borgé ve Karl May gibi yazarlardan çeviriler yaptı. 

Ödül: Norbert Gestrein’dan yaptığı çevirisiyle Avusturya Kültür Bakanlığı’nın verdiği Çeviriyi Destekleme Ödülü’nü aldı. 

Yapıtları: Çeviri: *Christiane Grefe, Hamburger Çağı, İletişim, İst.: 1994 *Bodo Kirchhoff, Efendinin İnsanlığı, İletişim, İst.: 1994 *Tomas Borge, Dizginsiz Bir Sabırla, İletişim, İst.: 1996 *Klaus Herrmann, Babil’in Üzerine Gece Çöküyor, Yurt, İst.: 2002 *Emil Ludwig, İnsanoğlu (İsa Peygamber’in Yaşamı), Yurt, İst.: 2002 *Karl May, Balkan Uçurumlarında, Yurt, İst.: 2002 *Grit Poppe, Mila’nın Düşleri, Doğan, İst.: 2003 *Ingrid Noll, Aziz Dullar, Can, İst.: 2004 *Martin Walser, Eleştirmenin Ölümü, Can, İst.: 2004 *Stefan Klein, Mutluluğun Formülü, Arkadaş, İst.: 2004 *Petros Markaris, Che İntihar Etti, Can, İst.: 2005 *Stefan Zweig, Amerigo: Tarihsel Bir Yanlışlığın Hikâyesi, Can, İst.: 2005 *Norbert Gstrein, Öldürme Sanatı, Can, İst.: 2006 *Ralf Rothmann, Genç Işık, İletişim, İst.: 2007 *Inka Parei, Gölge Boksörü, Can, İSt.: 2007 *Max Frisch, Günlükler–1966-1971, Nazım Dikbaş ile birlikte; YKY, İst.: 2008 *Friedrich Meschede, Ayşe Erkmen, )>uçucu< / =şimdi=(, YKY, İst.: 2008 *Necmi Sönmez, Cengiz Çekil, Bir Tanık, Andrea Lerder ve Nazım Dikbaş ile birlikte; YKY, İst.: 2008 *Peter Stamm, Böylesi Bir Günde, İthaki, İst.: 2009 *Erden Kosova, Aydan Murtezaoğlu / Yakınlıklar Kaybalup Mesafeler Kapanırken, Andrea Lerder ve Nazım Dikbaş ile birlikte; YKY, İst.: 2009 *Ralf Rothmann, Deniz Kenarında Geyikler, Metis, İst.: 2009 *Ali Akay, Bülent Şangar - Gerilim İmgeleri, Liz Amado ile birikte; YKY, İst.: 2009 *Elvan Zabunyan, Sarkis: Ondan Bize, Paul Buck, Catherine Petit, Orçun Türkay ve Fred Stark'la birlikte; YKY, İst.: 2009 *Peter Stamm, Uçuyoruz, İthaki, İst.: 2010 *Peter Freund, Kara Şövalye’nin Büyüsü, İthaki, İst.: 2010 *Erden Kosova, Esra Ersen, Yüz Yüze, Liz Amado, Fred Stark ve Andrea Lerder ile birlikte; YKY, İst.: 2011 *Her Yerde, Evinde / At Home, Wherever, Kolektif, Liz Amado ve Erden Kosova ile birlikte; YKY, İst.: 2011 *Harald Fritzsch, Yanılıyorsunuz Einstein!,, Metis, İst.: 2012 *Elmar Holenstein, Felsefe Atlası, Küre, İst.: 2015 *Oya Atalay Franck, Mimari ve Politika, TMMOB Mimarlar Odası, İst.: 2015 *Sarkis Külliyatı Üzerine-Bellek ve Sonsuz, (der.) Uwe Fleckner, Işık Ergüden, Ayşe Orhun Gültekin, Roza Hakmen ve İnci Uysal ile birlikte; Norgunk, İst.: 2015 *Rudolf Arnheim, Tersine Dünya, İthaki, İst.: 2016 *Jörg Zittlau, Kısa Yoldan Felsefe, Öteki, İst.: 2017 *Stefan Zweig, Satranç, İndigo, İst.: 2018 *Stefan Zweig, Bir Kadının Yaşamından 24 Saat, İndigo, İst.: 2018 *Stefan Zweig, Korku, İndigo, İst.: 2018 *Stefan Zweig, Olağanüstü Bir Gece, İndigo, İst.: 2018 *Franz Kafka, Dönüşüm, İndigo, İst.: 2018 *Stefan Zweig, Aylak, İndigo, İst.: 2019 *Stefan Zweig, Amok Koşucusu, İndigo, İst.: 2020 *Margrit Schreiner, Hayal Kırıklıkları Kitabı, İletişim, İst.: 2020 *Stefan Zweig, Kızıl, İndigo, İst.: 2021 *Stefan Zweig, Bir Çöküşün Öyküsü, İndigo, İst.: 2021 *Werner Schiffauer, İslamcılığın Ardından, GAV Perspektif, 2021 *Julia Voss, Karin Kneffel, Çiçek Öztek ile birlikte, Dirimart, İst.: 2021 *Peter Stamm, Dünyanın Sakin Kayıtsızlığı, Nebula, İst.: 2021 *Max Frisch, Sorular, Sorular, Sorular, YKY, İst.: 2021.

Kaynaklar: Can Yayınları web sitesi, erişim tarihi: 11 Mart 2022; İletişim Yayınları web sitesi, erişim tarihi: 11 Mart 2022; YKY web sitesi, erişim tarihi: 11 Mart 2022.