SELAHATTİN ENİS

(1892, Antalya -11 Haziran 1942, İstanbul )

Soyadı Atabeyoğlu. Baba tarafı Artvinli olup aslen Gürcistan’daki Atabek hanedanındandır. Babası Jandarma miralayı Ahmet Enis, annesi Çeşme eşrafından bir ailenin kızı olan Naime Hanım’dır. İlk ve ortaöğrenimini babasının görevi nedeniyle Anadolu’nun çeşitli yerlerinde tamamladı. Hukuk Fakültesi’ne girdi. Birinci Dünya Savaşı’nın çıkması üzerine öğrenimi yarım kaldı. Askerliğini Yedek subay olarak yaptı. Savaştan sonra Demiryolları’nda çalıştı, Ayan Meclisi katipliği, Deniz Yolları müfettişliği ve yayıncılık faaliyetlerinde bulundu. 11 Haziran 1942’de İstanbul’da vefat etti, Feriköy mezarlığına gömüldü.

1923’te emekli Albay Mustafa Bey’in kızı ve Vehbi Paşa’nın torunu Suat Hanım ile evlendi, gazeteci Cem Atabeyoğlu oğludur.

Küçük yaşta edebiyata merak saran Selahattin Enis, hayatının bir bölümünü Konya’da geçirdi. İlk romanı henüz on yedi yaşında iken yazmış olduğu Neriman adlı romanıdır. 1912). İlk yazıları 1912 yılında Anadolu gazetesi (Konya), Rübab dergisinde çıktı. Yazar otuz yıl boyunca İkdam, İleri, Vakit, Son Saat, Payitaht, Cumhuriyet ve Son Posta gazetelerinde hem çalıştı, hem de adı geçen bu gazetelerde romanlarını tefrika etti, diğer yazılarını da bu gazetelerde yayımlamayı sürdürdü. “Kaplan” isimli dergi bir dergi çıkardı (1919), yazılarının bir kısmın bu dergide yayımladı. Romanları Son Saat ve Vakit gazetelerinde tefrika edildi. Romanları tefrika halinde yayımlanan yazarın kaybolmuş romanlarının da olduğu bilinmektedir. Natüralist bir yazar kimliğiyle mütareke yılları İstanbul’unun çarpık, çelişkilerle dolu hayatını olanca gerçekçiliği ve açık saçıklığıyla, abartmadan yazdı. Bu yüzden eserleri sakıncalı görüldüğü için kütüphane raflarında yer alamadı.

“Çingeneler” (Fağfur dergisi, 1918) adlı öyküsü nedeniyle yargılandı, beraat etti.

Yazıları ve hikâyeleri Mütareke döneminde, Fağfur (1919), Şair (1918-19), Nedim (1919), Şebap (1920), Düşünce (1922) dergileri ile Barika (Konya), Cumhuriyet,  İkdam, İleri, Payitaht, Son Posta, Son Saat, Tanin, Şehâb (Konya), Vakit vb. gibi gazetelerde yayımlandı.

Daha çok romancı ve gazeteci olarak tanınan Enis’in başlıca eserleri şunlardır: On yedi yaşındayken Konya’da yazdığı Neriman (1912), Zaniyeler (İleri gazetesinde “Fitnat’ın Sergüzeşti” adıyla yayınlandı; 1923), Sârâ (1923), Bataklık Çiçeği (hikâye mecmuası, 1924, 2018, Ayrıntı Yayınları, İst.), Orta Malı (1925-1926, Son Saat gazetesinde tefrika), Cehennem Yolcuları (1926), Ayarı Bozuklar (1926, Son Saat gazetesinde tefrika), Endam Aynası (1927, Son Saat gazetesinde tefrika), Mahalle (Vakit gazetesi tefrika)

Yapıtları:

Öykü Kitapları:

& Bataklık Çiçeği (1340/1924, Orhaniye Mtb., İst.; Yayıma hazırlayan: Mehmet Kanar, 2018, Ayrıntı Yayınları, Türkçe Klasik Dizisi: 12, İst., 112 s.)

&   

       Romanları: 

& Neriman (1328/1912, İst.)

& Zâniyeler (1339/1923, Orhaniye Mtb., İst.; yb. 1943)

& Sârâ (1339/1923, Orhaniye Mtb., İst.)

& Cehennem Yolcuları (1342/1926, Orhaniye Mtb., İst.)

& Orta Malı (Sadeleştiren: Reyhan Tutumlu, 2017, Koç Üniversitesi Yayınları, İst., 303 s.)

Kaynaklar:

A  Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi Cilt II, 2001, YKY, İst., s. 726