A. M. CELÂL ŞENGÖR

(24 Mart 1955, İstanbul - )

      1973 yılında Robert Academy’yi bitirdi, 1978 yılında State University of New York at Albany’den jeolog olarak mezun oldu. 1979 yılında master, 1982 yılında da aynı üniversiteden doktora aldı. 1981 yılında İTÜ Maden Fakültesi, Genel Jeoloji kürsüsüne asistan oldu. 1986 yılında İTÜ Maden Fakültesi Genel Jeoloji Anabilim Dalında doçent oldu. 1988’de Neuchâtel Üniversitesi Fen Fakültesi’nden şeref bilim doktoru (Docteur ès sciences honoris causa) pâyesi aldı. 1990 yılında Academia Europaea’ya ilk Türk üye olarak seçildi, aynı yıl Avusturya Jeoloji Servisi muhabir üyesi, 1991 yılında Avusturya Jeoloji Derneği şeref üyesi oldu. 1992 yılında İTÜ Maden Fakültesi Genel Jeoloji Anabilim Dalı’nda profesörlüğe yükseltildi. 1993 yılında Türkiye Bilimler Akademisi kurucu üyesi oldu, Akademi konseyine seçildi, aynı yıl TÜBİTAK Bilim Kurulu üyeliğine seçildi. 1998 Mayıs ayı içerisinde Şengör Collège de France’da misafir profesör olarak bir kürsü işgal etti, burada “XIX. yüzyılda tektoniğin gelişmesine Fransız jeologlarının katkısı” konulu bir ders verdi ve 28 Mayıs 1998’de Collège de France’ın madalyasını aldı. 2000 yılının Nisan ayında Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Bilimler Akademisi yabancı üyeliğine seçilen ilk Türk oldu. Collège de France dışında İngiltere’de Oxford (Royal Society Araştırıcı bursuyla), ABD’de California Institute of Technology (Moore Distinguished Scholar olarak) ve Avusturya’da Salzburg Lodron-Paris Üniversitesi’nde misafir profesörlük yaptı. Jeolojide bilhassa yapısal jeoloji ve tektonik dallarındaki çalışmaları ile ün yaptı. Bu konuda 6 kitap, 175 bilimsel makale, 137 tebliğ özeti, pek çok popüler bilim makalesi, tarih ve felsefe ile ilgili de iki kitap ve 300’e yakın deneme yazısı yayınlanmıştır. Bunların 1997-1998 yılları arasında Cumhuriyet Bilim Teknik dergisindeki “Zümrütten Akisler” köşesinde çıkmış olanları Yapı Kredi Yayınları tarafından 1999’da Zümrütnâme başlığı altında kitaplaştırılmıştır. Şengör ayrıca pek çok uluslararası dergide editör, yardımcı editör ve yayın kurulu üyeliği yapmıştır ve yapmaktadır. Evli, bir çocuk babası.

      Yazıları ve söyleşileri Cumhuriyet Bilim Teknik vb. gibi dergi, fanzin, gazete ve eklerinde yayımlandı.

Ödülleri: 1984 yılında Londra Jeoloji Cemiyeti’nin “Başkanlık Ödülü”nü, 1986 yılında TÜBİTAK’ın Bilim Ödülü’nü 1991 yılında Kültür Bakanlığı’nın Bilgi Çağı Ödülü’nü aldı. 1994 yılında Rusya Doğa Bilimleri Akademisi üyeliğine, Fransız ve Amerikan jeoloji dernekleri şeref üyeliğine seçildi, ayrıca kendisine Fransız Fizik Cemiyeti ve École Normale Supérieure Vakfı tarafından Rammal Madalyası verildi. Şengör 1997 yılında Fransız Bilimler Akademisi tarafından yerbilimleri dalında büyük ödül (Lutaud Ödülü) ile onurlandırıldı. 1999 yılında Londra Jeoloji Cemiyeti kendisine Bigsby Madalyası’nı tevcih etti.

Yapıtları:

      Deneme ve İnceleme Kitapları:

& Zümrütnâme (1999, YKY, İst.)

& Hasan Ali Yücel ve Türk Aydınlanması (2001, TÜBİTAK Yayınları)

& Zümrüt Ayna: Bilimsel Düşünce Üzerine Denemeler (2003, YKY., İst.)

& Yaşamın Evrimi Fikrinin Darwin Döneminin Sonuna Kadarki Kısa Tarihi (2004, İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları, İst.)

& 99 Sayfada İstanbul Depremi (2006, İş Bankası Kültür Yayınları)

& Bilgiyle Sohbet - Popüler Bilim Yazıları (2014, İş Bankası Kültür Yayınları)

& Dahi Diktatör (2014, Ka Kitap, İst., 150 s.)

& Aptalı Tanımak (2015, Ka Kitap, İst., 200 s.)

& Newton Neden Türk Değildi? (2015, Ka Kitap, İst., 196 s.)

       Söyleşi Kitapları:

& Bir Bilim Adamının Serüveni – “Celal Şengör Kitabı” (Söyleşi: Sefa Kaplan; 2010, İş Bankası Kültür Yayınları)  

       Çevirileri:

& Francis Macdonald Cornford, Sokrates Öncesi ve Sonrası (Senem Onan ile)