9 Temmuz 2015 Perşembe

ATAOL BEHRAMOĞLU


(13 Nisan (nüfus kaydında 20 Mayıs) 1942, Çatalca/ İstanbul-)


Ata Haydar, A. Baykal, Aykut Baykal, Vedat Sinan ve Ataol Gürus imzalarını da kullandı. İsmet Hanım ile yüksek ziraat mühendisi Haydar Behramoğlu’nun oğlu. “Nihat Behram” olarak tanınan gazeteci ve şair Mustafa Nihat Behramoğlu’nun ve avukat Namık Kemal Behramoğlu’nun ağabeyidir. 13 Nisan 1942’de, Azerbaycan kökenli bir ailenin çocuğu olarak babasının yedek subaylığı sırasında Çatalca’da doğdu. Çocukluk ve ilk gençlik yılları, ziraat müdürü olan babasının görevi nedeniyle Türkiye’nin çeşitli yörelerinde geçti. İlkokul üçüncü sınıfa kadar Kars’ta öğrenim gördü. 1953'te Çankırı Kurtuluş İlkokulu'nu ve 1960'ta Çankırı Lisesi’ni bitirdi.  Bir süre AÜ Hukuk Fakültesi’ne devam etti, AÜ DTCF Felsefe Bölümü’nün derslerini izledi, 1966'da aynı fakültenin Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi. 1962'de üyesi olduğu Türkiye İşçi Partisi’nin örgütlenme çalışmalarına katıldı. 1965'te oluşturulan Fikir Kulüpleri Federasyonu’nun kurucuları arasında yer aldı ve Dönüşüm dergisinin sahipliğini üstlendi.

İlk şiir kitabı “Bir Ermeni General” 1965'te, kitaplaşan ilk çevirisi “İvanov” (Anton Çehov) 1967'de basıldı. Mihail Yuryeviç Lermontov’dan ilk şiir çevirilerini de bu dönemde yaptı.  60’lı yıllar toplumcu kuşağının manifestosu niteliğindeki şiirlerden "Bir Gün Mutlaka”yı 1965'te yayımladı. 1969'da “Ant” dergisinde birkaç sayı yayımlanan “Toplumcu Genç Şairler Savaş Açıyor” başlıklı oturumda yeni toplumcu şiir üstüne görüşlerini açıkladı. 1970'te yayımlanan ikinci şiir kitabı “Bir Gün Mutlaka”, kuşağının öncü yapıtlarından biri olarak kabul edildi. 1970'te İsmet Özel ile yayımlamaya başladıkları Halkın Dostları dergisi geniş yankı uyandırdı. Aynı yıl, Maksim Gorki’den çevirdiği “Yaşanmış Hikâyeler” yayımlandı. İsmet Özel ve Murat Belge ile birlikte Halkın Dostları dergisini (1970-71), kardeşi Nihat Behram ile birlikte Militan dergisini (18 sayı, 1975-76) kurdu; Sanat Emeği dergisinin (31 sayı, 1978-80) yazı kurulunda bulundu.

 1970 yılı sonbaharında dört yıl sürecek ilk yurtdışı yolculuğuna çıktı. 1972’ye kadar Londra ve Paris’te yaşadı; gece bekçiliği, otel kâtipliği ve öğretmenlik yaptı. Paris’te Louis Aragon ve Pablo Neruda ile tanıştı. Aragon’un yönetimindeki “Les Lettres Françaises”de, Abidin Dino çevirisiyle, “Bir Gün Mutlaka” dan bir bölüm yayımlandı. Paris’te Théatre de Liberté’nin kuruluş çalışmalarına katıldı (1971). İlk oyun “Légendes à Avénir / Geleceğe Masallar” için bölümler yazdı. 1972 sonbaharında Sovyet Yazarlar Birliği’nin çağrılısı olarak gittiği Moskova’da yaklaşık iki yıl kalarak Moskova Devlet Üniversitesi’nde stajyer olarak Rus Edebiyatı üzerine çalıştı. 1974'te ülkeye dönüşünden bir süre sonra Muhsin Ertuğrul yönetimindeki İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları’nda dramaturg olarak çalışmaya başladı. 1975'te kardeşi Nihat Behram ile çıkardıkları edebiyat-kültür dergisi “Militan” (kimi sayıları beş bine ulaşan tirajıyla) büyük ilgi gördü. 

1977'de bir Atina gezisinde Yannis Ritsos ile tanıştı. 1978'de Sofya’da Dünya Yazarları 1. Kurultayı’na Aziz Nesin, Yaşar Kemal ve Burhan Arpad ile Türkiye Temsilcisi olarak katıldı. 1979'da TYS genel sekreteri oldu. Aynı yıl, Rus asıllı Ludmila Denisenko ile evliliğinden kızı Barış doğdu. “Sanat Emeği” dergisinin kurucuları ve yazı kurulu üyeleri arasında yer aldı. 1980 darbesi sonrasında dramaturgluk görevinden ayrılmak zorunda kaldı. “Ne Yağmur…Ne Şiirler…” kitabının yeni basımının mahkemece “toplatılması ve imhası”na karar verildi. Bir hafta Selimiye’de göz hapsinde tutuldu. Kitap daha sonra beraat etti.

“İyi Bir Yurttaş Aranıyor” başlığı altında topladığı şiirler Türkiye’de “siyasal kabare” türünün ilk örneklerinden biri olarak 1981'de Ankara Sanat Tiyatrosu tarafından sahnelendi. Aynı yıl Yunanistan’da “Türkiye, Üzgün Yurdum, Güzel Yurdum” adıyla yayımlanan kitabı, şiirlerinden yabancı bir dilde ilk seçmelerdi. Kitap kısa sürede birkaç kez basıldı. Dünya şairlerinden Rusça, İngilizce, Fransızcadan yaptığı çevirileri “Kardeş Türküler” adlı bir kitapta topladı (1981). “Son Yüzyıl Büyük Türk Şiiri Antolojisi”nin ilk çalışmalarına başladı.

1982 mart ayında Barış Derneği kurucu ve yöneticisi olarak tutuklandı. Maltepe Askeri Cezaevi ve Sağmalcılar Cezaevi’nde on ay tutuklu kaldı. Bu sırada Adam Yayıncılık’ta editörlük yaptı (1981-82). Cezaevinde bulunduğu sırada, Asya-Afrika Yazarlar Birliği 1981 Lotus Ödülü’nü kazandı. Şiirlerinden seçmeler tek ciltte yayımlanarak birçok kez yeni basım yaptı (1983, Adam). Lermontov’dan şiir çevirileri kitaplaştı (Hançer, 1983).

1983 kasım ayında, devam eden duruşmaların, katılmadığı son oturumunda 8 yıl hapis cezasına mahkûm edildi. Ataol Behramoğlu 1984 başlarında ülkeden gizlice ayrılmak zorunda kalarak Fransa’ya gitti. Bir süre sonra ailesini de – pasaport verilmediği için – yine gizlice ülke dışına çıkardı. 1989 haziran ayına kadar sürecek bu ikinci yurtdışı döneminde Paris Sorbonne Üniversitesi “Centre de Poétique Comparée” bölümü çalışmalarına katıldı. 1986’da Paris’te Fransızca Türk edebiyatı dergisi “Anka”yı kurdu ve yönetti. Bu yıllarda Ataol Behramoğlu Avustralya’dan Finlandiya’ya birçok ülkede katıldığı toplantılarda konuşmalar yaptı, şiirlerini okudu. Şiirlerinden Macarcaya yapılan bir seçmeler 1988’de Budapeşte’de “Europa” yayınevince yayımlandı. Almanya’da (daha sonra Türkiye’de) “Kızıma Mektuplar (1985)”, “Türkiye, Üzgün Yurdum, Güzel Yurdum (1985) adlı şiir kitapları ve “Mustafa Suphi Destanı”nın yeni bir basımı yayımlandı. Destan, sürgündeki “Halk Oyuncuları” topluluğunca Stockholm, Paris, Berlin, Amsterdam gibi birçok Avrupa kentinde sahnelendi (1987-88). 1989 Avignon Tiyatro Festivali’nde ilk Türkçe oyun olarak sunuldu.

Yurtdışında bulunduğu sırada Türkiye’de “Son Yüzyıl Büyük Türk Şiiri Antolojisi”; “Dünya Şiiri Antolojisi (Özdemir İnce ile birlikte)”; “Çağdaş Rus Şiiri Antolojisi”; “Çehov-Bütün Oyunları (1. Cilt)”, şiir üstüne yazıları “Yaşayan Bir Şiir” (1986); şiir kitapları “Eski Nisan”, “Bebeklerin Ulusu Yok” yayımlanan Ataol Behramoğlu, hakkındaki davaların yargıtay aşamasında beraatle sonuçlanması üzerine Haziran 1989’da ülkeye döndü.

Birkaç yıl Simavi Yayınları’nda editör, Pendik Belediyesi’nde kültür danışmanı olarak çalıştı. Vera Tulyakova’nın anılarından ve Nâzım Hikmet’in şiirlerinden oluşturduğu “Mutlu ol Nâzım”, Dilek Türker’in oyunculuğuyla Türkiye’nin birçok yöresinde ve Almanya’da birçok kez sahnelendi. Belgesel bir oyun çalışması olan “Lozan”, Devlet Tiyatrosu’nca Antalya (1992, 1993) ve İstanbul’da (1993) oynandı. 1995'te TYS Genel Başkanı seçildi; bu görevi 1999'a kadar iki dönem sürdürdü. 

Akademik alanda çalışmalarının ürünü olan “Rus Edebiyatı Yazıları” (2001) ve “Rus Edebiyatında Puşkin Gerçekliği” (2001) adlı yapıtlarını “Rus Edebiyatının Öğrettiği” adıyla kitaplaştırdığı yeni yazıları, ulusal ve uluslararası konferanslarda Rus edebiyatı üstüne bildiri metinlerinin yayını izledi. 2008'de Texas Üniversitesi Yayınları tarafından (Prof. Walter G. Andrews’un çevirileri ve Laurent Mignon’un önsözüyle) şiirlerinden geniş bir seçmeler Amerika Birleşik Devletleri'nde yayınlandı.

1992'de İstanbul Üniversitesi'nde başladığı Rus Dili ve Edebiyatı öğretim üyeliğini 2003'te aynı üniversitede doçent, 2009'da Beykent Üniversitesi'nde profesör olarak sürdürdü. İÜEF Slav Dilleri ve Edebiyatları ABD Başkanlığı görevinden ve Beykent Üniversitesi'nden sonra İstanbul Aydın Üniversitesi'nde profesör unvanıyla öğretim üyesi olarak görev yaptı. 2022 Temmuz'unda İstanbul Aydın Üniversitesi'ndeki görevine son verildi. İstanbul’da yaşıyor; evli, bir çocuk babası.

Yayınlanan ilk şiiri 5 Ocak 1960'ta Yeni Çankırı gazetesinin Şiir Köşesi’nde çıkan Melankoli’dir. (Yılmaz). İlk şiirleri 'Ataol Gürus' adıyla Yeni Çankırı, Yeşil Ilgaz, Çağrı gibi yerel gazete ve dergilerde yayınlandı. 1960'dan bu yana şiir, hikâye, yazı, çeviri ve kendisiyle yapılan söyleşileri; Adam Sanat, Akşam, Anka, Ant, Ataç, Aydınlık, Aydınlık Kitap, Ayraç, Bilim ve Sanat, Birgün, Broy, Cumhuriyet, Cumhuriyet Dergi, Cumhuriyet Kitap, Devinim 60, Devrim, Diri Ozanlar Derneği, Dost, Dönemeç, E, E Şiir 99, Edebiyatta Üç Nokta, Elif, Evrim, Gösteri, Güneş, Güzel Yazılar, Halkın Dostları, Ilgaz, 2000’e Doğru, Kafa, Merhaba, Militan, Milliyet Sanat, Papirüs, Poesium,  Politika, Sanat 87, Sanat 88, Sanat Emeği, Sözcükler, Şiir Sanatı, Şiirsaati, Türk Dili, Türkiye Postası, Varlık, Yapraklar, Yarın, Yasakmeyve, Yasam İçin Şiir, Yazın, Yazko Edebiyat, Yelken, Yeni Çankırı, Yeni Dergi, Yeni Düşün, Yeni Gerçek, Yeni Ortam vb. dergi, gazete ve eklerinde yayımlandı. Cumhuriyet gazetesinde “Cumartesi Yazıları” adlı köşesinde köşe yazarlığı yaptı.

Nâzım Hikmet ve Ahmet Arif’in toplumcu lirik şiir anlayışını benimsedi. 1965 yılında yayımladığı “Bir Gün Mutlaka” ile yeni toplumcu şiirin etkileyici bir örneğini verdi. 1969 yılında Ant dergisinde yayımlanan “Toplumcu Genç Şairler Savaş Açıyor” başlıklı oturumda şiir anlayışını ortaya koydu. 1970’li yıllarda toplumcu gerçekçi akım içinde siyasal düşüncenin şiirde eritilmesini amaçladı. 1979'dan itibaren “Dörtlükler”, “Mustafa Suphi Destanı” ve ”İyi Bir Yurttaş Aranıyor” kitaplarında epik şiire yöneldi. “Şiiri şiir yapan şeyin insanca sıcaklık ve kendiliğindenlik olduğu” görüşünü savundu. 

"Politik bir 'hareket' doğrultusunda, hareketli şiirler yazdı. Devrimci olmayan halkçılık anlayışıyla toplumcu şiire yaslandı. Behramoğlu toplumcu şiirin direniş ve başkaldırının şiiri olması gerektiğini savunmaktadır. Toplumcu şiir yalnızca insanların yüceltilmesinden ibaret olmamalı, ancak aynı zamanda işçi sınıfının konumunda görülebilen çelişkilerin tümü nü yansıtmalıdır. Şair, insan deneyiminin her alanını kapsayan eleştirel bir gerçekçiliği tercih etmektedir. “Organik şiir” olarak adlandırdığı şiiri savunur ve onu “yapay”, “yapmacık”, “mekanik” şiirin karşıtı olarak tanımlar." (Çiftçi)

Seçme şiirleri Yunanistan ve Macaristan’da yayımlandı. 2003 yılı Dünya Şiir Günü Bildirisi’ni kaleme aldı. Şiirleri Japonca, İtalyanca, Bulgarca vb. gibi dillere çevrildi. Kitapları toplu olarak Adam Yayınları, Epsilon Yayınevi ve Tekin Yayınevi tarafından yayınlandı.

Yazdığı Tezler: "Rus Edebiyatında Puşkin Gerçekliği", Doktora tezi, Dan. Prof. Dr. Tahsin Yücel, Prof. Dr. Nilüfer Kuruyazıcı, İÜ SBE Batı Dilleri ve Edebiyatları ABD Rus Dili ve Edebiyatı BD, İst.: 2000, 218 s.

Hakkında Yazılan Tezler: Yüksek Lisans Tezleri:  Taner Namlı, "Ataol Behramoğlu'nun Şiirlerinin Tematik ve Yapı Bakımından İncelenmesi", Dan. Yrd. Doç. Dr. Tarık Özcan, Fırat Üni. SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Elazığ: 2004, 168 s.; Süheyla Doğrudil, "Ataol Behramoğlu Şiiri", Dan. Doç. Dr. Erdoğan Erbay, Atatürk Üni. SBE  Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Erzurum: 2007, 224 s.; Figen Yılmaz, "Ataol Behramoğlu Hayatı ve Şiiri", Dan. Prof. Dr. Necat Birinci, İstanbul Aydın Üniversitesi, SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD, İst.: 2016, 314 s.; Khazan Azizova, "Mikayıl Müşfiq ile Ataol Behramoğlu'nun Şiirlerinin Karşılaştırmalı Çözümlenmesi", Dan. Yrd. Doç. Dr. Hanzade Güzeloğlu, Ardahan Üniv. SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Ardahan: 2018, 90 s.; Kübra Akbulut, "Ataol Behramoğlu'nun Şiirlerinde Kelime Dünyası", Dan. Dr. Öğr. Üyesi Çimen Özçam, Fırat Üni. SBE Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Elazığ: 2018, 171 s.; Figen Yılmaz, "Ataol Behramoğlu Şiirleri Üzerine Psikanalitik Bir İnceleme", Dan. Dr. Öğr. Üyesi Şahide Güliz Kolburan, İstanbul Aydın Üni. SBE Psikoloji ABD, İst.: 2019, 87 s.

Ödül: 1981 Asya-Afrika Yazarlar Birliği Lotus Ödülü’nü, PEN Yazarlar Derneği 2003 yılı "Dünya Şiir Günü Büyük Ödülü"nü aldı. 2008'de kendisine Rusya Federasyonu tarafından Uluslararası Puşkin Nişanı verildi.

Yapıtları: Şiir: *Bir Ermeni General, Ank.: Toplum, 1965 *Bir Gün Mutlaka, İst.: De, 1970 *Yolculuk, Özlem, Cesaret ve Aşk Şiirleri, İst.: Cem, 1974 *Ne Yağmur… Ne Şiirler…, İst.: Cem, 1976 *Kuşatmada, İst.: Cem, 1978 *Mustafa Suphi Destanı, İst.: Sanat Emeği, 1979 *Dörtlükler, ABeCe, İst.: 1980 *İyi Bir Yurttaş Aranıyor, Yazko, İst.: 1983 *Şiirler 1959-1982 / Seçme Şiirler, İst.: Adam, 1983 *Kızıma Mektuplar, Yeni Türkü, Duisburg/Almanya; Türkiye: 1985 *Üzgün Yurdum, Güzel Yurdum, Duisburg: Yeni Türkü, 1985 *Eski Nisan, İst.: Adam, 1987 *Bebeklerin Ulusu Yok, İst.: Adam, 1988 *Toplu Şiirler I / Bir Gün Mutlaka, İst.: Adam, 1991 *Toplu Şiirler II / Yaşadıklarımdan Öğrendiğim Bir Şey Var, İst.: Adam, 1991 *Toplu Şiirler III / Kızıma Mektuplar (“Dörtlükler”, “Mustafa Suphi Destanı”,”İyi Bir Yurttaş Aranıyor”, “Kızıma Mektuplar” ve “Bebeklerin Ulusu Yok” kitaplarının toplu basımı), İst.: Adam, 1992 *Sevgilimsin, İst.: Adam, 1993 *Seçme Şiirler, İst.: Adam, 1997 *Aşk İki Kişiliktir, İst.: Adam, 1999 *Yeni Aşka Gazel, İst.: Adam, 2002 *Üşür Bir Deniz Kabuğu Belki-Seçme Şiirler, İst.: Adam, 2003*Yaşadıklarımdan Öğrendiğim Bir Şey Var, Toplu şiirleri; İst.: Epsilon, 2006 *Kızıma Mektuplar, Toplu şiirleri; İst.: Epsilon, 2006 *İki Ağıt, İst.: Evrensel, 2007 *Beyaz İpek Gibi Yağdı Kar, (Şiirlerinden kendisince yapılan seçmeler), İst.: Cumhuriyet, 2008 *Bir Gün Mutlaka, Toplu şiirleri; İst.: Tekin, 2008 *Yaşadıklarımdan Öğrendiğim Bir Şey Var, Toplu şiirleri; İst.: Tekin, 2008 *Kızıma Mektuplar, Toplu şiirleri; İst.: Tekin, 2008 *Okyanusla İlk Karşılaşma, İst.: Tekin, 2008 *Hayata Uzun Veda, İst.: Tekin, 2008 *Yarım Yüzyıldan Şiirler, İst.: Tekin, 2014 *Özlem ve Yaz-Foça Dörtlükleri, İst.: Tekin, 2016 *Ne Çok Hain, Seçme şiirler; İst.: Tekin, 2017 *Köprülere Şiirler, İst.: Tekin, 2022 *Suçlusunuz, İst.: Tekin, 2022.

Deneme-İnceleme-Araştırma: *Yaşayan Bir Şiir, İst.: Broy, 1986; eklerle yb. 2007 *İki Ateş Arasında–“Sürgün Yazıları”, İst.: Boyut, 1989 *Nazım’a Bir Güz Çelengi, İst.: Boyut, 1990; gen. yb. "Nazım Hikmet-Tabu ve Efsane" adıyla, İst.: Evrensel, 2008 *Mekanik Gözyaşları,İst.:  Cem, 1991 *Şiirin Dili-Anadil, İst.: Adam, 1995; eklerle yb. 2007 *Utanıyorum, İst.: Çağdaş, 1996 *Kimliğim: İnsan, İst.: Gendaş, 1999 *Başka Bir Açı, İst.: Gendaş, 2000 *Gerçeklik Duygusunun Kaybolması, İst.: Gendaş, 2001 *Rus Edebiyatı Yazıları, İst.: İÜ, 2001 *Rus Edebiyatında Puşkin Gerçekçiliği, İst.: İş Kültür, 2001 *Kendin Olmak ya da Olmamak, İst.: Cumhuriyet, 2003 *Yeni Ortaçağın Saldırısı, İst.: Dünya, 2004 *Biriciktir Aşk, İst.: Cumhuriyet, 2005 *Rus Edebiyatının Öğrettiği, İst.: Evrensel, 2008 *Sivil Darbe, İst.: Cumhuriyet, 2009 *Benim Prens Adalarım, İst.: Heyamola, 2009 *Yalancının Ampulü, İst.: Kırmızı Kedi, 2014 *Şiir Hayatın Neresinde?, İst.: Tekin, 2015.

Anı: *Aziz Nesin’li Fotoğraflar, 1995; yb. "Aziz Nesin'li Anılar" adıyla; İst.: Evrensel, 2008.

Günlük: *Cezaevi Güncesi - Hapishanede Bir Sabah Türküsü - Günceler 1 (Nisan-Aralık 1982), İst.: Tekin, 2022.

Gezi: *Başka Gökler Altında, İst.: Telos, 1993; eklerle yb. İst.: Cumhuriyet, 2010 *Yurdu Teninde Duymak, İst.: Cumhuriyet, 2008.

Oyun: *Lozan, İst.: Mitos Boyut, 1993 *Toplu Oyunları 1- Lozan / İyi Bir Yurttaş Aranıyor, İst.: Mitos Boyut, 2009 *Ali Suavi, İst.: Tekin, 2019.

Çocuk Kitabı: *Yiğitler Yiğiti ve Uçan At Masalı, İst.: Gendaş, 1993 *Dünya Halk Masalları, İst.: Cumhuriyet, 2007 *Çocuklar İçin 1919 Dersleri, (Çocuk şiirleri), İst.: Cumhuriyet, 2019 *Çocuklar İçin 1920 Dersleri, (Çocuk şiirleri), İst.: Cumhuriyet, 2021.

Mektup: *Genç Bir Şairden Genç Bir Şaire Mektuplar, (İsmet Özel'le mektupları), İst.: Oğlak, 1995 *Şiirin Kanadında Mektuplar, (Metin Demirtaş'la mektupları), İst.: Toplumsal Dönüşüm, 1997 *Yeniden Yaratılmanın Coşkusuyla Mektuplar (1967-1983) Ataol Behramoğlu-Nihat Behram, (Yay. haz. Onur Behramoğlu), İst.: Tekin, 2015.

Antoloji-Seçki: *Kardeş Türküler, (Dünya şairlerinden seçmeler) İst.: Yeni Türkü, 1982 *Çağdaş Bulgar Şiiri Antolojisi, (Özdemir İnce ile), İst.: Adam, 1983; gen. yb. 2008 *Çağdaş Rus Şiiri Antolojisi, İst.: Adam, 1987; gen. yb. 2008 *Büyük Türk Şiiri Antolojisi, 2 cilt, İst.: Sosyal, 1987 *Dünya Şiiri Antolojisi, (Özdemir İnce ile), 4 cilt, 1997; 2 cilt, Pozitif, İst.: 2008 *“Uğursuz” 13’ler–Çağdaş Leton Şiiri Seçkisi, (Uldis Berzins ile; Yasakmeyve Dergisi eki: 6), İst.: Komşu/Yasakmeyve, 2007 *Uçur Diye, Ey Aşk (Tematik Aşk Şiirleri), İst.: Epsilon, 2007 *Latin Amerika Şiirleri Antolojisi, (Ebru Yener Gökşenli ile), İst.: Kırmızı Kedi, 2014 *Bir Çocuğa Layık Olmak - "Şairdeki çocuk, çocuktaki şiir", Kendi şiirleriyle dünya şiirinden yaptığı çevirilerden, çocuklar için düzenlenmiş bir seçki), İst.: Tekin, 2016.

Katkıda Bulunduğu Kitaplar: *Kahramanlar Kitabı, (Ed. Cem Mumcu ve Nida Nevra Savcılıoğlu), İst.: Okuyan Us, 2004 *Düşler Kuruyorum, İst.: Cumhuriyet, 2008 *Sali Antik Kentlerde / Sali in Ancient Cities, (Matthew L. Whitaker, Selçuk Altun, Sali Turan ve Mehmet Ergüven ile birlikte), İst.: Literatür, 2016 *Emperyalizm ve Türkiye, (Der. Barış Doster), İst.: Kaynak.

Çeviri: *Anton Çehov, İvanov, Ank.: Bilgi, 1967 *G. D. Obiçkin, Lenin, Hayatı ve Mücadelesi, Ank.: Ekim, 1969 *Anton Çehov, Orman Cini, Ank.: Bilgi, 1970 *Maksim Gorki, Yaşanmış Hikâyeler, İst.: Sinan, 1970 *Aleksandr Puşkin, Tüm Öykü ve Romanlar, İst.: Cem, 1972 *İvan Turgenyev, Devrim Öncesi (Arefe), İst.: Sinan, 1973 *Ekber Babayev, Nâzım Hikmet Yaşamı ve Yapıtları, İst.: Cem, 1976 *Aleksandr Fevralski, Nâzım'dan Anılar, İst.: Cem, 1976 *Aleksandr Puşkin, Erzurum Yolculuğu-Maça Kızı-Mısır Geceleri, İst.: Yazko, 1982 *Mihail Yuryeviç Lermontov, Hançer, İst.: Adam, 1983 *Anton Çehov, Bütün Oyunları I, İst.: Adam,  1984 *Anton Çehov, Bütün Oyunları II, İst.: Adam, 1984 *Jose Marti, Şiirler, İst.: Kavram,  1995 *Aleksandr Puşkin, İnsanüstü Bir Anıt Diktim Kendime, İst.: Adam, 1996 *Peter Norman, Natalia Norman, 50 Derste Rusça, İst.: Sosyal, 1997 *Vera Tulyakova, Nâzımla Son Söyleşimiz, İst.: Milliyet, 1997 *Ekber Babayev, Ustam ve Ağabeyim Nâzım Hikmet, İst.: Milliyet, 1997 *Abdula Mardanoviç Şamsutdinov, Mondros’tan Lozan’a Türkiye Ulusal Kurtuluş Savaşı Tarihi 1918-1923, İst.: Doğan, 1999 *Aleksandr Puşkin, Byelkin’in Öyküleri, İst.: İş Kültür, 2001 *Aleksandr Puşkin, Yüzbaşının Kızı, İst.: İş Kültür, 2001 *Aleksandr Puşkin, Büyük Petro’nun Arabı, İst.: İş Kültür, 2001 *S. Viladimirov, D. Moldvaski, Mayakovski, İst.: Gendaş, 2001 *Maksim Gorki, Üç Uzun Öykü, İst.: Adam, 2003 *Aleksandr Puşkin, Uçuyor Troyka Yel Gibi, İst.: Adam, 2003 *Jose Marti, Göklerde Eriyip Gitmek İsterdim, İst.: Adam, 2004 *Anton Çehov, Vişne Bahçesi, İst.: Adam, 2004 *Mihail Zoşçenko, Lastik Pabuçlar, İst.: Can, 2005 *Aleksandr Puşkin, Seviyordum Sizi, İst.: İş Kültür, 2006  *Fyodor M. Dostoyevski, Puşkin Üzerine Söylev, (Rusça asıllarıyla), Ank.: KB, 2007 *Nazım Hikmet, Kadınların İsyanı (oyun) *Nazım Hikmet, Yalancı Tanık (oyun) *Nazım Hikmet, Aynı Mahalleden İki Kişi (senaryo) *Maksim Gorki, Yaşanmış Hikâyeler *Anton Çehov, Martı *Anton Çehov, Vanya Dayı *Anton Çehov, Üç Kız Kardeş *Jidi Majia, Gök ve Yer Arasında, İst.: Tekin, 2015.

Hakkında Yazılan Kitaplar: *Ataol Behramoğlu (Şair, Düşünür, Çevirmen, Öğretmen) - Armağan Kitabı, İst.: Heyamola, 2009 *Figen Yılmaz, Dünyayla Söyleşen Şair Ataol Behramoğlu Yaşamı ve Şiiri, Tekin, İst.: 2017 *Haluk Çetin, Ataol Behramoğlu ile Aydınlığa Yolculuklar, İst.: Tekin, .

Hakkında Hazırlanan Özel Sayı, Dosya ve Bölümler: Berfin Bahar, "Halkın Dostları"ndan "Militan"cı Şair, Yazar, Çevirmen Ataol Behramoğlu 80 Yaşında, Nisan 2022.

Kaynaklar: TBEA, c. I, 2001, 162-163/2010; Odabaşı, Antoloji, 2000, 54-61; 2003, 61-67; Cengiz, Eleştirel, "Ataol Behramoğlu Şiiri", 261-264;  Çiftçi, Tezkire, 28-29; Ataol Behramoğlu, Seçme Şiirler, İst.: Adam, 1997, 65-69; Ece Algan, Lozan, Varlık, S. 1031, Ağustos 1993, (Kitap eki), 9; ataolbehramoglu.com.tr, erişim tarihi: 27 Nisan 2022.


Hazırlayan: Şükrü Kırkağaç

*12 Ağustos 2022 tarihinde güncellendi.










Hiç yorum yok: