ABDULLAH ZÜHTÜ

 

ABDULLAH ZÜHTÜ / (1869, İstanbul – 29 Mayıs 1925, İstanbul)

Gazeteci, yazar. Serâzad müstearını da kullandı. Ticaret ve Nafıa Nezareti başkâtiplerinden Osman Tevfik Efendi’nin oğlu. 1890’da Galatasaray Sultanisi’ni bitirdi. Okul sıralarında başladığı yazarlık mesleğini Saadet gazetesinde sürdürdü. Tarik, Sabah, Tercüman-ı Hakikat, İkdam gazetelerinde çalıştı. Bir ara Maarif Nezareti Tetkik-i Müellefat Komisyonu üyeliği yaptı. II. Meşrutiyet’ten sonra 1908’de Mahmut Sadık ile Yeni Gazete’yi çıkarmaya başladı. İttihat ve Terakki’ye karşı çıkarak Kâmil Paşa’yı tutan ve İngiliz siyasetine yakınlığıyla bilinen Yeni Gazete, Babıâli baskını (23 Aralık 1913) sonucu İttihat ve Terakki’nin yeniden iktidara gelmesi üzerine yayımına son verdi. Abdullah Zühtü mesleğe bir süre ara verdikten sonra İkdam ve Sabah’ta imzasız yazılar yazmaya başladı. I. Dünya Savaşı yıllarında İkdam’ın başyazarlığını yaptı. Mütarekeden sonra Kasım 1918’de Mahmut Sadık ile Yeni Gazete’yi yeniden çıkardı. Daha sonraki yıllarda Sabah’ın başyazarlığını yaptı. Ahmet İhsan’la (Tokgöz) Le Soir adlı Fransızca bir gazete çıkardı. 1919’da İngiliz Muhipler Cemiyeti’nin kurucuları arasında yer aldı; 1920’de kısa bir süre matbuat umum müdürlüğü yaptı. Son yıllarını Bedesten’de antikacılık yaparak geçirdi. Seksenden çok telif ve çeviri eseri bulunmaktadır. Rus edebiyatından ilk çevirileri yapanlardan birisidir. Yunan Savaşı yıllarında yazdığı Şanlı Asker gerek zamanında, gerek sonra çok ilgi görmüş, pek çok kez basılmıştır.

Yapıtları: Roman: *Güller Dikenler, İst.: Mihran Mtb., 1314/1896 *Şanlı Asker, İst.: Mihran Mtb., 1315/1897 *Yandım Aman Kantosu, İst.: Mihran Mtb., 1315/1897 *Hırçın Kız, İst.: Karabet Mtb., 1324/1908 *Şikeste Beste, ? *Sara, ? / Sohbet: *Rehgüzâr-ı Matbuatta, İst.: Âlem Mtb., 1314/1896 / İnceleme: *Devlet-i Aliyye-i Osmaniye ve Yunan Muharebesi, (Süleyman Tevfik ile), İst.: Mihran Mtb., 1315/1897 *Sarf-i Osmani, İst.: 1318/1900 / Çeviri: *Firari Bir Kız, İst.: Kaspar Mtb., 1307/1890 *Esrar-ı Müthişe, İst.: Mihran Mtb., 1313/1895 *Müteehhil, İst.: Mihran Mtb., 1313/1895 *Marsuen’in Milyonları, İst.: Mihran Mtb., 1313/1895 *F. Coppée, Beş Yüz Bin Frank, İst.: İkdam Mtb., 1313/1895 *Adelina’nın Esrarı, İst.: Saadet Mtb.,  1314/1896 *Bir Gece, İst.: Mihran Mtb., 1316/1898 *Leydi, İst.: İkdam Mtb., 1317/1899 *İvan Turgenyev, Ab-ı Nevbahar, İst.: İkdam Mtb., 1321/1903 *Buhar, İst.: İkdam Mtb., 1321/1903 *Kadın Hisleri, İst.: İkdam Mtb., 1321/1903 *Bahr-i Müncemid-i Cenubide, İst.: İkdam Mtb., 1322/1904 *P. Bourget, Vade, İst.: Matbaa-i Ahmet İhsan, 1324/1908 *Muharririn Zevcesi, İst.: Karabet Mtb., 1324/1908; *Parmak İzi, İst.: İkdam Mtb., 1326/1910 *Matmazel Yüz Milyon, İst.: Asır Mtb., ty;.

Kaynaklar: TBEA, c. 1, 2001, s. 7-8/2010, s. 7-8; S. İskit, Türkiyede Matbuat İdareleri ve Politikaları, 1943, Ank., s. 185-186; Reşat Ekrem Koçu, “Abdullah Zühdi”, İSTA, I, s. 54-56; Gövsa, s. 4-5; Özkırımlı, TEA, I, s. 20; “Abdullah Zühdü”, TDEA, I, s. 15; Hüseyin Cahit Yalçın, Edebiyat Anıları, İst., 1975, s. 100-101; Tarık Zafer Tunaya, Türkiye’de Siyasal Partiler, c. II, İst., 1986, s. 472; Erol Üyepazarcı, Korkmayınız Mr. Sherlock Holmes, İst.: 1997, s. 126; Orhan Koloğlu, “Abdullah Zühdü”, YYOA, I, s. 22.