ABDÜLAHAD, NÛRÎ

 ABDÜLAHAD NÛRİ / (1003/1594 [1013/1604], Sivas – 1061/1651, İstanbul)

 Babası Kadı Muslihuddin Mustafa Safâyî Efendi, Şemseddin Sivâsî’nin kardeşi olan Sivas müftüsü Ebü’l-Berekât İsmâil Efendi’nin oğludur. Annesi ise Şemseddin Sivâsî’nin büyük kardeşi Muharrem Efendi’nin kızı Safâ Hatun’dur. Küçük yaşta babasını kaybedince dayısı Abdülmecid Sivâsî tarafından yetiştirildi. Abdülmecid, devrin padişahı III. Mehmed tarafından saraya davet edilince onunla birlikte İstanbul’a geldi. Burada bir yandan öğrenimine devam etti, diğer yandan da dayısının yanında sülûkünü tamamladı. Hilâfet aldıktan sonra irşadda bulunmak ve tarikatı yaymak üzere dayısı tarafından Midilli’ye gönderildi. Şeyhülislâm Esad Efendi, kendisini Mehmed Ağa Tekkesi şeyhliğine tayin edince, 1620’de İstanbul’a döndü. 1631’de Fatih, 1641’de Beyazıt, ardından da Ayasofya camilerinde vaaz etmek üzere kürsü şeyhliğine tayin edildi. Sultan Ahmed Camii’nin açılış merasiminde bulundu. Cenazesi Eyüp Nişancası’nda Abdülmecid Sivâsî’nin türbesi karşısına defnedildi.

Tasavvufî şiirler ve ilâhiler yazdı, çoğu risâle hacminde, dinî-tasavvufî içerikli Arapça birçok eser kaleme aldı. Mürettep divanının İstanbul kütüphanelerinde çeşitli nüshaları vardır. Sefînetü’l-evliyâʾ ve Osmanlı Müellifleri’nde otuza yakın eserinden bahsedilmektedir.

Hakkında Hazırlanan Tezler: *Vehbi Kahveci, Abdülahad Nuri'nin Kastamonu'daki Yayın Çalışmaları: 1921 – 1923”, YLT, Dan. Doç. Dr. Mehmet Serhat Yılmaz, Kastamonu Üni. SBE Tarih Ana BD, Kastamonu: 2015, 244 s.

Yapıtları: Manzum: *Divân (kaynaklarda Dîvân-ı İlâhiyât ve Risâle-i İlâhiyât adları ile anılmaktadır); Abdülahad Nûri ve Divanı, İnceleme ve Tenkitli Metin. (haz. Hüseyin Akkaya) İst.: Kitabevi, 2003/Nesir: *Risâletün fî-Deverâni’s-Sûfiyye *Terceme-i Te’dîbü’l-Mütemerridîn Abdülahad Nurî daha önce aynı konuda Arapça yazmış olduğu Te’dîbü’l-Mütemerridîn isimli eserini kısaltarak Türkçeye tercüme etmiştir. *Er-Risâletü’s-Semâ’iyyetü’l-Mülzimetü li’l-Münkirîn (Sinan-ı Erdebilî’nin Arapça eserinin Türkçe tercümesidir. / Nesir: *Risâletün fî-Deverâni’s-Sûfiyye (Türkçe; Süleymaniye Ktp, Hacı Mahmud Efendi Bl., nr. 3044/2); ?, İstanbul *Terceme-i Te’dîbü’l-Mütemerridîn Abdülahad Nurî daha önce aynı konuda Arapça yazmış olduğu Te’dîbü’l-Mütemerridîn isimli eserini kısaltarak Türkçeye tercüme etmiştir (Süleymaniye Ktp, Pertevniyal Bl., nr. 96/11 *Er-Risâletü’s-Semâ’iyyetü’l-Mülzimetü li’l-Münkirîn (Sinan-ı Erdebilî’nin Arapça eserinin Türkçe tercümesidir. Beyazıt Devlet Ktp, Veliyyüddin Efendi Bl., nr. 3602/5) / Arapça eserleri: *Mir’âtü’l-Vücûd ve Mirkâtü’ş-Şühûd (Süleymaniye Ktp, Hacı Mahmud Efendi Bl., nr. 2341) *Riyâzü’l-Ezkâr ve Hıyâzü’l-Esrâr (Süleymaniye Ktp, Hacı Mahmud Efendi Bl., nr. 2438/2) *Hikmetü’t-Te’âruz fî-Sûreti’t-Tenâkuz (Köprülü Ktp, nr. 1590) *Risâletün fî-Tayyi’l-Mekân (Süleymaniye Ktp, Esad Efendi Bl., nr. 1446/19) *Kasmü’l-Mübtedi’în bi-Sinâni’s-Sünne (Beyazıt Devlet Ktp, Veliyyüddin Efendi Bl., nr. 1827/2) *El-‘Adlü ve’l-İksât beyne’t-Tefrîti ve’l-İfrâtb (Beyazıt Devlet Ktp, Veliyyüddin Efendi Bl., nr. 1827/4) *Te’dîbü’l-Mütemerridîn (Beyazıt Devlet Ktp, Veliyyüddin Efendi Bl., nr. 1827/6) *İsbâtü’l-‘Âlim ve’ş-Şu’ûr li-men-Kâne min-Ehli’l-Kubûr (Beyazıt Devlet Ktp, Veliyyüddin Efendi Bl., nr. 1827/7) *Risâletün Müte’allikatün bi-Kavlihî Te’âlâ (Beyazıt Devlet Ktp, Veliyyüddin Efendi Bl., nr. 1827/8) *İnkâzü’t-Tâlibîn an-Mehâvi’l-Gâfilîn (Beyazıt Devlet Ktp, Veliyyüddin Efendi Bl., nr. 1827/9)

Kaynaklar: Necdet, Tekke, s. 519; Abdullah Uçman, “Abdülahad Nûri”, TDVİA c. I, İst.: 1988, s. 178-179; Mehmed Nazmi Efendi, Hediyyetü’l-ihvân, Süleymaniye Ktp., Reşid Efendi, nr. 495, vr. 147a; Abdülahad Nûri, Silsilenâme, Süleymaniye Ktp., Çelebi Abdullah Efendi, nr. 172, vr. 86a; Hüseyin Vassâf, Sefîne-i Evliyâ. c. III, s. 358-370; Bursalı Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, I, İst.: Matbaa-i Âmire, 1333/1915, s. 121-122; Prof. Dr. Hüseyin Akkaya, TEİS.