PANAYOT ABACI

ABACI, PANAYOT / (23 Aralık 1923, İstanbul – 27 Temmuz 2015, İstanbul)

Müzik yazarı, çevirmen, viyola sanatçısı. Galata Kuledibi’nde, Kölemen Çıkmazı’nda doğdu.  Babası tüccar bir terzi, annesi İstanbullu bir öğretmendir. Aile, İstanbul’a Konya’dan gelmiş, akrabalarının 1923’te mübadele ile Yunanistan’a göç etmelerine rağmen, babası İstanbul’da kalmayı tercih etmiştir. İstanbul’da Zoğrafyon Lisesi’nden mezun oldu. İÜEF Felsefe Bölümü ve İstanbul Belediyesi Konservatuvarı’nda öğrenim gördü. İstanbul Belediyesi Konservatuvarı’nda Seyfettin Asal’ın öğrencisiydi. Konservatuvarın viyola bölümünü bitirdi. 1944’te kurulan Belediye Konservatuvarı Yaylı Çalgılar Topluluğu’nun ilk kemancısıydı. Şehir Orkestrası’nın kurucu müzisyenleri arasında yer aldı. İstanbul Şehir Orkestrası, İstanbul Oda Orkestrası, İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası ve İstanbul Devlet Opera ve Balesi’nde emekli olana kadar viyola sanatçısı olarak çalıştı. 1946’da kurulan İstanbul Filarmoni Derneği’nin ilk üyelerindendi. İstanbul’da yaşadı; evli, iki çocuk babasıydı.

27 Temmuz’da, uzun süredir tedavi gördüğü hastanede yaşamını yitirdi. Cenazesi, 29 Temmuz Çarşamba günü Arnavutköy Aya Strati Taksiarhi Rum Ortodoks Kilisesi’nden kaldırıldı ve Arnavutköy Rum Mezarlığı’nda defnedildi.

1954’te Rumca edebiyat dergisi Pirsus’u (Ekim 1954-Eylül 1962, 93 sayı) çıkarmaya başlayarak atıldığı yayıncılık hayatını, 1961’de yayımına başladığı Orkestra adlı aylık müzik dergisini yaşamını yitirene kadar sürdürdü. Aziz Nesin’in Halk Üniversitesi’nde Yunan Dili ve Edebiyatı dersleri verdi. İstanbul Filarmoni Derneği, İstanbul Filarmoni Vakfı ve Atatürk Kültür Merkezi Derneği’nde görev aldı. Haftalık Pirsos gazetesinde dokuz yıl yazdı. Panayot Abacı, yazılarını kitaplaştırmadı. Yönetmenliğini Atilla Tokatlı’nın yaptığı, başrollerinde Neriman Köksal, Ulvi Uraz ve Kenan Pars’ın yer aldığı, 1964 tarihli ‘Gel Buluşalım’ filminde yapımcı olarak yer aldı.

Ödül: Yıldırım Keskin’in “Aklı Başında Bir Adam” adlı oyununun Yunancaya çevirisiyle 1981’de Corinth Festivali’nde En İyi Tercüme Oyun Ödülü'nü; Aziz Nesin’in, “Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz” adlı yapıtının Yunancaya çevirisiyle, 1993'te Yunan Çevirmenler Derneği’nin En İyi Roman Çeviri Ödülü’nü aldı.

Pirsos Dergisi Hakkında Yazılan Tezler: Sonia Baimpourntidou, "Pirsos dergisi üzerine bir inceleme", YLT, Dan.: Doç. Dr. Seval Şahin Gümüş, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üni. SBE, Türk Dili ve Edebiyatı ABD, İst.: 2018, 272 s.

Yapıtları: Çeviri: Türkçeden Yunancaya çevirdiği eserler: Aziz Nesin, Ajan OX-13 / Ο μυστικός Πρακτορας ΟΧ-13 Αντιπαράλληλα, Antiparallila, 1978 *Aziz Nesin, Deliler Boşandı / Οι τρελοί δραπέτευσαν, Έκδοση Ορίζοντες, Orizontes, 1980 *Aziz Nesin, Zübük / Ζουμπούκ, Κέδρος, Kedros, 1983 *Aziz Nesin, Tek Yol / Ο μόνος δρόμος, Έκδοση: Ελληνικές Εκδόσεις, Ellinikes Ekdoseis, 1985 *Aziz Nesin, Kazan Töreni / Η τελετή του καζανιού, Έκδοση Ορίζοντες, Orizontes,1986 *Aziz Nesin, Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz / Ο Ζήσης και ζει και δε ζει, Έκδοση: Δωρικός, Dorikos, 1991 *Aziz Nesin, Böyle Gelmiş Böyle Gitmez/ Έτσι ήρθαν τα πράματα μα έτσι δεθαπάνε Ι-ΙΙ, Έκδοση Θεμέλιο, Themelio, 1995 *Yaşar Kemal, Deniz Küstü / Θυμωμένη θάλασσα, Έκδοση Θεμέλιο, Themelio, 1995 *Yaşar Kemal, Kuşlar da Gitti / Φύγανε και τα πουλιά, Έκδοση Θεμέλιο, Themelio, 1995 *Yaşar Kemal, Akçasazın Ağaları / Οι αγάδες του Ακτσάσαζ, Έκδοση Θεμέλιο, Themelio, 1998 *Yaşar Kemal, Bir Ada Hikâyesi/ Η ιστορία ενός νησιού, Έκδοση Θεμέλιο, Themelio, 1999 *Sabahattin Ali, İçimizdeki Şeytan/ Το δαιμονικόμας, Έκδοση Ωκεανίδα, Okeanida, 1986 *Ceyhun Demirtaş, Cadı Fırtınası / Η στρίγγλα καταιγίδα, ελληνικές Εκδόσεις, Ellinikes Ekdoseis, 1985 *Orhan Pamuk, Sessiz Ev / Το σπίτιτης σιωπής, Έκδοσεις Πατακη 1995 και Ωκεανίδα, Ekdoseis Pataki, 1995; Okeanida, 2008 *Kemal Anadol, Büyük Ayrılık / Ο μεγάλος χωρισμός, Θεμέλιο, Themelio, 2007 *Rıfat Ilgaz, Karartma Geceleri / Νύχτες συσκότισης, Έκδοση Θεμέλιο, Themelio, 1992 *Mehmed Uzun, Aşk Gibi Aydınlık Ömür Gibi Karanlık / Το φέγγος και το σκοτάδι, Υπόέκδοση Δωρικός, Dorikos, ?

Türkçeden Yunancaya çevirdiği tiyatro eserleri: *Aziz Nesin, Hadi Öldürsene Canikom / Άντε ψυχούλα μου σκότωσέ με, Selanik Triandria Halk Tiyatrosu’nda sahnelendi, 2008 *Nazım Hikmet, Unutulan Adam / Ο άνθρωπος που ξεχάστηκε, Volos Erineos Tiyatrosu’nda sahnelendi, 2002 *Tuncer Cücenoğlu, Çıkmaz Sokak / Ο κρυφός δρόμος, Atina Kesariani Halk Tiyatrosu’nda sahnelendi. *Güngör Dilmen, Canlı Maymun Lokantası / Εστιατόριο ο Ζωντανός Πίθηκος, *Yıldırım Keskin, Aklı Başında Bir Adam / Ένας βαθυστόχαστος άνθρωπος, İstanbul Üniversitesi’nin Yunan öğrencileri tarafından Korint Festivali’nde sahnelendi.

Yunancadan Türkçeye çevirdiği eserler: *Nikiforos Vrettakos, Savaş Hazırlığı / Προετοιμασία πολέμου, (A. Kadir ile birlikte), İst.: Yazko, 1983 *Nikos Svoronos, Çağdaş Hellen-Yunan Tarihine Bakış / Επισκόπηση Νεο ελληνικής Ιστορίας, İst.: Belge, 1988 *Antonis Samarakis, Tehlike Çanı / Σήμα κινδύνου, İst.: Can, 1991 *Thanasis Valtinos, Ağız Dalaşı / Φτερά μπεκάτσας, İst.: Çınar, 1993 *Nikos Temelis, Arayış / Αναζήτηση, İst.: Doğan Kitap, 1998 *Dido Sotiriyu, Buyruk / Εντολή, İst.: Belge, 1999 *Petros Markaris, Gece Bülteni / Νυχτερινό δελτίο, İst.: Doğan Kitap, 2000 *Nikiforos Vrettakos, Boranla Gelen / Το αγρίμι, İst.: Can, 2004 *Dimitra Sotiri-Petrula, Anan Nerede Ulan / Πού ‘ναι η μάνα σου μωρή, İst.: Pencere, 2005 *Tasos Livaditis, Bir Yel Esiyor Dünya Kavşaklarında / Φυσάει στα σταυρο δρόμια του κόσμου, İst.: Evrensel, 2006

Yunancadan Türkçeye çevirdiği tiyatro eserleri: *Yakovos Kampanellis, Baba Savaş / Ο μπαμπάς ο πόλεμος, İst.: Mitos-Boyut, 1994; Ankara Devlet Tiyatrosu’nda sahnelendi ve çevirisiyle Devlet Çeviri Ödülü’nü aldı. *Yakovos Kampanellis, Odisea Evine Dön / Οδυσσέα γύρισε σπίτι, İst.: Mitos-Boyut, 2001; Ankara Devlet Tiyatrosu’nda sahnelendi. *Yakovos Kampanellis, Harikalar Avlusu / Η αυλή των θαυμάτων, İst.: Mitos-Boyut, 2002 *Yakovos Kampanellis, Yol İçerden Geçer / Ο δρόμος περνάει από μέσα, İst.: Mitos-Boyut, 2002 *Grigorios Ksenopulos, Günaha Çağrı / Ο πειρασμός, İst.: Pencere, 2005 *Menelaos Lundemis, Şimşekler Çakarken / Οι κεραυνοί ξεσπούν, İst.: Pencere, ? *Dimitri Psathas, Yalancı Aranıyor ve Dangalak / Ζητείται ψεύτης, İst.: Pencere, 2005; ilk kez Ankara Devlet Tiyatrosu’nda, sonra Antalya Devlet Tiyatrosu’nda ve Ankara Özel Tiyatro Ekin’de sahnelendi.

Kaynaklar: Ahmet Say, “Panayot Abacı’nın Ardından”, Evrensel, 31 Temmuz 2015; Oral Çalışlar, "Panayot Abacı…", Radikal, 28 Temmuz 2015; Deniz Kavukçuoğlu, "Panayot Abacı'yı Yitirdik", Cumhuriyet, 29 Temmuz 2015; Hayati Asılyazıcı, "Dünyaya Açılan Bir Kültür Köprüsüydü Panayot Abacı", Aydınlık, 2 Ağustos 2015; Sonia Baimpourntidou, "Pirsos Dergisi Üzerine Bir İnceleme", YLT, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üni. SBE, Türk Dili ve Edebiyatı ABD, İst.: 2018.

.Yayına Hazırlayan: Şükrü Kırkağaç

20 Ocak 2025 tarihinde güncellendi.